Fréttablaðið - 21.01.2015, Blaðsíða 44

| 10 21. janúar 2015 | miðvikudagur
Hin hliðin
Helga Hlín
Hákonardóttir
meðeigandi og
stjórnarmaður hjá
Strategíu ehf.
Góðir stjórnarhættir hafa undan-
farið hlotið verðskuldaða athygli
hluthafa og stjórna samhliða mikilli
endurnýjun í stjórnum íslenskra
félaga. Almenn umræða um
aukna aðkomu lífeyris-
sjóða og annarra fjárfesta
að stjórnarháttum hefur
einnig átt sér stað, s.s.
með birtingu hluthafa-
stefna, skilgreindum
reglum um samskipti
þeirra við stjórnir, val-
nefndir og sam-
þykki starfs-
kjarastefna.
Slík þróun er
jákvæð enda
eðli stjórnar-
hátta að vera
í sífelldri
endur skoðun.
Hér á landi og erlendis hefur inn-
leiðing stjórnarhátta þó á köfl-
um verið gagnrýnd fyrir „Copy/
Paste“-eða „Tick in the Box“-inn-
leiðingu, þ.e. yfirborðskennda inn-
leiðingu meginreglna og jafnvel
tískustrauma hverju sinni, sem
endurspeglast t.d. í yfirstandandi
endur skoðun OECD á meginreglum
stjórnarhátta. Það gefur hins vegar
augaleið að stjórnarhættir eiga að
vera mismunandi eftir stjórnum og
félögum hverju sinni. Breytileikann
má t.d. rekja til þess hvort stjórn
er rótgróin eða nýir aðilar skipi
meirihluta hennar, hvort forstjóri
hefur verið lengi í starfi eða ekki,
samsetningu hluthafahóps og hvar
umrætt félag er statt í aldri, rekstri,
þróun, stefnumótun, fjármögnun og
öðrum skuldbindingum o.s.frv. Yfir-
borðskennd innleiðing stjórnarhátta
er því í besta falli skammgóður
vermir og leiðir til þess að stjórnir
og hluthafar fara á mis við mikil-
vægar upplýsingar, þekkingu og for-
sendur sem ella myndu leiða til betri
ákvarðanatöku og stjórnarhátta og
minnka líkur á mistökum.
Ef vel á að vera er þörf á rýni í
upplýsingar og gögn einstakra félaga
sem eru stjórnum þeirra nauðsynleg
til að axla ábyrgð á störfum sínum.
Stjórnir þurfa að hafa þekkingu á
hlutverki sínu í viðkomandi félagi og
þekkja forsendur fyrir stjórnarstörf-
um og innleiða í stjórnarhætti félags-
ins. Þetta eru svokallaðir „lögboðnir
stjórnarhættir“ sem vísa til skyldna
viðkomandi félags og stjórnar sam-
kvæmt ytri og innri skuldbinding-
um/skyldum þeirra. Með ytri háttum
er t.d. átt við lög, reglur, starfsleyfi,
lánssamninga og aðra samninga sem
stjórnir hafa gert við þriðja aðila eða
veitt umboð til gerðar á. Með innri
þáttum er hins vegar t.d. átt við sam-
þykktir, hluthafasamkomulög, skipu-
rit, skipulag samstæðu, ráðningar-
samning og starfslýsingu forstjóra.
Einnig þurfa stjórnir að kynna sér
hluthafastefnur einstakra fjárfesta
ef þeim er til að dreifa.
Endalaust má deila um hvernig
tíma stjórna er best varið og hver
forgangsröðun á að vera hverju
sinni. Fjárfesting í kortlagningu
og sértækri innleiðingu lögboð-
inna stjórnarhátta skapar stjórn
ávallt betri forsendur til vandaðr-
ar ákvarðanatöku, hvort heldur
varðandi forgangsröðun verkefna,
stefnumótun, umboð og upplýs-
ingagjöf forstjóra, fjárfestingar og
önnur verkefni. Þar fara hagsmunir
félags, stjórnar og hluthafa saman.
„Copy/paste“-innleiðing stjórnarhátta og strauma
N
ýgerðir kjarasamningar við lækna og ólga á
vinnumarkaði í aðdraganda kjarasamninga eru
birtingarmynd þeirrar lokuðu stöðu sem efna-
hagslífi landsins hefur verið komið í. Um leið má
segja að komin sé fram vísbending um yfirvof-
andi afturhvarf til gamalkunnugra aðstæðna.
Sá stöðugleiki sem ráðamönnum og talsmönnum atvinnu-
rekenda er tíðrætt um er nefnilega svikalogn og ljóst að
landið stefnir hraðbyri í átt til aukins óstöðugleika, að
stórum hluta í boði gjaldmiðilsins sem
gagnast fáum og er baggi á fl estum.
