Tímarit Máls og menningar - 01.12.1961, Page 39

KAFFIHÚSIÐ ROTONDE
„Ætli ég þekki ykkur ekki. Þið búið til krakka og afneitið þeira svo. Jæja,
farðu með hann heim til mín, þar er gömul kona, sem getur hjálpað þér.
Drottinn minn, er það nú pabbi . ..“ Libion bjó við hliðina á Rotondu, íbúð-
in var smáborgaraleg: rauðar portérar, snoturt landslag á veggnum. Aldrei
hefði Libion hengt Modigliani eða Soutine upp hjá sér, guð hjálpi mér. Hann
festi vinskap við viðskiptavini sína, ekki verk þeirra.
Eftir Febrúarbyltinguna heimsóttu Rotondu rússneskir hermenn úr herdeild,
sem keisarastjórnin hafði sent til vesturvígstöðvanna; þeim hafði verið sagt,
að þar gætu þeir hitt rússneska útlaga. Hermennirnir kröfðust þess, að þeir
væru sendir heim til Rússlands. Lögreglan tók að ónáða Libion; sagt var, að
Rotonda væri aðalbækistöð byltingarmanna, og hermönnum var bannað að
heimsækja kaffihúsið. Libion varð fyrir tilfinnanlegu tjóni, auk þess varð
hann hræddur: tímarnir voru afleitir. Clemenceau hafði einsett sér að herða á
öllum skrúfum, lögreglan fór hamförum. Eftir ræskingar og andvörp seldi
Libion Rotondu öðrum vert, en keypti sjálfur lítið kaffihús á friðsælum stað,
sem lengst frá öllum listamönnum. En einmitt þá skildi hann, að hann hafði
engan áhuga á venjulegum gestum. Stundum kom hann á Rotondu, settist í
dimmu horni, pantaði ölkrús og horfði dapur í kringum sig. Nokkrum árum
síöar dó hann; listamenn og skáld komu til að grafa hann, sumir voru þá orðn-
ir þekktir, og Libion hlaut frægð eftir dauðann eins og margir viðskiptavinir
hans.
Fyrsta skáldsaga mín hefst á nákvæmri greinargerö: „Ég sat eins og venju-
lega á kaffihúsi á Montparnasse yfir tómum bolla og beiö þess að einhver
frelsaði mig og borgaði þolinmóðum þjóninum sex sú.“ Síðan segi ég frá því,
að inn gekk Julio Jurenito, sem mér sýndist vera andskotinn sjálfur, en þetta
er auðvitað uppdiktun. Ég hitti á Rotondu menn, sem höfðu mikil áhrif á líf
mitt, en ég fór ekki villt á neinum þeirra og skrattanum, — allir vorum við
þá bæði skrattar og píslarvottar, sem skrattamir steiktu á pönnu. Við fórum
sjaldan í leikhús og ekki aðeins vegna þess að við vorum félitlir, — við hlut-
um sjálfir að leika í löngu og flóknu leikriti; ekki veit ég hvað ég ætti að kalla
það, — farsa, sorgarleik eða sirkussýningu; má vera hér eigi bezt við heiti
sem Majakovskí hefur fundið upp: Mistería-Búffa.
Vissulega var Rotonda mjög litauðug á ytra boröi: hrærigrautur kynþátta,
og hungur og deilur og andi útskúfunar (einsog alltaf lét viðurkenning sam-
tíðarmanna bíða eftir sér). Einmitt þessi litauðgi freistar kvikmyndamann-
anna. Þegar tilviljunargestur, — bílstjóri eða bankamaður, leit inn í dimmt
herbergið eftir að hafa drukkið kaffibolla og eitt staup við diskinn, brosti
373