Morgunblaðið - 20.02.2015, Blaðsíða 26

FRÉTTASKÝRING
Andri Steinn Hilmarsson
ash@mbl.is
FjármögnunarfyrirtækiðLýsing hf. tapaði þremurmálum fyrir HéraðsdómiReykjavíkur á miðvikudag
sem skuldarar höfðuðu vegna ágrein-
ings um uppgjör á lánasamningum.
Mikil óvissa ríkir þó áfram um
stöðu gengistryggðra lána en Hæsti-
réttur mun taka fyrir tvö mál næsta
miðvikudag. Snúa þau að ágreinings-
atriðum vegna útreikninga gengis-
tryggðra lána, meðal annars um
fyrningarfrest krafna en almennur
fyrningarfrestur kröfuréttinda er
fjögur ár. Verði málalyktir á þann
veg að Lýsing tapi öðru málinu eða
báðum má gera ráð fyrir því að
hundruð mála fylgi á eftir og er því
mikið undir fyrir bæði Lýsingu og
skuldara Lýsingar.
Bakki vann mál gegn Lýsingu
Athygli vekur að stefnandi í einu
málanna sem Lýsing tapaði á mið-
vikudag er verslunin Bakki hf. frá
Kópaskeri. Mun þetta vera fyrsti
dómurinn sem fellur um fyrirtæki
varðandi svokallaða „split-samninga“
en þeir samningar innihalda bæði
gengistryggðan hluta og verð-
tryggðan hluta í íslenskum krónum.
Jóhannes S. Ólafsson, lögmaður
hjá lögfræðistofunni Impact lög-
mönnum, hefur tekið að sér mörg
mál gegn Lýsingu. Hann segir dóm-
inn á miðvikudag staðfesta að Bjarn-
þórsdómurinn svokallaði eigi líka við
um fyrirtæki en tekur þó fram að það
eigi, að öllum líkindum, eftir að skýr-
ast endanlega fyrir Hæstarétti.
Bjarnþórsdómurinn var kveðinn upp
vorið 2013 og komst Hæstiréttur þar
að þeirri niðurstöðu að Lýsingu bæri
að endurgreiða alla verðtrygginguna
og breytilega vexti af íslenskum
krónuhluta „split-samninganna“.
Hafa dregið endurútreikn-
inga gengistryggðra lána
Jóhannes er harðorður í garð
Lýsingar en hann segir flest fyrir-
tæki vera búin að missa kröfurnar
sínar sökum fyrningarfrests.
„Þeir hafa síðastliðin ár dregið
endurútreikninga á gengistryggðum
lánum fram úr öllu hófi, og það eina
sem virðist duga er að keyra hvert
mál í gegnum dómstóla,“ segir Jó-
hannes. Hann segir það hafa tekið
Lýsingu mjög langan tíma að til-
kynna aðilum sem voru með upp-
greidda samninga hvernig málum
væri háttað en 11. september 2013
fór Fjármálaeftirlitið fram á að Lýs-
ing veitti viðskiptavinum sem gert
hefðu upp lán, sambærileg þeim sem
fjallað var um í Bjarnþórsdómi
Hæstaréttar, sömu upplýsingar og
félagið hefði veitt viðskiptavinum
með virk lán. Enda væri um sam-
bærilega samninga að ræða og
möguleg krafa á grundvelli þeirra
væri ekki fyrnd.
Lýsing átti von á dagssektum
Jóhannes segir að það hafi ekki
verið fyrr en Fjármálaeftirlitið hót-
aði að beita dagsektum á Lýsingu að
þeir fylgdu loks ákvörðun Fjármála-
eftirlitsins. FME ákvað hinn 20.
ágúst 2014 að leggja dagsektir á Lýs-
ingu að fjárhæð 200 þúsund krónur á
dag ef Lýsing færi ekki að fyrir-
mælum eftirlitsins. Aldrei kom þó til
dagsekta þar sem FME mat það svo
að Lýsing hefði orðið við kröfum eft-
irlitsins og upplýst þá viðskiptavini
sem höfðu gert upp lánasamninga
með sama hætti og viðskiptavinir
með virk lán fengu.
„Ég veit ekkert hvað eru mörg
fyrirtæki þarna úti en eins og með
einstaklingana þá er ekki séns að þú
vitir um einhvern Bjarnþórsdóm eða
endurgreiðslu ef Lýsing lætur þig
ekki vita.“
Skuldarar unnu þrjú
mál gegn Lýsingu
Morgunblaðið/Eggert
Lánasamningar Tvö mál verða tekin fyrir í Hæstarétti nk. miðvikudag.
26
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. FEBRÚAR 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Reykvíkingarbúa viðheima-
tilbúinn umferðar-
vanda og hið sama
á við um gesti
höfuðborgarinnar,
en sem kunnugt er fer þeim ört
fjölgandi. Borgaryfirvöld hafa
um árabil haft horn í síðu
einkabílsins og telja flest til
vinnandi að draga úr notkun
hans og má þá einu gilda þó að
hann sé fyrsti samgöngukostur
flestra borgarbúa.
