Morgunblaðið - 12.03.2015, Blaðsíða 22

22 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. MARS 2015
Á undanförnum ár-
um hafa margar
ákvarðanir stjórnvalda
verið umdeildar og
sumar hafa reyndar
sett íslenska heilbrigð-
isþjónustu í mjög
slæma stöðu. Ljóst má
vera að stjórnmála-
menn hafa sjaldan gert
þennan málaflokk að
sínum. Þeir hafa ekki
sett sig nægilega vel inn í þetta mik-
ilvæga velferðarmál til að geta tekið
skynsamlegar ákvarðanir svo halda
megi uppi góðri heilbrigðisþjónustu.
Hrun heilbrigðis-
þjónustunnar
Heilbrigðisþjónustan hefur hrein-
lega hrunið fyrir framan nefið á okkur
og vandamálin nú eru af þeirri stærð-
argráðu að það mun taka okkur ára-
tugi að endurheimta það þjónustustig
sem við eitt sinn höfðum. Því hefur
verið haldið fram að fjármálakreppan
og hrun bankanna hér á Íslandi árið
2008 hafi fyrst og fremst valdið þess-
um vanda, en það gleymist gjarnan að
staðan var ekki góð fyrir hrun.
Stjórnmálamenn voru varaðir við að
ganga lengra í niðurskurði á þessari
þjónustu. Flestum er ljóst hver stað-
an er nú. Erfitt er hins vegar að sjá
fyrir hver staðan væri ef við hefðum
ekki notið höfðinglegra gjafa og
stuðnings frá einstaklingum, fyrir-
tækjum og félagasamtökum.
Ábyrgð stjórnmálamanna
Nú verða stjórnmálamenn að fara
að setja sig inn í málefni heilbrigð-
isþjónustunnar hér á landi og rétta
hana við. Það verður hins vegar ekki
gert með hræðsluáróðri, upphróp-
unum eða langvarandi þrasi á Alþingi.
Þó má ekki gleyma því sem vel hefur
verið gert. Endurrein þjónustunnar
verður að fara fram með opnum huga
og leit að nýjum leiðum án þvingana.
Framsýnt heilbrigðiskerfi leggur
ekki síst áherslu á markvissar for-
varnir og aðgerðir þar sem gagn-
rýndar rannsóknir hafa sýnt fram á
ávinning í þjóðfélagslegu tilliti.
Leit að krabbameini í ristli og
endaþarmi er ein af þessum
forvarnaraðgerðum þar sem þjóð-
félagslegur og fjárhags-
legur ávinningur er ljós.
Þetta er vel þekkt og
hér á landi hafa lengi
verið til staðar tæki og
kunnátta til að greina og
meðhöndla þetta
krabbamein á fyrri stig-
um og forstig þess. Hér
hefur slík leit verið
rædd í áratugi. Á und-
anförnum árum hafa
komið til landsins
þekktir vísindamenn
sem hafa hvatt okkur til
aðgerða gegn þessu lúmska krabba-
meini sem fellir um 52 Íslendinga á
hverju ári. Flestar nágrannaþjóðir
okkar hafa þegar hafið leit, ýmist með
skipulögðum eða óskipulögðum hætti.
Árangurinn hefur þá birst með veru-
legri fækkun dauðsfalla af völdum
ristilkrabbameins (70-80%) og jafnvel
fækkun greindra tilfella. Vitnisburður
um góðan árangur er yfirgnæfandi.
Ályktanir og samstaða
Fyrir þrettán árum eða 11. janúar
2002 skipaði landlæknir nefnd til að
setja fram leiðbeiningar um leit að
ristilkrabbameini. Mikil vinna fór í
að vanda til þessara leiðbeininga
sem voru síðan birtar á vefsíðu emb-
ættisins, heilbrigðisstarfsfólki og
fólki almennt til upplýsingar.
Þetta sama ár, eða 3. maí árið 2002,
var eftirfarandi ályktun um forvarnir
samþykkt samhljóða á Alþingi: „Al-
þingi ályktar að fela heilbrigðisráð-
herra í samráði við landlækni að gera
tillögur um hvernig staðið skuli að for-
varnar- og leitarstarfi vegna krabba-
meins í meltingarvegi fyrir þá sem
teljast vera í áhættuhópi og undirbúa
framkvæmd starfsins. Jafnframt verði
hafinn undirbúningur að því að beita
sömu aðferðum, eftir því sem fært er, í
baráttunni við aðrar algengustu teg-
undir krabbameina hér á landi.“
Hinn 15. mars 2007 var samþykkt
ályktun um forvarnir gegn krabba-
meini í ristli og endaþarmi og undir
hana skrifuðu forsvarsmenn
Krabbameinsfélags Íslands, Land-
læknisembættisins, Lýðheilsustöðv-
ar, Félags meltingarsérfræðinga,
Félags krabbameinslækna, Skurð-
læknafélagsins og Félags íslenskra
heimilislækna.
Hinn 17. mars 2007 var síðan sam-
þykkt þingsályktunartillaga á Al-
þingi svohljóðandi: „Alþingi ályktar
að fela heilbrigðis- og trygginga-
málaráðherra í samráði við landlækni
að hefja undirbúning að skimun eftir
krabbameini í ristli og endaþarmi
þannig að skipuleg leit hefjist 1. júlí
2008.“
Í desember 2008 skilaði vinnuhóp-
ur heilbrigðisráðherra, sem hann
hafði skipað á haustmánuðum sama
ár, ítarlegri skýrslu um bólusetningar
og forvarnarverkefni. Leit að krabba-
meini í ristli og endaþarmi var eitt af
fjórum verkefnum sem nefndin lagði
til að mikilvægt væri að koma í fram-
kvæmd.
