Fréttablaðið - 21.01.2015, Blaðsíða 50

21. janúar 2015 MIÐVIKUDAGUR| MENNING | 22
„Bókin er í öfugri tímaröð vegna
þess að það var rétt að hafa hana
þannig. Að byrja á því sem er
manni næst, en enda á því sem
er manni fjærst,“ segir Hrafn-
kell Sigurðsson myndlistarmaður
um bókina Lucid sem kom út hjá
Crymogeu á síðasta ári og hefur að
geyma heildstætt yfirlit yfir ljós-
myndaverk Hrafnkels. Í tengslum
við bókina stendur nú yfir sýning í
húsnæði Arion banka í Borgartúni.
Hrafnkell var fyrst um sinn eilít-
ið efins um að vera með svo stóra
sýningu í banka. „Eftir að hafa
skoðað húsnæðið þá fannst mér
þetta smellpassa. Ég var að dragn-
ast með smá fordóma en þeir hurfu
sem betur fer strax. Þetta á ekki að
snúast um mig heldur verkin.“
Hrafnkell var í gamla Myndlista-
og handíðaskólanum árin 1982–86
og þaðan lá leiðin til Hollands í
framhaldsnám. Fyrsta einkasýning
hans var þó í hinu víðfræga Slúnka-
ríki á Ísafirði en mikill heiður þótti
fyrir ungan listamann að sýna þar
á þessum árum. Það var þó ekki í
faðmi vestfirskra fjalla sem lands-
lagið varð að leiðarljósi í verkum
Hrafnkels.
„Í Hollandi uppgötvaði ég lands-
lagið í póstkortum og fundnum
myndum. Kannski hefur það snú-
ist um söknuð að einhverju leyti
án þess að ég gerði mér endilega
grein fyrir því. Ég held að það sé
ákaflega mikilvægt að fara frá
litla Íslandi um einhvern tíma,
sakna þess og skynja aðeins betur
stærð heimsins. Í Hollandi byrjaði
ég að leika mér með landslagshefð-
ina og hef gert það síðan. Ég mun
líka gera það áfram vegna þess að
rætur mínar eru í landslaginu og
verkin mín leita þangað.“
Landslagið er alltaf til staðar með
einum eða öðrum hætti og samband
manns og náttúru óneitan lega leið-
arþráður í gegnum feril Hrafnkels.
Í elstu myndum bókarinnar gefur
að líta speglað landslag í einkar fal-
legum myndum sem gefa óneitan-
lega tóninn. Þaðan fara verkin yfir í
klippt landslag, áfram yfir í áhrifa-
ríka snjóruðninga sem mynda fjöll
innan borgarinnar. „Fyrir mér voru
snjófjöllin ákveðin tímamótaverk.
Þetta eru fyrstu óunnu ljósmynd-
irnar, sem sagt óklipptar og tekn-
Ljósmyndaverkin mín eru langt
á undan mér og minni hugsun
Þetta er vald sköpunarinnar, segir Hrafnkell Sigurðsson myndlistarmaður um ljósmyndaverk sín sem komu út á bók fyrir skömmu.
TÓNLIST ★★★ ★★
Verk eftir Farrenc
og Schubert
Í KAMMERMÚSÍKKLÚBBNUM
Í NORÐURLJÓSUM HÖRPU
SUNNUDAGINN 18. JANÚAR.
Haltu kjaft i og vertu sæt
FLYTJENDURNIR „Músíkin kom nokkuð vel út. Túlkunin var kraftmikil og lifandi,“
segir í dómnum.
RÆTUR
Í LANDS-
LAGI
Hrafnkell
Sigurðsson
segir rætur
sínar liggja í
landslaginu.
FRÉTTABLAÐIÐ/
PJETUR
HRAFNKELL SIGURÐSSON Revelation VIII. 2014. Litljósmynd,
144x96 sm. Birt með leyfi listamannsins og i8. Myndin er tekin af
bóluplasti á tíu metra dýpi í íslensku stöðuvatni. MYND / ÚR EINKASAFNI
HRAFNKELL SIGURÐSSON Concrete Conception (e). 2014. Svarthvít
ljósmynd, 55x41,25 sm. Birt með leyfi listamannsins og i8. Myndin er
tekin í rafeindasmásjá og sýnir mörgþúsundfalda stækkun á steypu
sem listamaðurinn blandaði sjálfur í þessum tilgangi. MYND / ÚR EINKASFNI
ið, en fiðluleikurinn var dálít-
ið ómarkviss á köflum. Hann var
ekki alltaf hreinn.
Svipaða sögu er að segja um
hinn svokallaða Silungakvin-
tett eftir Schubert, sem var leik-
inn eftir hlé. Fimmmenningarnir
spiluðu af lífi og sál, en það dugði
ekki alveg til að gera upplifunina
ánægjulega.
Ástæðan var fyrst og fremst
fiðluleikarinn sem aftur spilaði
býsna margar, áberandi feilnótur.
Stundum var líka styrkleikajafn-
vægið á milli hljóðfæranna ekki
sem skyldi. Undirleikur í píanóinu
var þá of sterkur þegar aðalstef-
ið var í höndunum á einhverjum
öðrum. Hins vegar var píanóleik-
urinn í sjálfu sér flottur, og margt
fallegt heyrðist frá sellóleikar-
anum og víóluleikaranum. Engu
að síður var heildarmyndin ekki
nógu góð; maður gat aldrei tapað
sér í fegurð tónlistarinnar. Það var
synd.
