Reykjalundur - 01.10.1979, Síða 10

MEÐFERÐ
OG ÚRBÆTUR
Þeir, sem hafa astma, þarfnast reglulegrar,
líkamlegrar áreynslu. í raun og veru þurfa
þeir öðrum fremur að „hafa eitthvað til að
keyra á“ á slæmum tímum. Astmaveik börn
hafa oft svo lélegt líkamlegt þrek, að jafnvel
lítilfjörleg áreynsla getur verið þeim ofraun.
Það er vel kunnugt, að líkamleg áreynsla
getur valdið berkjuþrengslum hjá astmasjúkl-
ingum, og í léttari tilfellum geta dálítil and-
þrengsli verið eina bendingin um frumsjúk-
dóminn. Hjá öðrum getur kornið fram alvar-
legur astmi við litla áreynslu. Þetta verður
mikil hömlun hjá börnum og unglingum, sem
hvorki geta þá tekið þátt á leik jafnaldranna
né stundað neins konar líkamlega þjálfun.
Líkamleg áreynsla hefir tvenns konar skýr,
en andstæð áhrif á lungnastarfsemina hjá
astmasjúkum, sem byggist á varanleika og
ákefð hinnar líkamlegu áreynslu. Stutt áreynsla
(1—2 mínútur) orsakar oft hætta lungnastarf-
semi, en afleiðing langvarandi áreynslu (8—
12 mínútur) er minnkandi lungnastarfsemi,
oft þannig, að lungnastarfsemin fellur langt
niður fyrir hvíldarstarfsemi. Hjá sumum getur
fallið komið meðan áreynslan varir, en hjá
flestum verður ekkert fall fyrr en eftirá.
Ástandið er oftast skammvinnt og þarfnast
ekki aðgerða, en getur líka verið mjög óþægi-
legt og staðið í 2—3 tíma, nema gripið sé til
aðgerða.
Auk hinna líkamlegu áhrifa á lungnastarf-
semina geta börn með áreynsluframkallaðan
astma einnig hlotið sálræn vandamál. Þeim er
ýtt til hliðar í félagahópnum í leikjum, geta
ekki tekið þátt í hópáreynslu með öðrum börn-
urn og gefst lítið eða ekkert tækifæri til að
standa sig líkamlega — en slíkt er mjög mik-
ilvægt á vissurn þroskastigum hjá börnum og
unglingum. Þeim gefast einnig lítil tækifæri til
að beita eigin möguleikum, og eru oft of-
vernduð í heimilis- og skólaumhverfi. Þetta
fær oftast aukna áherzlu við það, að heil-
brigðisþjónustufólk mælir oftast með ró og
hvíld sem meðferð, í stað þess að hvetja til
áreynslu og þjálfunar hæfileikanna, þannig að
börnin geti sigrazt á þessari hömlun. Þess kon-
ar takmarkanir valda mörgum af þeim félags-
legu, sálrænu og tilfinningalegu vandkvæð-
um, sem astmabörn eiga oft við að stríða, svo
sem lítið sjálfstraust, ótta, þunglyndi, cinangr-
unartilfinníngu og aukna þörf fyrir viður-
kenningu.
Mikið má vinna gegn þessurn neikvæðu
áhrifum með skipulagðri og réttri þjálfun.
Þeir, sent þjást af áreynsluastma, hagnast á
skipulagðri styrktar- og úthaldsþjálfun. Þol-
markið itækkar þannig að þeir geta beitt sér
frekar í leik og áreynslu, með færri astma-
köstum.
Umfram allt er mikilvægt að skapa jákvæða
afstöðu til líkamlegrar áreynslu. Við stöðuga
ósigra og neikvæð atvik kemur eðlilega í ljós,
að slík börn líta á líkama sinn sem lítt not-
hæfan. Þau þroska enga líkamstilfinningu —
„líkaminn er bara eitthvað, sem ég hefi astma
í“. Árangurinn verður sá, að börn með astma
draga sig í hlé frá öllu, þar sem krafizt er
líkamlegrar hæfni og undirstrika þannig hug-
myndina um „veikan mann".
Mjög mikilvægt er að fullnægja þörfinni á
að upplifa sjálfan sig sem félaga í hópi, en
astmasjúkir eru annars oft greinilega hinir
veikburða, sem standa utanvið hópinn og vilja
komast inn. Þeim er oft sleppt við leikfimi og
þesS vegna þarf að beita frumuppbyggingu,
sem „stökkpair til þátttöku í líkamsæfingum
í skólanum, á heimilinu og meðal vina.
EFTIRFARANDI ATRIÐI ERU
GRUNDVALLARATRIÐI, ÞEGAR
VIRKJA ÞARF BÖRN MEÐ ASTMA:
1) Á undan líkamlegri áreynslu er mikilvægt
að beita fyrirbyggjandi lyfjum, t. d. úðara eða
Lomudal, tekið 5—10 mínútum fyrir áreynslu.
8
REYKJALU N D U R