Tímarit Máls og menningar - 01.12.1942, Blaðsíða 23

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
205
sönnunargögn aö leggja fram fyrir því, að við séum menningar-
þjóð. En það mun fyrst og fremst vilja sjálfstæði okkar til lífs,
að við eigum þessi sönnunargögn — og þau eru enn sem fyrr
bókmenntir okkar og listastarfsemi. Enska rikisstjórnin tók það
fram í yfirlýsingu til islenzku þjóðarinnar á fullveldisdaginn
fyrsta eftir að landið var hernumið, að vegna fornra og nýrra
bókmenntaafreka bæri að virða sjálfstæði íslands. Þessi rök
ber okkur að skilja — og ber okkur að nota. Mig tekur sárt i
hvert sinn, er ég heyri fulltrúa íslenzku þjóðarinnar út á við
vitna í sjálfstæðismálum okkar einungis til fornbókmenntanna,
en sjá það hvorki né skilja, að nútimabókmenntir okkar er jafn-
vel enn sterkari rök fyrir sjálfstæði okkar nú, og þeir skuli láta
sér sæma að nota ekki aðstöðu sína til þess að kynna nútíma-
skáld okkar erlendis og alla listviðleitni þjóðarinnar, sem er
einmitt í svo miklum blóma á þessari öld. Gunnar Gunnarsson
gerði í viðtali við Morgunblaðið (26. nóv. s.l.) mjög skýra grein
fyrir gildi menningar okkar út á við:
„í viðskiptum stórþjóða höfum við ekki auðmagn til þess að
láta áhrifa okkar gæta. En við höfum menningu okkar og f.ram-
tak. Hvorugt þessa mun þess megnugt út af fyrir sig að halda
uppi sjálfstæðu islenzku riki.
Framtakið er það, sem undirbyggir efnalegt sjálfstæði vort,
gefur okkur grundvöllinn undir það að geta búið í landinu sem
efnalega sjálfstæðir, ef vel er stjórnað. En framtakið og efna-
hagsstarfsemin gefur einnig grundvöllinn undir menninguna.
En efnalegt sjálfstæði skapar enga þjóð.
Það, sem skapar þjóðina, er menningin og hún er margþætt.
Það er hin almenna menning, skólarnir og vísindin, og sér-
greinar menningarinnar, listirnar.
Inn á við er orðlistin þýðingarmest. en bæði þjóðleg og al-
þjóðleg er sú list, sem ekki þarf að þýða til að gera hana ljósa
umheiminum, svo sem hljómlist, málaralist og myndhöggvaralist.
.... Ég hygg, að okkur sé það lifsnauðsyn, ekki aðeins til
innri velgengni, lieldur og til ytra sjálfstæðis (leturbreyt. mín)
að styðja list vora i fyllstu alvöru og af fremsta megni.“
Þegar tillit er tekið til hernáms landsins, er enn smánarlegra
en ella og beinlinis hættulegt, hvernig forvigismenn þjóðarinnar
ýmsir hafa komið fram gagnvart þeim skáldum og listamönu-
um, sem eru sjálfstæði þjóðarinnar mest trygging út á við og
halda hæst á loft heiðri hennar i dag. Öllum, sem sjálfstæði
íslands unna, ber að skynja, að bókmenntir okkar og listir eru
traustustu landvarnir okkar.