Tímarit Máls og menningar - 01.12.1961, Blaðsíða 48

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
þvílík örvænting, að ég þoldi ekki við og gekk út í skítugan húsagarð, þar sem
hrúgað var saman brákuðum myndastyttum, brotnum diskum og tómum köss-
um.
A stríðsárunum kom hann oft á kvöldin á matstofuna þar sem málarar fengu
sér kvöldskatt; þá sat hann á stigaþrepi, stundum las hann úr Dante, stund-
um talaði hann um stríðið, um ragnarök menningarinnar, um skáldskap, um
allt nema myndlist. Um tíma hafði hann miklar mætur á spádómum fransks
sextándualdarlæknis, Nostradamusar. Hann fullvissaði mig um það, að
Nostradamus hefði séð nákvæmlega fyrir frönsku byltinguna, sigra og fall Na-
póleons, endalok Páfaríkis, sameiningu Ítalíu; tilfærði spádóma, sem enn
höfðu ekki rætzt: „Hér er smáatriði — lýðveldi á Ítalíu ... En hér koma
stærri hlutir — menn verða sendir í útlegð út á eyjar, til valda kemur grimm-
ur harðstjóri, allir verða fangelsaðir, sem ekki læra að þegja, og farið verð-
ur að útrýma fólki . . .“ Hann dró upp úr vasa sínum þvælda bók og hrópaði:
„Nostradamus sá herflugvélar fyrir. Bráðum verða allir sem dirfast að brosa
eða gráta þegar ekki á við sendir til heimskautanna, — sumir á Norður-
skautið, aðrir á Suðurskautið.“
Þegar fyrstu fregnir bárust af byltingunni í Rússlandi, kom Modi hlaupandi
til mín, faðmaði mig og æpti eitthvað fullur hrifningar. (Stundum gat ég ekki
skilið, hvað hann var að segja).
Ung stúlka, Jeanne að nafni, tók að venja komur sínar á Rotondu; hún líkt-
ist skólastúlku, var bjarteygð og ljóshærð. Sagt var, að hún væri að læra að
mála. Skömmu áður en ég fór til Rússlands sá ég Jeanne og Modigliani á
Boulevard de Vaugirard. Þau leiddust brosandi. Ég hugsaði: loksins hefur
Modi fundið gæfu sína.
Ég kom aftur til Parísar í maí 1921. Menn sögðu mér í snatri helztu fréttir.
„Hvað, veiztu ekki, að Modigliani er dáinn?“ Ég hafði engar spurnir haft af
vinum mínum frá Rotondu. Modi hóstaði stöðugt, honum var síkalt, lungun
tærðust óðum, líkaminn var þrotinn að kröftum. Hann dó í sjúkrahúsi í árs-
byrjun 1920. Jeanne var ekki í kirkjugarðinum. Þegar vinir hans komu í Rot-
ondu eftir jarðarförina fréttu þeir, að fyrir stundu hefði hún hent sér út um
glugga. Eftir lifði lítil dóttir Modi — líka Jeanne.
Það er allt og sumt. Það var skotið saman til að jarða Modigliani. Ári síð-
ar var opnuð sýning á verkum hans í París. Um hann voru skrifaðar bækur,
menn græddu fé á myndum hans. Þetta er annars svo algeng saga, að ekki tek-
ur því að fjölyrða um hana.
í ýmsum söfnum heimsins — í New York, í Stokkhólmi, í París, í London
382