Innan hafta þróast hér atvinnulíf
smám saman í átt til aukinnar fábreytni.
Sú stoð sem bæst hefur við atvinnulífi ð
er ferðaþjónusta, en þar eru laun lág og
veikt gengi krónu raunar forsenda upp-
gangs í þeim geira. Vaxtarmöguleikar í
landbúnaði og sjávarútvegi eru takmark-
aðir, sem og í tengslum við stóriðju. Og
innan hafta skerðast möguleikar upplýs-
ingatæknifyrirtækja til vaxtar.
Stöðugleikinn sem landsmenn hafa
búið við síðustu misseri er hins vegar til
kominn vegna haftanna. Gengi krónunn-
ar er haldið stöðugu og um leið dregur úr
verðbólgu. Ástandið er hins vegar brot-
hætt og komið að ákveðnum vatnaskil-
um. Sættir fólk sig við að stéttir í lykil-
stöðu þegar kemur að grunnþjónustu,
eða atvinnuvegum sem grætt hafa á höftum sigli fram úr
hinum í kjörum? Eða má búast við að fólk (og verkalýðsfélög)
spyrni fótum við þróun til aukinnar misskiptingar og berj-
ist fyrir sambærilegum hækkunum yfi r línuna? Kannski þá
hækkunum sem takmörkuð innistæða er fyrir með ávísun á
gengisfall og aukna verðbólgu (og þá um leið með hækkandi
verðtryggðum skuldum og aukinni vaxtapíningu í boði Seðla-
bankans).
Mögulega er komið að því að dragi úr haftaskjólinu og
næða taki um efnahagslífi ð í auknum mæli. Líklega er þá
líka tímabært að skrúfa niður höftin, líkt og boðað hefur
verið að gera eigi á þessu ári og stíga ákveðnari skref inn í
umhverfi „þjóðhagsvarúðarreglna“ Seðlabankans.
Um leið virðist umhverfi ð gamalkunnugt og vandséð
hvernig verja eigi hér stöðugleika. Langavitleysa í sveifl u-
kenndu hagkerfi , þar sem gjaldmiðillinn ýtir undir og er
sjálfstæður sveifl uvaldur, er hafi n á ný.
Þorsteinn Víglundsson, framkvæmdastjóri Samtaka
atvinnulífsins, ræddi nýverið mikilvægi stöðugleikans á
kynningarfundi SA í aðdraganda kjarasamninga. Hann benti
réttilega á að miklar sveifl ur efnahagslífsins hafi hér dregið
úr getu fyrirtækja til að hámarka afkomu sína og bæta
rekstur. Í óstöðugu umhverfi er nefnilega ekki hægt að gera
áætlanir til lengri tíma. Stöðugt er verið að bregðast við og
redda hlutum fyrir horn.
Lausnin virðist augljós, því vandséð er að stöðugleik-
inn komi innan frá, og alls ekki með krónu. Hér þarf nýjan
gjaldmiðil sem hefur það bakland sem þarf til að tryggja
stöðugleika hans og þar með efnahagslífsins. Með þeim
stöðugleika sem aðild að Evrópusambandinu og myntbanda-
lagi Evrópu hefði í för með sér verður að teljast líklegt að
íslenskt atvinnu- og efnahagslíf fengi blómstrað sem aldrei
fyrr. Óráð væri að brenna allar brýr að baki sér í samninga-
viðræðum við Evrópusambandið á meðan því hefur ekki
verið svarað hvaða leið sé landinu farsælli.
Svikalogn gjaldeyrishaftanna kann brátt að vera á enda:
Óstöðugleikinn
virðist í spilunum
Íslendingar hafa lengi státað sig af
óspilltri náttúru landsins og náttúr-
an hefur verið helsta aðdráttarafl
erlendra ferðamanna til landsins og
sá þáttur sem við bæði leynt og ljóst
teljum vera sérstöðu okkar í barátt-
unni um alþjóðlega ferðamenn.
Hið sorglega er hins vegar að
íslensk náttúra er ekki óspillt.
Þegar landnámsmenn komu til
landsins er því lýst sem skógi vöxnu
milli fjalls og fjöru. Við Íslendingar
tölum hins vegar oftast um náttúr-
una eins og hún sé alltaf eins. Upp-
blástur og sandfok hafa einkennt
stór svæði landsins. Nú vill svo vel
til að nýja Holuhraunið okkar sem
þekur orðið yfir 80 ferkílómetra
hefur breytt úr sér yfir svæði
sem áður fyrr ollu miklu sandfoki.
