Tímarit Máls og menningar - 01.07.1982, Qupperneq 8

Tímarit Máls og menningar
lagður niður. Böðvar hefur svipaðan þankagang, en aðhyllist önnur ártöl.
„Sósíalistaflokkurinn gamli þótti nokkuð harður í horn að taka,“ segir hann, en
eftir stofnun Alþýðubandalagsins fór allt á verri veg, „Efndirnar döpruðust".
(Hvenær varð Syndafallið? Um leið og guð skapaði manninn? Þegar Eva bauð
Adam eplið? Eða kannski ekki fyrr en Adam þáði það?)
Fyrri tímar geyma að sönnu ýmislegt, sem vert er eftirbreytni. Þeir geyma
hins vegar einnig víti til varnaðar, eins og heiftarleg átök milli verkalýðs-
flokkanna í heimskreppunni miklu. Þær deilur eiga sér ýmsar skýringar, sem
ekki verða raktar hér, en ekki síst átti sundrungin rætur að rekja til þeirrar
stefnu Kominterns, sem Kommúnistaflokkur Islands var hluti af, að telja
sósíaldemókrata — þar með forystu Alþýðuflokksins — vera höfuðfjand-
menn verkalýðsstéttarinnar; þeir væru „sósíalfasistar“ — sósíalistar í orði en
fasistar í raun. Oþarfi ætti að vera að minna á afleiðingar þessarar stefnu, m.a. í
Þýskalandi en einnig hér á landi.
Með þessu dæmi er ég ekki að setja Böðvar Guðmundsson og skoðanasyst-
kin hans, sem eflaust eru einhver til, á bekk með Komintern, þegar „Sósíalfas-
istalínan" var þar allsráðandi. Þó er nokkur hliðstæða á milli. Böðvar ásakar
forystu Aiþýðubandalagsins með offorsi um svik í hermálinu og gerir það
eflaust í góðri trú. Eftir stendur samt, að enn er sáð frækornum tortryggni og
óvildar meðal samherja, — málstaðnum til tjóns.
Síðustu árin hafa sósíalistar oft rætt um nauðsyn á nýju tímariti, vegna þess
að hin gömlu sinni ekki nauðsynlegri umfjöllun um vinstri stefnu og
verkalýðsbaráttu, þar sem litið er til verkefna dagsins og reynt að meta
lærdóma reynslunnar. Slík skoðanaskipti eru brýn á okkar tímum, þegar Stóri
sannleikur hefur verið frá okkur tekinn og við blasir veruleiki óvissunnar. Mín
íhaldssama eðlisávísun, meðfædd eða áunnin, segir hins vegar, að hyggilegra sé
að byggja á hinu gamla en að byrja frá grunni. I það minnsta verður að reyna til
þrautar áður en arfleifð íslenskra sósíalista er hafnað.
Tímarit Máls og menningar er hluti af þeim arfi, sem ávaxta ber og það
hlýtur að geta orðið vettvangur vandaðrar þjóðmálaumræðu sem og
bókmennta. Til að svo megi verða þarf að koma til frumkvæði ritstjórnar og
dugnaður margra í skrifum. A næsta ári, þegar hundrað ár eru liðin frá dauða
Karls Marx, mætti t.d. fjalla um hugmyndir hans með sérstöku tilliti til
íslenskra aðstæðna. Tilgangurinn væri ekki sá að fara með þulur gamalla fræða
heldur að sækja styrk í þær hugmyndir, sem — þrátt fyrir allt — sýna nú víða
merki endurnýjunar og ferskleika.
254