Mbl.is og Morgunblaðið hafa
að undanförnu fjallað um illa
farið slitlag á götum borgar-
innar og ekki vanþörf á. Hvar
sem ekið er um götur borgar-
innar má búast við hættulegum
holum og djúpum rásum í illa
slitnu malbikinu. Bílar skemm-
ast við þessar aðstæður og
dekk springa mun oftar en við
eðlilegar aðstæður.
Lengi hefur verið ljóst í hvað
stefndi vegna lítils viðhalds en
tíðin í vetur hefur flýtt því að
ástandið er orðið þannig að göt-
urnar eru nú orðnar stór-
varasamar. Líkt og í öðru hafa
borgaryfirvöld brugðist seint
og illa við og kenna veðrinu um
að ekkert er gert í stað þess að
kannast við eigin ábyrgð á
ástandinu.
Hjálmar Sveinsson, formað-
ur umhverfis- og skipulagsráðs,
segir í samtali við Morgun-
blaðið að til greina komi að
finna meira fjármagn til að laga
gatnakerfið og að það verði þá
gert með forgangs-
röðun í þágu gatna-
kerfisins.
Þetta hljómar út
af fyrir sig ágæt-
lega en er ekki
mjög trúverðugt í
ljósi þeirra áherslna sem nú-
verandi meirihluti hefur þegar
kemur að umferðarmálum. Nú
eru til að mynda uppi áform um
að leggja í mikinn kostnað við
að þrengja Grensásveginn til að
hefta umferð einkabíla en bæta
við hjólreiðastíg. Og borgar-
búar eru minnugir þess þegar
borgaryfirvöld lögðu í kostnað
við að setja upp fuglahús á
Hofsvallagötunni og þrengja
hana til þess einnig að þjóna
duttlungum sínum. Þá eru til-
búnar umferðartafir og sívax-
andi bílastæðavandi víða um
bæinn til marks um þá for-
gangsröðun sem borgaryfirvöld
hafa haft og ekkert bendir til að
þau séu að hverfa frá, nema síð-
ur sé.
Fagurgali um breytta for-
gangsröðun þegar allt er komið
í óefni er fullkomlega ótrúverð-
ugur nema borgaryfirvöld sýni
raunverulegan vilja til að
hverfa af þeirri braut að fjand-
skapast út í einkabílinn og þá
sem hann nota. Það er vel hægt
að breyta um stefnu og stefnu-
breytingu yrði víða fagnað. En
á meðan stefnan er að þrengja
að vinsælasta ferðamáta borg-
arbúa eru holóttar göturnar að-
eins eðlileg afleiðing þeirrar
röngu stefnu.
Holurnar eru
afleiðing stefnu
borgarinnar í
umferðarmálum}
Umferðarvandi
Deilt hefur veriðá stundum um
það hlutverk sem
friðargæsluliði
Sameinuðu þjóð-
anna er ætlað,
einkum í kjölfar
voðaverkanna í Rúanda og
Srebrenica þar sem fjölþjóðalið
á vegum samtakanna sat hjá á
meðan einhver hryllilegustu
þjóðarmorð sögunnar voru
framin. Í framhaldinu kom upp
sú spurning hvort hægt væri að
fela slíku liði bardagahlutverk
þegar það ætti við.
Segja má að frá árinu 2013
hafi það verið reynt í Lýð-
stjórnarlýðveldinu Kongó, þar
sem sveitir á vegum Sameinuðu
þjóðanna taka nú virkan þátt í
bardögum til þess að reyna að
koma böndum á borgarastríðið
sem þar hefur geisað síðustu 15
árin. Mats Berdal, prófessor í
öryggis- og þróunarfræðum við
King’s College í London, flutti í
síðustu viku fyrirlestur hér á
landi um reynsluna af þessari
tilraun. Sagði Berdal við Morg-
unblaðið að hann væri fullur
efasemda um þessa þróun, ekki
síst vegna þess hvernig Sam-
einuðu þjóðirnar
væru byggðar upp,
þar sem deilur á
milli aðildarríkj-
anna geta leitt til
þess að menn verða
ekki sammála um
tilganginn með friðargæslunni.
Hann benti einnig á það, að
það fer illa á því að þeir sem
eigi að stilla til friðar séu á
sama tíma að taka þátt í átök-
um. Það varpi rýrð á hlutverk
Sameinuðu þjóðanna sem hins
hlutlausa dómara, þegar sveitir
sem bera fána samtakanna taka
á sama tíma þátt í hernaðar-
aðgerðum og taka þannig af-
stöðu til stríðandi fylkinga.
Þetta tvennt, skorturinn á
skýrum markmiðum og það að
Sameinuðu þjóðirnar tóku af-
stöðu í deilunni í Lýðstjórnar-
lýðveldinu Kongó hefur leitt til
þess að lausn er ekki í sjónmáli.
Sú reynsla gæti hæglega skilið
eftir sig nokkurt óbragð í
munni gagnvart beitingu frið-
argæsluliðs í bardagahlutverki,
óháð aðstæðum. Hættan er sú
að næst þegar þörf verður á,
muni samtökin enn á ný aðhaf-
ast ekkert.
