Tímarit Máls og menningar - 01.12.1942, Síða 25

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
207
er sagt. Hér að auki er varið nokkru fé til myndakaupa, en það
er tekið af áfengissektum, og þótt allt sé til týnt, sem varið er
til lista beint og óbeint, kemst það aldrei yfir 4%« af ríkistekj-
unum. Upphæðin er líka algerlega ófullnægjandi, kemur i raun
og veru engum að verulegu gagni. Allar greinir lista eiga við
hin aumustu skilyrði að búa, eins og nægilega var skýrt frá
áður. Listamennirnir geta ekki notið sín og bafa ekki ráð á
að helga krafta sina listinni, þvi að þeir þurfa að vinna fyrir
sér með öðrum störfum. Allir eru óánægðir með þelta ástand,
hver á sínu sviði. Ekki er hægt að afsaka sig með, að fátækt
ríkisins sé um að kenna. Nægilegt hefnr borizt í þjóðarbúið
á undanförnum árum, þó að meginhluti þess virðist reyndar
ganga á einhvern óskiljanlegan liátt úr greipum ríkissjóðs. Fjár-
framlögin i þarfir lista svara til meðalágóða útgerðarmanns af
einni fisksöluferð eins togara á árunum 1940—1941, eða kostn-
aðar af starfi einnar nefndar, eins og skönnntunarskrifstofu rik-
isins. Það er ekki unnt að bera slík rök á borð fyrir nokkurn
mann, að rikið hafi ekki ráð á að verja margfalt meira fé til
lista, og það eru ekki heldur nein rök fyrir því að láta það
ógert. Það væri meira að segja ekki til mikils mælzt, þótt það
legði fram í þessu skyni 5% af þjóðartekjunum, en það gerði
nú 2.400.000 kr. — tvær miljónir og fjögur hundruð þúsund krón-
ur. Ef svo væri gert, væri fyrst hægt að tala um rausn af hálfu
rikisins. Þjóðin myndi mjög vel standa sig við þetta. Hún myndi
fá þetta endurgoldið i auknum afrekum og glæsilegu starfi lista-
manna sinna. Henni sjálfri væri það til frama, menningarþroska,
álits og unaðar. Fyrir þessa upphæð mætti launa 80 listamenn,
20 rithöfunda, 20 myndlistamenn, 20 tónlistarmenn og 20 leik-
ara með 5000 kr. árslaunum, og hafa samt afgangs tvær miljónir
króna til að skapa íslenzkum listum betri skilyrði, leggja til
byggingar listasafns, fullnaðarsmíði Þjóðleikhússins eða bygging-
ar Tónlistarskóla, og til að kosta lislamenn ulan og fá lista-
menn hingað erlendis frá. Ég er sannfærður um, að fyrir þessa
upphæð, aðeins 5% af þjóðartekjunum, má gerhreyta á stuttum
tíma öllum lifsskilyrðum íslenzkra lista — og slíkt ber ein-
mitt að gera.
Listamenn hafa í þingsamþykktum sínum bent
Fyrstu verkefni á margt hið nauðsynlegasta, sem ber að gera
framundan. fyrir listastarfsemi í landinu. Hið fyrsta er, að
hætt sé ofsóknum gegn listamönnum, skipun
Menntamálaráðs sé breytt i það horf, að listamenn sjálfir fái
þar fulltrúa og íhlutunarétt um sín mál, Alþingi taki aftur í sin-
ar hendur styrkveitingar til skálda og listamanna. Þá er nauð-