Tímarit Máls og menningar - 01.06.1963, Blaðsíða 57

GAMALL HATTUR
dýr eða að minnsta kosti dýrari en þessi þarna? Hversu illa farinn átti hann
annars að vera? Hafði Filch farið vel með hann þegar hann var að sökkva
í eymdina, hafði hann verið þess umkominn að fara vel með hann? Eða hafði
hann kannski alls ekki gengið með þennan hatt meðan allt gekk vel? Hvað var
langt síðan það var? Hvað endist hattur lengi? Flibbinn var horfinn, það
hafði verið ákveðið eina svefnlausa nótt, óhreinn flibbi er verri en enginn
(drottinn minn dýri! er þetta nú rétt?); hvað um það, þetta var ákveðið og
ekki lengur til umræðu, bindið var enn á sínum stað, það var sömuleiðis
ákveðið, hvemig gat þá hatturinn litið út? Ég sá hann loka augunum, það var
líkt og hann félli í dá. Hann fór einu sinni enn yfir alla áfangana á óhappa-
braut Filchs, hvern á eftir öðrum. Og þegar hann opnaði augun aftur, án þess
að vera nokkru nær að því er virtist, setti hann hattinn með vélrænu handtaki
á höfuð sér, eins og reyna mætti að þreifa sig áfram þannig; og svo varð
honum aftur litið á hinn hattinn sem lá við hlið hans. Hann seildist til hans
og þannig stóð hann lengi, með annan hattinn á höfðinu og hinn í hendinni,
listamaðurinn, þjáður af efasemdum, spyrjandi reynslu sína í örvæntingu,
kvalinn af næstum ómótstæðilegri löngun til að finna hinn eina veg til að
sýna persónu sína — öll hennar örlög, alla hennar eiginleika, líf hennar — á
þeim fjórum mínútum sem hann er á sviðinu. Næst þegar ég leit til hans tók
hann ofan hattinn, sem hann var með, ákveðinn í bragði, snerist á hæli og
gekk út að glugganum. Annars hugar horfði hann niður á götuna, og það
leið góð stund áður en hann leit aftur í áttina til hattanna, í þetta skipti kæru-
leysislega, næstum leiður á svipinn. Hann virti þá fyrir sér úr fjarlægð, köldum
augum, með sem allra minnstum áhuga. Síðan gekk hann aftur til þeirra, þó
ekki án þess að horfa einu sinni enn út um gluggann, þreif annan þeirra og
fleygði honum á borðið til þess að láta setja utan um hann. Á næstu æfingu
benti hann mér á gamlan tannbursta sem gægðist upp úr brj óstvasanum á
jakka hans og sýndi að undir bogum brúnna neitaði Filch sér ekki um allra-
brýnustu nauðsynjar siðmenningarinnar. Þessi tannbursti færði mér heim
sanninn um að hann var engan veginn ánægður með bezta hattinn sem fáan-
legur var.
Þetta, hugsaði ég glaður, er leikari vísindaaldarinnar.
(1934)
Þorsteinn Þorsteinsson þýddi.
151