Friðargæsla
Sameinuðu þjóð-
anna stendur á
tímamótum}
Friðarstillar eða friðarspillar?
S
kotárásirnar í Kaupmannahöfn um
síðustu helgi voru dapurlegt dæmi
um þann veruleika sem því miður
blasir við. Að ef einhver er staðráð-
inn í því að vinna öðru fólki tjón, þá
virðist lítið vera hægt að gera til að koma í veg
fyrir það.
Um það eru fjölmörg dæmi og margir hafa
bent á að ein alvarlegasta afleiðingin af at-
burðum sem þessum, fyrir utan dauðsföllin, sé
að fólk breyti lífsháttum sínum af ótta við
hugsanlegar árásir eða hermdarverk.
Danmörk er það land sem flestir Íslend-
ingar sækja heim. Danmörk, dönsk menning
og höfuðborgin Kaupmannahöfn eru mörgum
Íslendingnum kær og líklega eiga margir Ís-
lendingar þar sína uppáhaldsstaði; sína eigin
Danmörku. Hvernig sem hún kann að vera er
ólíklegt að sú ímynd feli í sér lögreglumenn gráa fyrir
járnum í miðborginni, fréttir af morðum á saklausu fólki
og götur sem hafa verið lokaðar af vegna hættu fyrir al-
menning.
„Það sem ég óttast mest er að það dýrmætasta sem
Danir eiga, þessir einstöku lífshættir þeirra sem byggj-
ast á trausti, muni glatast,“ sagði Francois Zimeray,
sendiherra Frakklands í Danmörku, við dönsku frétta-
konuna Tine Götzsche í viðtali á danska ríkissjónvarpinu
fyrr í vikunni. „Þið skuluð verja þessa lífshætti með öll-
um ráðum.“ Ástæða viðtalsins var að Zimeray var stadd-
ur á málþingi um málfrelsi í menningarmiðstöðinni
Krudttønden á Austurbrú í Kaupmannahöfn á laugar-
daginn þar sem vopnaður maður hóf skothríð
með þeim afleiðingum að einn lá í valnum.
Skömmu síðar myrti sá sami mann við bæna-
hús gyðinga í borginni.
Æðrulaus viðbrögð Dana við þessum voða-
verkum hafa vakið aðdáun víða, en þeir hafa
líkt og Frakkar eftir árásirnar í París í síð-
asta mánuði lagt áherslu á að fyrst og fremst
sé um að ræða verk einstaklinga og varað við
því að heilu þjóðfélags- eða trúarhópunum sé
kennt um. Rétt eins og Norðmenn gerðu
skelfingardaginn 22. júlí 2011 þegar Anders
Behring-Breivik myrti 77 manns.
„Við erum ekki í stríði við íslamstrúna, við
erum í stríði við þá sem hafa afbakað íslam,“
sagði Barack Obama Bandaríkjaforseti á
miðvikudaginn á ráðstefnu gegn hryðjuverk-
um í Washington í Bandaríkjunum. Þar sagði
hann að heimurinn yrði að bregðast við hugmyndafræði
sem gerir fólk öfgasinnað. Í sama streng tók Michael
Downing, yfirmaður hryðjuverkadeildar lögreglunnar í
Los Angeles, á ráðstefnunni þegar rætt var um hvort og
hvernig væri hægt að koma í veg fyrir atburði sem
þessa. „Þetta hefur ekkert með njósnir eða eftirlit að
gera. Þetta snýst um að þróa heilbrigðara samfélag,“
„Við munum ekki líða neinar tilraunir til að grafa und-
an tjáningarfrelsi okkar,“ sagði Helle Thorning-
Schmidt, forsætisráðherra Danmerkur, um síðustu
helgi. „Við þurfum að skilja ástæðuna fyrir þessum árás-
um en við verðum einnig að halda áfram að lifa lífinu á
þann hátt sem við viljum.“ annalilja@mbl.is
Anna Lilja
Þórisdóttir
Pistill
Að halda áfram að lifa lífinu
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
Þór Jónsson, upplýsingafulltrúi Lýsingar, gerir fastlega
ráð fyrir því að dómunum verði áfrýjað til Hæstaréttar.
Hann segir að verið sé að reyna á markatilvik í þessum
málum þar sem tekist er á um skilyrði undantekningar-
reglu.
Hann leggur áherslu á að í dómunum segi beinlínis að
það skipti engu máli þótt útreikningur með hliðsjón af
fullnaðarkvittun sé ósanngjarn gagnvart lánveitandanum
eða að skuldarinn njóti vaxtakjara langt undir þeim
vaxtakjörum sem hann gat búist við að fá á lánamarkaði
sem er í reynd neikvæðir raunvextir.
„Samkvæmt dómunum getur lánveitandi ekki vænst sanngirni fyrir dóm-
stólum,“ segir Þór og bætir við: „Tilgangurinn með þessu er að fá skýra
leiðsögn dómstóla um það hvernig eigi að ganga frá ákveðnum ágreinings-
málum sem upp koma og enginn er fegnari en Lýsing að fá skýrar línur.“
Dómum líklega áfrýjað
VILJA FÁ SKÝRAR LÍNUR
Þór Jónsson