Jónas Sen
NIÐURSTAÐA: Líflegt og kraftmikið
en heldur mikið af feilnótum.
ar af mér og o.s.frv. en þær eru þó
mismeðhöndlaðar. Í næstu seríu
koma svo tjöldin inn og þar með
hið mannlega. Hið mannlega í
náttúrunni og líkaminn hefur
verið rauður þráður síðan þá. Ég
treysti því að það sé heilsteypt
hugsun í því sem ég geri og það
er boðskapurinn.“
Þessi þróun virðist halda
áfram í verkum Hrafnkels því
með innkomu mannsins í verk
hans birtast fjöllin í borginni
í snjóruðningum sem eru að
bráðna í vorsólinni á Selfossi.
„Það má segja að þarna hafi ég
verið búinn að fara í gegnum
bæði fjöll í bænum og bæ í fjall-
inu. Að loknum þessum tíma var
ég talsvert í London og þar fer
ég að horfa á ruslið. Fram að því
hafði allt verið ideal en með rusl-
inu kemur ákveðið myrkur en um
leið meira jafnvægi. Þegar ég
byrjaði á ruslinu þá gerðist eitt-
hvað. Það opnaðist fyrir ákveðnar
rásir og skynjun og inn kom meiri
líkami. Meiri skrokkur. Það birt-
ist svo í sjóstakkaseríunni. Þann-
ig er alltaf ákveðin framvinda.
Málið er að undir niðri er maður,
maður sjálfur, og því kemur ekk-
ert annað en ég. Verkin mín koma
mér oft á óvart og taka völdin. Ég
vinn og hugsa; hvað er þetta og af
hverju? Þannig eru verkin langt á
undan sjálfum mér og minni hugs-
un. Þetta er vald sköpunarinnar
umfram hina rökrænu hugsun.“
Gríðarleg vinna virðist oft
liggja að baki verkum Hrafnkels
sem búa þó yfir einhverjum ómót-
stæðilegum, tærum einfaldleika.
Þannig er til að mynda með nýj-
ustu seríuna revelation (afhjúpun/
opinberun). „Ég neyddist til þess
að læra að kafa til þess að taka
þessar myndir. Hafði aldrei fikt-
að við köfun áður en þetta er tekið
á 10 metra dýpi í íslensku stöðu-
vatni og þá er vissara að vita hvað
maður er að gera.“
Konur sem sömdu tónlist þurftu
lengi vel að þola mikla fordóma.
Það þótti kannski allt í lagi að þær
væru söngkonur eða hljóðfæra-
leikarar. En að öðru leyti áttu þær
bara að vera sætar og halda kjafti.
Kærasta Gustavs Mahler, Alma,
var til dæmis tónskáld. Gust-
av tók hana tali við upphaf sam-
bands þeirra, honum fannst ekki
við hæfi að hún væri að fást við
tónsmíðar vegna þess að HANN
væri tónskáld! Það mætti ekki
vera samkeppni á milli þeirra.
Hún ætti fyrst og fremst að vera
auðmjúk eiginkona. Skilyrði fyrir
hjónabandi væri að hún léti tón-
smíðarnar eiga sig.
Kventónskáld á nítjándu öld-
inni tóku því stundum til bragðs
að semja undir karlkyns dulnefni.
Nokkrar tónsmíðar eftir Mendels-
sohn eru til dæmis alls ekki eftir
hann, heldur eftir systur hans,
sem hét Fanny. Hún notaði nafn
bróður síns svo einhver vildi yfir-
leitt heyra tónlist hennar.
Louise Farrenc (1804-1875)
virðist hafa verið undantekn-
ing. Hún samdi ekki undir dul-
nefni eftir því sem ég best veit og
naut samt nokkurrar virðingar á
meðan hún lifði. En þegar hún lést
féllu verk hennar þó í gleymsku.
Ekki er það fyrr en nýverið, með
auknum áhuga á tónlist liðinna
kventónskálda, að rykið hefur
verið dustað af tónsmíðum henn-
ar.
Eitt þeirra var flutt á tónleikum
Kammermúsíkklúbbsins á sunnu-
dagskvöldið. Þetta var kvintett
fyrir píanó, fiðlu, víólu, selló og
kontrabassa op. 30. Flytjendur
voru Gréta Guðnadóttir á fiðlu,
Guðrún Þórarinsdóttir á víólu,
Júlía Mogensen á selló, Þórir
Jóhannsson á kontrabassa og Ing-
unn Hildur Hauksdóttir á píanó.
Músíkin kom nokkuð vel út.
Túlkunin var kraftmikil og lif-
andi. Maður dáðist sérstaklega að
litríkum píanóleiknum, sem var
afar lipur og óheftur. Víólu- og
sellóleikurinn var líka fagmann-
legur, sem og kontrabassaspil-
Magnús
Guðmundsson
magnus@frettabladid.is
MENNING
0
3
-1
2
-2
0
1
5
2
3
:5
3
F
B
0
6
4
s
_
P
0
6
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
5
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
0
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
7
7
B
-D
0
E
C
1
7
7
B
-C
F
B
0
1
7
7
B
-C
E
7
4
1
7
7
B
-C
D
3
8
2
8
0
X
4
0
0
1
B

F
B
0
6
4
s
_
2
0
_
1
_
2
0
1
5
C
M
Y
K