Morgunblaðið - 09.01.2015, Blaðsíða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. JANÚAR 2015
Goggað í eina með öllu Í frosthörkum þurfa fuglar mikla orku til að halda á sér hita og því er feitmeti allra besta fæðan sem þeir fá. Þessi þröstur fór á Bæjarins bestu og fékk sér eina með öllu.
Ómar
Ég er með heilsu-
kvilla sem óleiðréttur
gerir mig nánast
óstarfhæfan. Ég er
nærsýnn. Mjög nær-
sýnn. Ekki er nóg með
það heldur er ég líka
með sjónskekkju. Án
gleraugna eða augn-
linsa kæmist ég ekki
mikið lengra á daginn
en úr rúminu og á kló-
settið og e.t.v. í ísskápinn þar sem
ég gæti þreifað mig áfram eftir ein-
hverju ætilegu. Óleiðréttur er
heilsukvilli minn því nánast lamandi
fyrir líf mitt.
Við mér blasir samt vandi. Ég get
ekki notið heilbrigðiskerfis hins op-
inbera til að aðstoða
mig við heilsukvilla
minn. Skattpeningur
minn fer ekki í lækn-
ingu eða meðhöndlun á
þessum heilsukvilla
mínum eða þróun á
bættri eða ódýrari
tækni til að eiga við
hann. Ég þarf að leita
til hinna svokölluðu
einkaaðila! Þeir bíða í
röðum eftir að taka við
peningunum mínum og
selja mér úrræði sem í
ofanálag eru skattlögð í himinhæðir
af hinu opinbera. Það er því ekki nóg
með að heilbrigðiskerfi hins op-
inbera geti ekki boðið mér neitt
heldur þarf ég að borga skatt af
þeim úrræðum sem mér þó standa
til boða!
Þetta er auðvitað hneyksli og
verður ekki leiðrétt nema með einni
aðgerð: Þjóðnýtingu gleraugna-
verslana! Í leiðinni mætti þjóðnýta
alla aðstöðu til svokallaðra laser-
aðgerða á augum sem geta læknað
marga sjóndapra með allt að því
varanlegum hætti. Skatta þyrfti
auðvitað að hækka til að geta út-
víkkað hið opinbera heilbrigðiskerfi
með úrræðum fyrir sjóndapra. Lýk-
ur þar með öllum vandræðum þessa
stóra hóps í samfélaginu. Rándýr
tískugleraugu með glampafríu yf-
irborði og rispuvörn víkja fyrir hag-
nýtum lausnum, flöskubotnagler-
augum sem rispast og stöðluðu
úrvali af annars konar varningi.
Hver veit, kannski tekst jafnvel að
knýja augnlækna og sjóntækjafræð-
inga í stöku verkfall vegna óánægju
með kjör!
En annar kostur er líka í stöð-
unni. Hann er að fleiri og fleiri með
heilsukvilla fái notið þeirrar frábæru
þjónustu, úrvals og samkeppni sem
sjóndaprir njóta. Hann er sá að
einkavæða heilbrigðiskerfi hins op-
inbera og um leið fækka rækilega í
laga- og reglugerðafrumskóginum í
kringum heilbrigðisþjónustu af öllu
tagi, auk þess að lækka skatta sem
nemur rúmlega kostnaðinum við hið
opinbera kerfi í dag.
Þá gæti einhverjum dottið í hug
að spyrja: Hvað gerist ef ríkisvaldið
dregur sig úr fjármögnun og veit-
ingu heilbrigðisþjónustu? Um það er
erfitt að spá. Eitt er víst: Ef þú fjar-
lægir kyrkjandi tak af dýri og hrein-
lega sleppir því lausu er ekki víst að
það hlaupi í nákvæmlega þá átt sem
þú sást fyrir, en engu að síður má
fullyrða að dýrið muni nú vaxa og
dafna og þrífast mun betur en áður.
Sjóndaprir geta keypt sér háþróaða
tækni á blússandi samkeppnismark-
aði framleiðenda, seljenda og sér-
fræðinga til að vinna á heilsukvilla
sínum. Ég óska þess að þeir sem eru
með annars konar heilsukvilla geti
búið við sama ástand.
Eftir Geir
Ágústsson » Sjóndaprir geta
keypt sér háþróaða
tækni á blússandi
samkeppnismarkaði.
Má ekki bjóða fleirum
með heilsukvilla upp
á það sama?
Geir Ágústsson
Höfundur er verkfræðingur.
Þjóðnýtum gleraugnaverslanir!
Fyrsta vika febr-
úarmánaðar er helguð
tannvernd og er henni
ætlað að vekja athygli
á tannheilsu. Tann-
læknafélag Íslands
hefur í samvinnu við
tannlæknadeild HÍ og
embætti landlæknis
staðið fyrir átaki hjá
nemendum í tíunda
bekk grunnskóla.
Skólastjórnendur fengu bréf með
boði um heimsókn í skólana þar sem
tannlæknar og tannlæknanemar í
sjálfboðavinnu fræða nemendur um
mikilvægi tannhirðu og heilbrigðs
lífsstíls. Hefur þetta almennt mælst
vel fyrir, enda ljóst hve mikilvægt
það er að huga snemma að heil-
brigðum lífsháttum hjá ungu fólki.
Öll fræðsla af þessu tagi sáir já-
kvæðum fræjum í misfrjóan svörð.
