Tímarit Máls og menningar - 01.06.1968, Blaðsíða 76

Tímarit Máls og menningar
Nema hvaS konan missir áttanna
og villist æ lengra burt frá bænum.
Hún lendir uppi á fjalli, ráfar þar
heila nótt, verður gegnvot og skeinir
fætur sína í klungri, sér alls kyns
furðusýnir, hnígur örmagna í svefn
upp að vörðu. Hún vaknar með sól-
skin í augum og fyrir neðan hana
liggur græn sveit við fjörð — hinum
megin við fjallið. Hún klöngrast nið-
ur fjallshlíðina og knýr dyra á næsta
bæ. Þar ílendist hún, snýr aldrei aft-
ur til „sinna“ þriggja móðurlausu
barna, þó að faðir þeirra komi með
söðulhest í vikunni eftir „villuna“ til
að sækja hana og segi: „Við færum
saman rúmin okkar þegar þú kemur,
og ef þú vilt skal ég kalla á prestinn“
(bls. 124).
Gömlu hjónin á hænum þar sem
hún lenti eiga nefnilega son, Guðval-
eníus, „talinn vera með stærstu og
hættulegustu fábjánum sem uppi
hafa verið á Vestfjörðum“ (bls. 123);
hann bíöur jafnan færis að drepa
foreldra sína. Það kemur nú í ljós að
enginn — „hvorki skyldur né vanda-
laus“ (bls. 124—125) — hefur slíkt
lag á Guðvaleníusi sem konan úr
sveitinni handan fjallsins. Hún telur
það vera það minnsta sem hún getur
gert fyrir þetta vingjarnlega fólk sem
hefur tekið á móti henni eftir villuna
miklu, að hjálpa þeim til með fábján-
ann eins lengi og þeim er aufúsa á
því.
„Nú eru þau laungu dáin og ég sit
uppi með hann Guðvaleníus ein“
(bls. 124). Það er gamla konan sjálf
sem tuttugu árum síÖar segir frá úr-
slitareynslu sinni. Hún skrifar „þetta
fátæktarskrif“ (bls. 122) til mann-
kynsins um villuna sem guð í náð
sinni nefur leitt hana í og henni
virðist hið eina er réttlæti fæðingu
hennar í þennan heim. Bæn hennar í
upphafi sögunnar lýkur með þessum
orðum: „Þú teygðir mig að heiman
og ég fann aldrei veginn heim aftur
og ekki heldur neitt ljós og ekkert
nema þig sem hefur skapað myrkur
sálar minnar þar sem ég hvíli örugg
af því það ert þú að eilífu amen“ (bls.
101—102). Bein tenging við einkunn-
arorðin úr riti Thomasar a Kempis —
eða réttara sagt við umritun einkunn-
arorðanna er hæfir aðstæðum — er
á áhrifastundu í frásögn konunnar.
Hún hefur hnigið örmagna til jarðar,
örn virðir hana fyrir sér af kletti
skammt frá. Hún hefur sætt sig við
að deyja og er að baksa við að koma
saman bæn til frelsarans:
Takk fyrir öll þau kvöld sera ég fór að
hátta þreytt og hallaði mér að koddanum
mínum heima og sofnaði án þess að vera
slitin af emi. Og takk fyrir kvöldið í kvöld
sent ég halla mér uppað vörðu á fjalli og
fer að sofa í þoku og verð slitin af erni
(bls. 121).
Eftir björgunina lofar hún frelsar-
ann á nýjan leik fyrir að hafa leitt
sig í villu og valið til „að fljúgast á
við voðalegasta fábjána á Vestur-
66