Dagrenning - 01.12.1953, Blaðsíða 29

liinn kristna heim. Enn í dag gnæfir kirkju-
turn yfir hverju þorpi. Það var með kirkjum,
engu síður en háskólum og verksmiðjum,
sem pílagrímamir frá Evrópu fluttu sið-
menninguna til Ameríku. Sagan sýnir að
bænaþörfin hefir verið manninum jafnríkt
í blóð borin eins og þráin til að sigra, byggja,
starfa eða unna. Guðsvitundin virðist sann-
arlega vera hin djúpstæðasta kennd í eðli
voru, grundvallar eiginleiki. Á því, hvernig
hún gerir vart við sig má sjá, að hún er því-
nær ævinlega samtengd öðrum grund\'allar
eiginleikum, eins og t. d. andríki, réttsýni
og stundum fegurðarást. Og samt höfum
vér ekki hirt um, þótt þessi mikilsverði hluti
af sjálfum oss hafi lamazt eða jafnvel horfið
með öllu.
Vér verðurn að vera minnug þess, að það
er ekki áhættulaust að lifa og láta eins og
oss lystir. Ef lífið á að verða hamingjuríkt,
verður að lifa eftir ófrávíkjanlegum reglum,
sem rnótast af sjálfu fyrirkomulagi þess. Vér
stofnum oss í stóra hættu þegar vér látum
einhvem frumþátt í eðli voru bresta, hvort
sem liann er líkamlegur, vitrænn eða sál-
rænn. T. d. er þjálfunarleysi á beinum og
vöðvum sumra menntamanna engu hættu-
minni hlutur heldur en uppþornun skynsem-
innar og sálarlífsins hjá sumurn íþrótta-
mönnum. Það eru til ótal dæmi urn hraust-
ar og kvnsælar fjölskyldur sem hafa annað-
hvort alið úrkynjaða afkomendur eða dáið
út með öllu, þegar þær köstuðu frá sér sið-
gæðisvitund feðra sinna. Dýrkeypt reræsla
hefir fært oss heirn sanninn um það, að þeg-
ar fólk glatar guðsvitundinni og missir sjón-
ar á hinum andlegu verðmætum, þá er af-
leiðingin upplausn þjóðlífsins og undirokun
af erlendu valdi. Fall hins foma Grikklands
sigldi í kjölfar svona ástands. Það er augljóst
mál, að undirokun þeirra eiginleika, sem
náttúran hefir sjálf skapað, er ósamrýman-
leg framþróun lífsins.
Andlegir og trúarlegir eiginleikar eru í
rauninni samtengdir. Þegar andlegir eigin-
leikar hverfa, hverfur guðsvitundin líka áður
en langt um líður. Manninum hefir ekki
tekizt — eins og Sokrates ætlaðist til — að
finna upp andlegt kerfi óháð trúarlegum regl-
um. Þjóðfélag þar sem bænaþráin hverfur,
á að jafnaði ekki langt í land að úrkynjast,
og þess vegna eiga allir siðaðir menn — bæði
trúaðir og trúlausir — að gefa gaum þessu
alvarlega viðfangsefni um þroskun allra þeirra
meginþátta, sem mannlegri veru eru í brjóst
lagðir.
Hvers vegna er guðsvitundin svo mikilvægt
atriði í lífinu? Eftir hvaða reglum orkar bæn-
in á oss? Nú verðunr vér að hverfa frá rann-
sóknarafstöðunni og notast við tilgátuna. En
tilgátan, jafnvel sú, sem minnstan stuðning
hefir, er nauðsynleg til þess að höndla þekk-
inguna. Vér verðum fyrst og fremst að hafa
það hugfast, að manneskjan er óskiptanleg
heild af vöðvum, lífrænum efnum og vitund-
arlífi. Hún telur sig óháða hinu efnislega urn-
hverfi sínu, þ. e. alheiminum, en er í raun
og veru óaðskiljanlegur hluti hans, því að hún
er háð honum, af stöðugri þörf fvrir súrefni
loftsins og næringarefni þau, sem jörðin
veitir. Hins vegar fellur lifandi líkaminn ekki
algerlega inn í hina efnislegu samheild. Hann
er bæði andi og lífræn efni. Og þótt and-
inn hafi bústað í líkama vorum, nær hann
út fvrir hinar fjórar víddir rúms og tíma. Er
ekki leyfilegt að ímynda sér að samhliða lífi
voru í efnisheiminum lifum vér einnig á
óáþreifanlegu, ósýnilegu og efnisvana tilveru-
sviði, sem líkja mætti við vitund vora, og
sem vér getum ekki án verið fremur en efnis-
heimsins? Þetta lífssvið gætum vér nefnt
nafni þeirrar veru, sem er í öllum verum og
upphefur oss öll, vitundarinnar, sem vér köll-
um Guð. Þá mætti líkja guðsvitundinni við
súrefnisþörfina og bænin væri þá nokkum-
veginn hliðstæð andardrættinum. Bænin yrði
DAGRENNING 27