Undirtektir skóla- og frístundasviðs
Reykjavíkurborgar við átakinu í
febrúar á síðasta ári voru jákvæðar,
þar til fréttist að afhenda ætti börn-
unum gjafir – tannbursta, tannkrem,
tannþráð og flúortyggjó frá fimm
mismunandi framleiðendum. Þá
barst Tannlæknafélagi Íslands
tölvupóstur, þar sem
vitnað var í 4. grein
reglna borgarinnar um
auglýsingar í skólum.
Voru aðstandendur
átaksins beðnir um að
afhenda ekki tann-
hirðuvörurnar á skóla-
tíma, en bent var á að
hægt væri að koma
vörunum til barnanna
utan skólatíma. Ekki
er mér ljóst hvernig sú
afhending átti að fara
fram. Athygli vakti, að
einungis Reykjavíkurborg amaðist
við þessum gjöfum. Þó fór nú svo að
dregið var í land og tannlæknar
fengu að afhenda börnum tann-
hirðuvörurnar í heimsókninni í skól-
um Reykjavíkur.
Nú er ætlunin að endurtaka vel
heppnað átak og hafa skólastjórar
fengið bréf með boði tannlækna um
heimsókn og fræðslu, skólum að
kostnaðarlausu. Þá barst Tann-
læknafélagi Íslands tölvupóstur,
dags. 25. nóvember sl. undirritaður
af staðgengli skrifstofustjóra grunn-
skólahluta fagskrifstofu skóla- og
frístundasviðs Reykjavíkurborgar,
þar sem tannlæknar voru beðnir um
að virða reglur um gjafir. Á manna-
máli þýðir það, að tannlæknar eru
velkomnir með fræðsluerindi, en
mega ekki afhenda börnum tann-
hirðuvörur frá hinum ýmsu aðilum –
en þetta á bara við um Reykjavík.
Við skulum hafa nokkur atriði á
hreinu:
- Öllum innflutningsaðilum tann-
hirðuvara er boðið að vera með í
átakinu.
- Tannlæknar hafa engan ávinning
af því að afhenda þessar gjafir og í
raun flækir það framkvæmd átaks-
ins.
- Það er meira atvinnuskapandi
fyrir tannlækna að sleppa fræðslu
sem þessari og þess þá heldur að af-
henda vörur, sem geta hugsanlega
komið í veg fyrir tannskemmdir.
Tannlæknastéttin býr hins vegar yf-
ir ríkri samfélagslegri ábyrgðar-
tilfinningu og gengur af gleði og án
þóknunar til verksins og fræðslunn-
ar í þeim tilgangi að fækka tann-
skemmdum og bæta tannheilsu hjá
íslenskum ungmennum.
- Þegar tannfræðingar á vegum
embættis landlæknis heimsækja
skóla og fræða börn um tennur og
tannhirðu afhenda þeir mögl-
unarlaust tannbursta og fleiri vörur.
Þannig geta börnin óhindrað haldið
áfram að stunda heima það sem
þeim var kennt í skólanum og er það
til mikillar fyrirmyndar.
- Tannhirðuvörur verða alltaf
merktar þeim framleiðendum sem
framleiða vöruna – alveg eins og t.d.
mjólkin og blýanturinn. Það er bara
þannig, sem vörur eru framleiddar –
með innihaldslýsingu og upp-
runamerkingu – hvort sem manni
líkar betur eða verr.
Nú ætla ég embættismönnum
Reykjavíkurborgar ekki annað en að
fylgja þeim reglum sem þeim eru
settar. En hvaðan kemur vitleysan?
Ætla yfirvöld borgarinnar að halda
áfram að koma embættismönnum
sínum í þá vandræðalegu stöðu að
fylgja reglum, sem ganga í raun
gegn hagsmunum barnanna? Það
var einróma álit þeirra sem við
ræddum við eftir átakið í fyrra, að
gjafapokinn hefði verið punkturinn
yfir i-ið í fræðsluheimsókninni – sér-
staklega hjá efnaminni börnum sem
áttu ekki umræddar vörur heima hjá
sér.
Lausnin gæti verið sú að veita
skólastjórnendum meira svigrúm til
að þiggja/banna heimsóknir og gjaf-
ir af þessu tagi. Ef við treystum
skólastjórum til þess ábyrgðarfulla
starfs að stýra skólastarfi barna
okkar, ætti þeim að vera í lófa lagið
að taka ákvarðanir af þessu tagi,
jafnvel í samvinnu við foreldra-
félögin. Það ber ekki vott um mikið
traust til skólastjórnenda, ef reglum
af þessu tagi skal fylgt til hins ýtr-
asta. Þær ættu að sjálfsögðu að vera
leiðbeinandi. Það sýndi sig í síðasta
átaki, að nær allir skólastjórar voru
okkur hjartanlega sammála um mik-
ilvægi þessara gjafa – að skólastjóra
Háteigsskóla undanskildum, sem af-
þakkaði fræðsluna á grundvelli 4.
greinar reglnanna. Að sjálfsögðu var
sú afstaða virt og því ekki farið í
þann skóla með fræðsluna. Það er
hins vegar afleitt að borgaryfirvöld
taki á þennan hátt fram fyrir hend-
urnar á öllum skólastjórum í
Reykjavík. Slík miðstýring ber
merki um yfirgang og afskræmingu
lýðræðis.
Eftir Kristínu
Heimisdóttur »Ætla yfirvöld borg-
arinnar að halda
áfram að koma embætt-
ismönnum sínum í þá
vandræðalegu stöðu að
fylgja reglum, sem
ganga í raun gegn
hagsmunum barna?
Kristín Heimisdóttir
Höfundur er formaður
Tannlæknafélags Íslands.
Stöndum vörð um Karíus og Baktus