Tímarit Máls og menningar - 01.12.1961, Síða 82

LEIKHÚS
hún sjálf) afneitar, — nema þá þeim tæki-
færum, sem þar kunna að liggja til frama.
Þetta eru þær mótsagnir hlutverksins, sem
Þóra Friðriksdóttir hefur annaðhvort ekki
komið auga á ellegar mistekist að sýna okk-
ur. Þar með fellur þetta veigamesta hlut-
verk leiksins dautt niður (þrátt fyrir allan
bægslagang) og tekur bæði eitt og annað
með sér í fallinu.
Utflytjandinn („Fiskhaus og Kó“) er
eigingjarn og sjálfumglaður í valdi sinna
illa fengnu peninga. Tvennt kemur honum
við: það sem fá má peninga fyrir og hitt,
sem fá má fyrir peninga. Að því slepptu er
eftir óheflaður og sljór svoli — þó ekki
heimskari en svo að einhvers staðar inná-
bakvið örlar fyrir minnimáttarkennd (gagn-
vart erlendum peningum og einnig fellur
hann fyrir því að gera söng Ljónu að for-
hlið á fyrirtæki sitt í stað þess að ganga
beint að því að kaupa hana sem hverja aðra
hóru samkvæmt innræti sínu — nöturlegur
sannleikur um listkaup borgarans). Fyrir-
myndir að þessum manni eru nægar og ná-
lægar og því hægt um hönd fyrir Róbert
Arnfinnsson, þann kunnáttumann, að
bregða upp þessari persónu. Það gerir hann
með ágætum. Þó verður vart ekki ósvipaðs
fyrirbæris og hjá Guðbjörgu.
Innflytjandinn (merkið „sjálflýsandi
kattarhaus") er annað tilbrigði og ekki
ókunnara úr nálægu umhverfi. Lífsstaða
hans er öll stopulli en Útflytjandans, en
hann bætir sér það upp með fígúruskapn-
um. Bessi Bjamason gerir hann ljóslifandi
og skemmtilegan, heldur persónunni frá
upphafi til enda.
Saungprófessorinn er verðugt átorítet
þeirrar „menningar“, sem keypt er fyrir
svikinn gróða og fyllir enda aliar kröfur,
sem sníkjuselskapið gerir í þeim efnum.
Það er öldungis óvíst að Kiljan hafi gert
öllu kaldhæðnislegri mynd en þennan nöt-
urlega karl. Haraldur Bjömsson er okkar
stórhæfasti leikhúsmaður og virðist hafa
tekið sérlegu ástfóstri við þetta verkefni.
Persónan er fullkomin og lifandi svo hún
fylgir manni uppfrá því. Sérlega mannleg-
ur er hann í öðrum þætti þegar prófessorinn
játar fyrir Ljónu og verður lftill og vesæll
kall en reisir sig svo upp og stikar út með
fasi.
Kúnstner Hansen; hans hlutverk er að
hafa misst fót og vera einn af þessum sér-
lunduðu körlum hans Kiljans, sem lifa í
sínum eigin hugartúnum og eru ósnortnir af
öflum heimsins — og bjargast fyrir það.
Jón Sigurbjömsson leikur persónuna bráð-
skemmtilega og hún er mjög nærri því að
lifna hjá honum t. d. í samtalinu við Lamba
— en yfirleitt vantar einhvern herzlumun.
Góð vinna en ekki nógu góð.
Lambi, sjómaður og barnakennari er
einna næst því að vera normöl manneskja
og hefur verið rætt um hann að ofan. Rúrik
Haraldsson sleppur skammlaust frá því að
sýna þennan fremur geðslega náunga —
líklega fer hann rétta leið.
Útflytjandafrúin er líka á sinn hátt af
sníkjudýraættinni en henni fer það betur,
ef svo má segja, svo gjörla sem stétta-
þjóðfélagið hefur mótað konuna til að líta
á kynferði sitt sem atvinnutæki og heimta
launin af grimmd. Þessi staða gerir hana
með nokkrum hætti raunsæa. Inga Þórðar-
dóttir sýnir þetta allt á sjálfsagðan hátt —
einhvers óstyrks gætir þó í framsögn.
Söngprófessorynjan er bergmál af manni
sínum og fylling á mynd hans. Það hlut-
verk leysir Emilía Jónasdóttir.
Óla er Kklega bara sveitamanneskja frá
höfundarins hendi en verður hálfviti f með-
förum Onnu Guðmundsdóttur.
Fulltrúi Andans úr Japan og innkoma
hans í leikslok er í ætt við það sem á þýzku
heitir Verfremdungseffekt. Innkoma hans
gegnir því hlutverki að birta sjálfstætt afl,
sem kraftar leiksins eiga engin ítök í. Þar-
416