Tímarit Máls og menningar - 01.06.1968, Blaðsíða 12

Tímaril Máls og menningar
En auðvitað komu Bandaríkin sér upp fleiri tækjum, mörgum fleiri tækjum um allan
heim. Ekki hefur þurft að nota nema sum þessara tækja til þjóðarmorða, en heimslög-
reglan er ein og söm fyrir því.
Um þessar mundir skellur yfir íslenzku þjóðina ný hryðja lofgjörðar um Atlantshafs-
bandalagið. Á ytra borði er tilefni hennar væntanleg samkunda Atlantshafsbandalagsins
í Reykjavík, en ef til vill er raunverulegt tilefni það að virðingarmenn heimslögreglunnar
finna að þeir eiga nú í vök að verjast.
í þessari lofdýrðarrollu kennir margra grasa. Nú má lil dæmis fræðast uni það, að
Atlantshafsbandalagið hefur ekki aðeins varðveitt frið í heiminum, heldur er það engu
nema bandalaginu að þakka að málfrelsi er í heiðri haft á íslandi. Einnig hefur komið
í ljós að Atlantshafsbandalagið er ekki hemaðarfélag, heldur einkum og sér í lagi stofnun
áhugamanna um menningar- og félagsmál. Þá gerði einn af tungutölurum bandalagsins
nýlega heyrinkunnugt í útvarpinu að bandalagið ætti enga aðild að og bæri enga áhyrgð
á þeim athöfnum sem heimslögreglan stendur fyrir í Víetnam. Samvizka vor gæti sofið
róleg þessvegna. Þetta jafngildir því hér um bil að segja að höfuðríki handalagsins, það
ríki sem ræður loíum og lögum í því, sé ekki í bandalaginu, og er sú málsvörn út af
fyrir sig merkilegt tímanna tákn. Loks hefur brugðið svo við að fulltrúar heimslögregl-
unnar hafa fengið heita ást á löglegum og lýðræðislegum aðferðum í stjórnmálabaráttu,
og ætlast jafnvel til þess af andstæðingum Atlantshafsbandalagsins að þeir fari í einu
og öllu eftir „lýðræðisreglum“.
Gagnvart öllum þessum samvizkulagarefjum er oss hollt að ininnast nokkurra augljósra
atriða um Atlantshafsbandalagið.
Fyrst er rétt að minnast þess að Atlantshafsbandalagið er alþjóðlegt fyrirbæri, ekki
annað en þáttur í heimspólitískri áætlun; úrslitabaráttan gegn því hlýtur því þegar öllu
er á botninn hvolft að verða alþjóðleg.
Atlantshafsbandalagið er eilt af tækjum stríðsglæpastjórnarinnar, heimslögreglunnar
í Washington, og getur ekki varpað af sér samábyrgð á þeim illverkum sem hún freniur;
en það var einnig stofnað til að viðhalda forræði stéttar sem slóð höllum fæti í Evrópu,
og notaðar voru ofbeldisfullar aðferðir til að koma inn í það þjóðum sem sízt kærðu sig
um það, svo sem Islendingum. Ofbeldi það sem beitt var til að þröngva íslendingum í
bandalagið kann að hafa verið „löglegt" að forminu til, þó að það virðist reyndar meira
en vafasamt ef grant er skoðað (sbr. uppáhaldsorðtæki dr. Bjarna Benediktssonar: „allt
orkar tvímælis þá gert er“), en allir vita að þær aðferðir sem notaðar voru 1949 og
1951 áttu ekkert skylt við lýðræði, hvorki á þjóðlegan né alþjóðlegan mælikvarða.
Umfram allt er nauðsynlegt að minnast þess að Atlantshafsbandalagið er spegill þeirr-
ar valdastéttar sem hefur setið fyrir náð þess og mun trúa á það fram í rauðan dauðann.
Það er spegill sem hæfir henni vel. Sú valdastétt og ]iað valdaskipulag sem lókst með
naumindum að reisa við í Evrópu eftir stríðið hefur nú þegar unnið sér til óhelgi og
gengið sér til húðar, og Atlantshafsbandalagið sömuleiðis. Ofbeldishroki, skammsýni,
flærð verður þessari stétt að falli. Stjómlist hennar var realpólitík, það er stjórnlist
skammsýninnar og drambsins sem er falli næst. Sú uppreisn sem nú býr um sig í
evrópskum ríkjum, og beinist meðal annars gegn allri hinni realpólitísku stjórnlist, er
ekki ástæðulaus eða asnaspark út í loftið, eins og sumir halda. Hún er sprottin af því að
sú valdastétt seni nú ríkir hefur þegar sýnt of ofl að hún getur ekki vitkazt. — S. U.
2