Tímarit Máls og menningar - 01.12.1961, Blaðsíða 27

SIÐRÆNT MAT Á SIÐLAUSU ATHÆFI
tíski boðskapur Jóns (Sigurðssonar)
þar í frjórri jarðveg en víða annars
staðar.“ A þessum slóðum verður það
fyrst, að „vísir að nýjum stéttum er
að myndast, innlendir kaupmenn rísa
upp og hefja þilskipaútgerð, innlend
verkamannastétt, sem ekki telst til
hjúa og ekki er undirorpin húsaga, er
að vaxa úr grasi.“ Og Sverrir segir
ennfremur: „Það er engin tilviljun,
að kaupmennirnir við Breiðafjörð og
á Vestfjörðum verða svo ákveðnir
fylgismenn Jóns Sigurðssonar, að
bændur og embættismenn Vestfirð-
ingafjórðungs fylkja sér um merki
hans.“
Svo sönn sem hún er þessi skil-
greining okkar ágæta sagnfræðings,
þá skulum við í þessu sambandi fara
að því með nokkurri varúð að leita til
nefndra tíma að upphafi þeirrar auð-
stéttar, sem ber ábyrgðina á þjóðlífs-
þróun hér á landi síðustu áratugina.
Á þeim tímum mótaðist þjóðfélag hér
á landi ekki af gagnverkan stétta. Það
er ekki allt sagt með því, að kaup-
mennirnir við Breiðafjörð og á Vest-
fjörðum verði ákveðnir fylgismenn
Jóns Sigurðssonar af því að þeir eru
kaupmenn. Hitt er einnig rétt að láta
fylgja með, að á þessum árum hefja
menn kaupmennsku, af því að þeir
eru gagnteknir af sjálfstæðishugsjón-
um Jóns Sigurðssonar. Innlend verzl-
un og fullkomnari framleiðsluhættir
eru mikilvægir þættir í baráttu þjóð-
arinnar fyrir sjálfstæði sínu. Braut-
ryðjendur þessara starfa líta fyrst og
fremst á sig sem fulltrúa fólksins í
sókn til sjálfstæðis og hagsældar, en
ekki sem sérstaka stétt, enda lenda
þeir ekki í hagsmunalegri andstöðu
við neinn sérstakan hóp innan þjóð-
félagsins. Á þeim árum eru stigin þró-
unarspor, sem leiða til stéttaskipting-
ar nútímans, en raunveruleg stétta-
skipting verður ekki þá þegar.
í byrjun þessarar aldar er hér upp
risin innlend verzlunarstétt. Þá kem-
ur einnig aukin og vélvædd útgerð til
sögunnar. Með tengslum þessara at-
vinnugreina við upprennandi banka-
vald kemur fram á sjónarsviðið sú
yfirstétt, sem markvisst hefur þróazt í
þá auðstétt, sem nú leitast við að læsa
helgreipum um íslenzkt þjóðlíf og
virðist engu skeyta, þótt íslenzka
þjóðin glopri úr höndum sér yfirráð-
um yfir landi sínu og stefni fram af
ætternisstapa. Samtímis taka verka-
menn að byggja skjólgarða gegn á-
sælni hennar með stofnun félagssam-
taka, og bætt kjör og aukin lýðrétt-
indi verður alþýða landsins nú að
sækja í hendur henni í opinni baráttu.
Þessi upprísandi auðstétt kemur lít-
ið við sögu í baráttu þjóðarinnar und-
an yfirráðum Dana. Sú barátta er að
nálgast lokastigið um það bil sem
þessi auðstétt kemur fram á sjónar-
sviðið, forusta hennar er enn í hönd-
um bændanna og frjálslyndu embætt-
ismannanna og menntamannanna, og
verkamannastéttin fylkir sér þegar
361