Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.07.1971, Qupperneq 73

Tímarit Máls og menningar - 01.07.1971, Qupperneq 73
tím isíenzk þjóijfrœfii gerist í. Sumar eru úr sögu lands og þjóðar, og mætti kalla þær sagnfræSi- legar þjóSsögur. En þaS er þó sönnu næst, aS skilin milli hinna sagnfræSi- legu þjóSsagna og þjóStrúarsagnanna eru ekki eins skörp og menn gætu haldiS aS óreyndu. Stórkostleg þj óSfélagsleg átök geta kristallazt í nær hreinni þjóStrúarsögu aS kalla, og er þar sagan af viSureign Gottskálks hisk- ups hins grimma viS hændur og leika höfSingja eitthvert skýrasta dæmiS. Hinn aSalflokkur munnmælasagnanna eru ævintýrin, sem ekki eru eins tengd þjóStrú, ákveSnum atburSum, einstaklingum eSa stöSum og þjóSsög- urnar. Þau skiptast í tvo flokka. Annars vegar eru kynjasögur alls kyns, þar sem ímyndunarafliS leikur lausbeizlaS. Hins vegar eru skáldsögur af ýmsum atburSum meS raunsæisblæ, sem söguhetjurnar lenda í, og í þeim er vana- lega ekkert yfirnáttúrlegt. í kynjasögunum hefur veriS skapaSur kynjaheim- ur, fullur af undrum og stórmerkjum, þar eru töfragripir og hvers konar yfirnáttúrlegar verur á hverju strái. í hinum flokknum ber lítiS á þess háttar fyrirbrigSum, heldur eru þau ævintýri oftast sögur af fágætum atburSum, sum ævintýri eru meS helgisagnablæ, og enn má telja kýmnisögur, sem eru raunsæjar á svipinn miSaS viS kynj asögurnar. ÞaS hefur veriS taliS skilja á milli þjóSsagna og ævintýra, aS flestum þjóSsögum nema stórlygasögunum hafi menn trúaS, en ævintýrunum trúi enginn og hafi enginn trúaS. Munurinn á afstöSu manna til þessara tveggja flokka þjóSfræSa í óhundnu máli mun þó frekar vera sá, hverju menn trúa í hvorum flokki fyrir sig, en aS menn trúi þj óSsögum en ekki ævintýrum. Lík- legast er, aS menn hafi trúaS atburSarás þjóSsagnanna en siSferSisboSskap ævintýranna. Á þaS má benda, aS í ævintýrunum af olnbogabarninu Helgu kemur fram sú örugga vissa, aS þolinmæSi, ráSsnilld, dugnaSur og gott hjartalag beri aS lokum sigur úr býtum. í stjúpusögunum er lýst reynslu margra móSurleysingj a og þannig mætti lengi telja. OrSiS þjóSsaga er upphaflega hlutlaust orS. ÞaS felur ekki í sér neinn dóm um sannleiksgildi sagnanna, heldur táknar þaS einungis þær sögur, sem þjóSin segir. Allt frá því aS þeir félagamir Jón Ámason og Magnús Grímsson hófu söfmm þjóSsagna og ævintýra laust fyrir miSja 19. öld, hefur söfnun þjóS- fræSa í óbundnu máli aldrei falliS niSur hér á landi. Söfnunin hefur aS vísu veriS misjafnlega skipuleg, en alltaf hefur veriS haldiS áfram sýknt og heilagt, og fjöldi áhugamanna hefur meS miklu og fómfúsu starfi bjargaS mörgum þjóSardýrgripum frá glötun. Þess vegna er ekki nema von, aS sumum verSi þaS fyrir aS spyrja, hvort nokkru sé lengur aS safna, og sé svo, hvers 63
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.