Tímarit Máls og menningar - 01.06.1968, Blaðsíða 96

Tímarit Máls og menningar
skrúfar frá í ógáti, og einn drukknar af
öffrum, þar til yfir lýkur. En táknmyndin
er ekki sönn. Þaff er ekki nein sérstök
hætta í því fólgin aff skrúfa í ógáti frá
vatnskrana, þegar ekki er annað sjáanlegt
en að hægt sé að skrúfa fyrir, hvenær sem
er. Það mæla engin rök meff því, að heil
fjölskylda geti drukknað í húsi, sem stend-
ur í brekku, þótt þaff flæffi í kjallara, sem
ekki er nema aff nokkru neðan jarðar.
Höggiff er dæmt til aff verða klámhögg,
hversu hátt sem þaff er reitt og hve djúp
sannindi sem því er ætlað aff opinbera.
3.
Svo sem fram kemur í því, sem á undan
er gengiff, er vifffangsefni skáldkonunnar
fyrst og fremst samtíðarkynslóð, sem liggur
undir fargi spilltra hátta, sem gerir lífiff
að þrotlausri baráttu fyrir hjómi og hé-
góma. Þó er ekki svo dimmt yfir frásögn-
unum sem ætla mætti og ekki um uppgjöf
og örvæntingu aff ræffa, nema ef vera
skyldi gagnvart krananum í kjallaranum.
Sagan af Hallveigu endar á uppreist henn-
ar gegn umhverfinu, hún slekkur ljósin í
íbúff sinni fyrir augum kvennanna í klúbbn-
um, sem stóðu úti fyrir. Þegar tómleikinn
steypist yfir Helgu aff kvöldi hins mikla
myndatökudags, þá er hún allt í einu um-
leikin þakklætisbylgju, af því aff maffur
hennar hafði opinberað samúff sína með
henni og umhyggju. Og þegar eiginmaður-
inn kemur heim um morguninn eftir mikla
hrakninga meff naglapakkann sinn, þá sjá-
um viff þau hjónin síffast hlið við hlið
„umgirt dyrakarmi úr traustum viði“, og
„stóffu þau þar saman í grárri skímu dags-
ins“. Manni detta í hug gömlu Chaplíns-
myndirnar, þegar maffur sá eftir honum út
í ómælanlega eyffimörkina, þar sem fram-
undan beiff þó alltaf sá möguleiki, að leið-
in lægi að þráffri vin.
Við skulurn halda á Skaga
1.
Þá bregðum viff okkur upp á Akranes
með honum Steinari Sigurjónssyni. Ekki
skulum við gera okkur miklar vonir um
þaff, að við kynnumst Akranesinu eitthvaff
sérstaklega í sögunni Blandað í svartan
dauðann, þótt öll sé hún viff þann skaga
bundin. Það er rétt að geta þess þegar f
upphafi, að þótt víða beri þessi saga þess
merki, hve höfundi er Akranes hjartfólginn
staffur effa hve höfundur hefur Akranes
heiftarlega á heilanum, nema hvort tveggja
sé, þá eru þau sannindi, sem þessu skáld-
verki er ætlaff að opinbera O'kkur mönn-
unum, algilds eðlis, sem hvorki eru háð
stað né stundu.
Saga þessi er listilega sóðaleg ritsmíð.
Hér eru ósköpin öll af kvennafari af allra
frumstæffustu gerð, ofsafyllirí, þar sem
neytt er hinna fjölbreytilegustu veiga, ofan
frá svartadauða niffur í kogara og skó-
svertu. Þar er slagsmálahundur einn svo
rammefldur, að lögregla staðarins er ekki
starfhæf tímunum saman, svo hvolfir hann
bílum, slítur símastaura (ekki upp) og ríf-
ur upp frá grunni skemmur og hús. Allt
andrúmsloft er þrungiff bensínstybbu og
grút, maffur veffur slor og for um allar
trissur. Orfffæri og frásagnarmáti er í stíl
við þetta umhverfi, gott samræmi í verkinu
aff því leyti.
Og hve frásagnarvert er það ekki, aff
mitt í öllum þessum sóffaskap, skepnuskap
og niffurlægingu mannlegs lífs og hvers
konar óþverra, ber fyrir augu persónur,
hverja af annarri, meff ljóslifandi einkenni,
og þær verffa enn skýrari við annan lestur,
manni verffur hlýtt til þessara aumingja,
og stundum liggur viff að maffur fari aff
bera virðingu fyrir því, hve djúpt þeir geta
sokkið og lúra þó enn á sannmannlegum
tilfinningum. Minnisstæðust verður Lára,
86