Hraunið er þannig að hjálpa okkur
við að binda jarðveg. Ísland er
sífellt að breytast og það er á okkar
ábyrgð að gæta náttúrunnar.
Á undanförnum fimmtán árum
hef ég ásamt fjölskyldu minni
komið að landgræðsluverkefni
þar sem við höfum með dreifingu
á heyi og áburðargjöf endurheimt
landsvæði sem voru auðn eftir ára-
langa beit sauðfjár. Í dag höfum
við plantað trjám í hluta af þessu
svæði sem fyrir nokkrum áratug-
um voru svæði þakin íslenskum
birkiskógi. Landgræðslan er enn
að berjast fyrir fjárveitingum til
að ná því markmiði að endurheimt
gróðurs nái yfirhöndinni á árlegri
gróðureyðingu. Skógrækt hefur
mætt andstöðu þeirra sem finnst
auðnin falleg þar sem ekki eigi að
breyta neinu, en kyrrstaða er ekki
til. Hekla umvafin birkiskógi er
ekki síður falleg en Hekla í miðri
eyðimörk.
Nú er svo komið að helstu ferða-
mannastaðir landsins eru komnir
að þolmörkum og yfirvöld reyna
að spyrna við fótum. Landeigend-
ur á þekktum ferðamannastöðum
hafa hrópað á yfirvöld að bregð-
ast við þannig að hægt sé að taka
á móti þessum fjölda ferðamanna,
bæði innlendum og erlendum, á
viðeigandi hátt. Íslendingar hafa
í gegnum aldir verið gestrisnir og
taka á móti gestum inni í stofu og
dekka fallegt borð. Við notum ekki
óhreinan borðbúnað frá fyrri viku
þegar gesti ber að garði, en þannig
er ástandið orðið á helstu perlum
landsins.
Deilt er um hvernig eigi að bregð-
ast við. Yfirvöld hafa velt fyrir sér
mörgum leiðum og engin ein leið
virðist vera gallalaus. Eftir mikla
vinnu og greiningu virðist náttúru-
passinn sú leið sem við eigum auð-
veldast með að innleiða og halda
okkur innan þess alþjóðlega laga-
ramma sem við verðum að taka
tillit til. Gjaldið er 1.500 krónur
og passinn gildir í þrjú ár. Þeir
ferðamenn sem koma til landsins
munu hafa fullan skilning á þess-
ari gjaldtöku enda er hún vel þekkt
erlendis, þótt útfærslan geti verið
önnur. Fyrir okkur Íslendinga þá er
spurningin hvort við, það er hvert
okkar, séum tilbúin til að eyða and-
virði eins kaffibolla á ári til að geta
tekið á móti erlendum gestum með
þeirri gestrisni og reisn sem hefur
einkennt þessa þjóð í gegnum aldir.
Mér finnst það ekki spurning og
hvet alla til að styðja verkefnið með
jákvæðu hugarfari þannig að við
getum öll verið stolt af því að vera
Íslendingar. Við verðum að muna að
þegar kaffiboðinu lýkur, þurfa allir
á einhverjum tímapunkti að komast
á klósett.
Milljónasta klósettheimsóknin
Skoðun
Margrét Guðmundsdóttir
forstjóri Icepharma
Lausnin virðist
augljós, því
vandséð er að
stöðugleikinn
komi innan frá,
og alls ekki með
krónu.
Markaðshornið
Óli Kristján Ármannsson
olikr@frettabladid.is
Segir evrusvæðið ekki á leið inn í krísuástand á ný
HEIMSÆKIR INDLAND Wolfgang Schäuble, fjármálaráðherra Þýskalands (lengst til hægri), mætir hér á fund indverska viðskipta- og
iðnaðarráðsins (FICCI) með yfirskriftina „Evrópa og Indland í umhverfi alþjóðavæðingar“ í Nýju-Delí á Indlandi í gær. Á fundinum reyndi
ráðherrann að fullvissa Indverja um að evrulöndin væru ekki í þann mund að hverfa inn í nýja efnahagskreppu, áður en hann fer til fundar
við indverska fjármálaráðherrann í Nýju-Delí. NORDICPHOTOS/AFP
0
3
-1
2
-2
0
1
5
2
3
:5
3
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
2
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
2
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
7
7
C
-E
F
4
C
1
7
7
C
-E
E
1
0
1
7
7
C
-E
C
D
4
1
7
7
C
-E
B
9
8
2
8
0
X
4
0
0
6
A

F
B
0
6
4
s
_
2
0
_
1
_
2
0
1
5
C
M
Y
K