Bókasafnið - 01.06.2011, Blaðsíða 34

34
bókasafnið 35. árg. 2011
þær gera rannsakandanum kleift að afla víðtækrar innsýnar í
persónuleg sjónarmið og markmið þátttakenda og að draga
fram áhrifaþætti sem móta hugsunarhátt og ákvarðanir fólks
(Taylor & Bogdan, 1998).
Í þessari rannsókn var gagna aflað með opnum, hálfstöðl-
uðum viðtölum við átta viðmælendur og með einni þátt-
tökuathugun. Val á þátttakendum í rannsókninni miðaðist
við að viðkomandi hefði á einhverju tímabili haft lifibrauð
sitt af ástundun óhefðbundinna heilsumeðferða og væri aðili
að Bandalagi íslenskra græðara.2 Alls tóku sjö græðarar þátt
í rannsókninni; tveir höfuðbeina- og spjaldhryggsjafnarar,
tveir heilsunuddarar og tveir hómópatar. Auk þess var rætt
við hómópata sem kom á fót upplýsingavefsíðu um óhefð-
bundnar heilsumeðferðir. Í samanburðarskyni var einnig rætt
við einn notanda óhefðbundinna heilsumeðferða. Auk ofan-
greindra viðmælenda komu fjórir nafngreindir einstaklingar
við sögu sem rannsakandi hitti við þátttökuathugun sem
gerð var á heilsusetri.
Viðmælendur voru nær eingöngu konur, það er að segja
utan eins karlkyns græðara sem rætt var við í þátttökuathug-
un. Kynjahlutfallið í rannsókninni endurspeglar þá staðreynd
að allflestir græðarar á Íslandi eru konur.
Eigindleg rannsóknarhefð byggir á svonefndri aðleiðslu
þar sem hlutverk rannsakandans felst í að draga ályktanir
af upplýsingum sem gögnin geyma. Í framhaldi af því eru
niðurstöður settar fram (Esterberg, 2002). Í byrjun, þegar
efni rannsóknarinnar var ákvarðað, var ætlunin að einskorða
hana við könnun á upplýsingahegðun græðara. Við greiningu
rannsóknargagna kom auk þess ýmislegt í ljós sem varðaði
upplýsingaþarfir og upplýsingaleit viðmælenda áður en þeir
gerðust græðarar. Í kjölfarið var ákveðið að bæta við um-
fjöllun um upplýsingahegðun þátttakenda á meðan þeir voru
enn í sporum áhugafólks um óhefðbundnar heilsumeðferðir.
Þar með gáfu niðurstöðurnar innsýn í sjónarmið bæði græð-
ara og notenda óhefðbundinna heilsumeðferða.
Það ber að hafa í huga að niðurstöður rannsóknarinnar
endurspegla vitanlega aðeins sjónarhól fáeinna einstaklinga
og því ber að forðast að draga almennar ályktanir af þeim.
Samt sem áður eru niðurstöður lýsandi fyrir skoðanir þátt-
takenda og gefa vísbendingar um stöðu mála.
Upplýsingaþarfir
Fimm af átta viðmælendum greindu frá því að áhugi þeirra á
óhefðbundnum heilsumeðferðum hafi kviknað þegar traust
þeirra á opinbera heilbrigðiskerfinu beið hnekki. Í rösklega
helmingi tilvika tókst ekki að ráða bót á heilsukvillum sem
viðmælendur eða börn þeirra áttu við að etja með hefðbund-
um læknismeðferðum. Í máli viðmælenda kom einnig fram að
úrræða- og skilningsleysi sem þeir upplifðu af hálfu lækna og
hjúkrunarfólks átti þátt í að þeir leituðu á náðir óhefðbund-
inna meðferðaraðila. Sem dæmi um slíkt fundu tveir þeirra til
vanmáttarkenndar þegar þeim var vísað frá einum lækni til
annars, án árangurs. Í tveimur tilvikum þóttu svör lækna mis-
vísandi og stöku sinnum voru umkvartanir viðmælenda ekki
teknar trúanlegar. Tvær kvennanna urðu fyrir vonbrigðum
með harkalega framkomu heilbrigðisstarfsfólks í sinn garð
þegar þær létu í ljós efasemdir um gagnsemi bólusetninga.
Það voru ekki einungis vonbrigði með þjónustu heil-
brigðiskerfisins sem ollu því að viðmælendur beindu sjónum
að óhefðbundnum heilsumeðferðum. Í máli eins viðmælenda
kom fram að hann hafi ávallt verið fullur efasemda um óskeik-
ulleika ríkjandi gilda og stofnana. Sú sannfæring birtist meðal
annars í áhuga hans á svokölluðum hjávísindum eða fræðum
sem falla ekki að kenningum viðurkenndra vísinda. Ennfrem-
ur sögðu þrír viðmælenda að áhugi þeirra á óhefðbundnum
heilsumeðferðum hafi vaknað samhliða því að þeir tileinkuðu
sér hugmyndir og lífstíl sem miðaði að því að lifa í takt við
náttúruna. Loks ber að nefna að þrír viðmælenda töldu að
2. Græðarar tilheyra starfsstétt sem veitir heilsumeðferðir sem eru oftast nefndar óhefðbundnar eða heildrænar. Samkvæmt lögum nr. 34/2005 er fé-
lögum í Bandalagi íslenskra græðara heimilt að nota auðkennið græðari auk fagheitis. Skilyrði fyrir aðild að Bandalagi íslenskra græðara er að með-
ferðaraðili fullnægi menntunar- og hæfniskröfum fagfélags sem hann tilheyrir. Þær kröfur eru breytilegar eftir einstökum fagfélögum. Níu fagfélög eru
aðilar að Bandalagi íslenskra græðara; Aromatherapyfélag Íslands, CranioSacralfélag Íslands, Cranio, félag höfuðbeina- og spjaldhryggsjafnara, Félag
lithimnufræðinga, Organon, fagfélag hómópata, Svæðameðferðafélag Íslands, Samband svæða- og viðbragðsfræðinga á Íslandi og Shiatsufélag Ís-
lands (Bandalag íslenskra græðara, 2009).