Hinn 28. janúar 2009 var þáverandi
heilbrigðisráðherra send ályktun
stjórnar Krabbameinsfélags Íslands,
en þar stóð m.a.: „Ennfremur skorar
stjórnin á heilbrigðisráðherra að
hefja skimun eftir ristilkrabbameini
hið fyrsta.“
Í mars 2014 sendi Krabbameins-
félag Íslands, ásamt flestum fag-
félögum sem málið varðar, frá sér
áskorun til heilbrigðisyfirvalda um að
hefja strax skipulega leit að ristil-
krabbameini.
Ákvörðun verður að taka
Að framansögðu er ljóst að nú
verða heilbrigðisyfirvöld að taka
ávörðun um að hefja skimun eftir
ristilkrabbameini. Þingsályktanir,
áskoranir og nefndarálit, sem getið er
hér að framan, hljóta að vega mjög
þungt og stuðla að ákvarðanatöku um
aðgerðir hið fyrsta.
Hefjum skipulega leit að ristil-
krabbameini sem fyrst, til þess að
fækka verulega ótímabærum dauðs-
föllum vegna þessa lúmska sjúkdóms
sem oftast er hægt að fyrirbyggja og
lækna.
Hvað tefur leit að
ristilkrabbameini?
Eftir Ásgeir
Theódórs »Á undanförnum árum
hafa margar ákvarð-
anir stjórnvalda verið
umdeildar og sumar hafa
reyndar sett íslenska
heilbrigðisþjónustu í
mjög slæma stöðu.
Ásgeir Theódórs
Höfundur er læknir, eMPH,
sérfræðingur í meltingarlækningum
og heilbrigðisstjórnun.
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson| brids@mbl.is
60 spilarar hjá eldri
borgurum í Reykjavík
Mánudaginn 9. mars var spilaður
tvímenningur á 15 borðum hjá brids-
deild Félags eldri borgara í Reykja-
vík.
Efstu pör í N/S:
Elías Einarsson – Höskuldur Jónsson 358
Björn Árnason – Auðunn R. Guðmss. 354
Jón Þ. Karlsson – Hreiðar Þórhallss. 343
Helgi Hallgrss. – Ægir Ferdinandss. 340
A/V:
Albert Þorsteinss. – Bragi Björnsson 420
Óli Gíslason – Magnús Jónsson 379
Björn E. Péturss. – Valdimar Ásmundss. 378
Kristín Guðbjörnsdóttir - Friðgerður
Benediktsdóttir 356
Spilað er í Síðumúla 37.
Góðmennt í Gullsmára
Aðeins var spilað á 10 borðum í
Gullsmára mánudaginn 10. mars.
Úrslit í N/S:
Jón Bjarnar - Katarínus Jónsson 202
Kristín Óskarsd. - Gróa Þorgeirsd. 189
Guðrún Gestsd. - Ragnar Ásmundss. 188
A/V:
Guðbjörg Gíslad.- Sigurður Sigurðss. 189
Kristinn Pedersen - Rúnar Sigurðss. 186
Samúel Guðmss. - Jón Hanness. 181
mbl.is
Rauðagerði 25 · 108 Reykjavík · Sími 440 1800 · kaelitaekni.is
Okkar þekking nýtist þéri i
Orkusparnaður
með Nergeco
hraðopnandi
iðnaðarhurðum
Nergeco
• Opnast hratt & örugglega
• Eru orkusparandi
• Þola mikið vindálag
• Eru öruggar & áreiðanlegar
• Henta við allar aðstæður
• 17 ára reynsla við íslen-
skar aðstæður & yfir 150
hurðir á Íslandi
Með hraðri opnun & lokun sem & mikilli einangrun
má minnka varmaskipti þar sem loftskipti verða minni
Intelligent curtain sem
veitir aukið öryggi
Nánari upplýsingar um starfið veitir Svanhvít Ljósbjörg Guðmundsdóttir,
starfsmannastjóri Árvakurs, í síma 569-1332.
Umsóknarfrestur er til 18. mars 2015
Umsóknir er hægt að fylla út á mbl.is, neðst á forsíðu. Á umsóknareyðublaðinu skal velja almenn umsókn og tiltaka
mötuneyti þegar spurt er um ástæðu umsóknar.
Einnig er hægt að skila inn umsókn merktri starfsmannahaldi í
afgreiðslu Morgunblaðsins að Hádegismóum 2.
Viltu starfa í lifandi umhverfi?
Árvakur óskar eftir að ráða starfsmann í mötuneyti
í tímabundið starf til sex mánaða.
Í mötuneytinu er eldaður og framreiddur matur fyrir starfsfólk Árvakurs hf., sem gefur út Morgunblaðið.
Starfið felst í undirbúningi fyrir hádegismat, þrifum í eldhúsi, uppvaski, þjónustu vegna funda og þess
háttar. Eins er mikilvægt að viðkomandi geti leyst matráð af og þá eldað hádegismat fyrir allt að 100
manns
Um er að ræða 50% starf, frá 10:00-14:00
en viðkomandi þarf að vera tilbúinn í 100% starf þegar leysa þarf matráð af.
Við leitum að starfsmanni sem hefur reynslu af ofangreindu, er snyrtilegur, þjónustulipur og samstarfs-
fús. Viðkomandi þarf að geta hafið störf sem fyrst.