Fréttablaðið - 25.04.2015, Qupperneq 24

25. apríl 2015 LAUGARDAGUR| HELGIN | 24
Það er
komin
einhver
framvinda
í reynsluna
sem er
auðveldara
að vera í
samræðu
við í
staðinn
fyrir stóran
klump af
svartri
þögn.
Oddný Eir rithöfundur segir á opinskáan og einlægan hátt frá sinni djúpu þrá til að eignast barn og mis-heppnuðum tilraunum til að verða barnshafandi í nýrri
bók sinni Blátt blóð – í leit að kátu sæði.
Bókin er lítil og Oddný kallar hana rit-
gerð eða esseyju. En textinn er áhrifa-
ríkur, bæði nístandi sannur og heillandi
hlýr.
„Ég leyni því ekkert að sagan fjallar
að mestu um mig og fyrrverandi ást-
mann minn. En ritgerðin er líka á sviði
skáldskaparins. Hún dansar þarna á
milli. Við reyndum að eignast barn í
átta ár en áður en við byrjuðum saman
var ég farin að huga að barneignum.
Mig hefur alltaf langað að eignast barn
og mér fannst sjálfsagt að eignast tvö
börn. Það var fyrirframgefin hugmynd.“
Erfiðleikarnir við að eignast barn
lögðust ólíkt á parið. Oddný var með
miklar áhyggjur af hækkandi aldri og
að hennar tími myndi renna út.
„Ég held að við konur, og ég í þessu
tilfelli, upplifum þetta á allt annan hátt.
Tíminn spilar stærri rullu og maður
hefur minni þolinmæði fyrir heimspeki-
legum vangaveltum um fjölskylduform-
ið. Þessi ákveðni í að eignast barn verður
auðveldlega að stressi og smám saman
að örvæntingu. Sú örvænting er mjög
ósexí og erfið. Svo er það líka oft í sam-
böndum að annar tekur að sér einhverja
tilfinningu og ef hún verður ráðandi hjá
öðrum þá getur hinn leyft sér að vera
slakari. Þannig leitar fólk að jafnvægi
og vegur hvert annað upp.“
Gróf undan sambandinu
Eftir árangurslausar tilraunir til að
verða barnshafandi leitaði parið sér
aðstoðar. Oddný fór í tækni- og glasa-
frjóvganir og þau leituðu líka annars
konar aðstoðar. Varstu tilbúin til að gera
hvað sem er til að verða ólétt?
„Nei, ekki hvað sem er. En næstum
því. Það breytist nefnilega svo margt á
leiðinni. Fyrst setur maður mörk og ég
gat ekki hugsað mér gjafasæði, gjafaegg
eða neina tæknihjálp. Svo breytist það,
sem betur fer. Maður fer inn í einhvern
annan veruleika og það sem skiptir máli
verður skýrara fyrir manni og hitt verð-
ur aukaatriði. Ég leik mér að því í þess-
ari bók að skoða mörkin og alls kyns til-
finningar sem vakna þegar maður er
að finna sín mörk. Svo þarf maður auð-
vitað líka að velta fyrir sér siðferðileg-
um mörkum málsins.“
Fjöldi misheppnaðra tilrauna til að
eignast barn varð að lokum til þess að
sambandið liðaðist í sundur. „Sambandið
snerist samt um margt annað en þetta og
var almennt mjög frjósamt og ánægju-
legt. Okkur tókst að láta ófrjósemina
ekki smita allt með uppgjöf og þessu
sem ekki heppnaðist. Það var nefnilega
margt annað sem heppnaðist. En maður
sér það eftir á að þetta gróf undan okkur,
eins og undiralda.“
Stór klumpur af svartri þögn
Oddný skrifar opinskátt um tilfinn ingar
þeirra beggja og viðbrögð við barn-
leysinu. Er þessi opinberun gerð í sátt
við hina aðalpersónuna?
„Já, annars myndi ég ekki gefa þetta
út. Ég bað hann um að lesa yfir og lof-
aði að ég myndi ekki gefa þetta út ef
hann væri á einhvern hátt ósáttur.
Þegar ég ætlaði að hætta við útgáf-
una hvatti hann mig til að gefa þetta
út. Maður finnur nefnilega ákveðinn
létti ef maður nær að segja sögu af
einhverju sem er mjög flókið, sárt og
erfitt. Þetta er ekki lygasaga en samt
á einhvern hátt mikil einföldun. Það
er komin einhver framvinda í reynsl-
una sem er auðveldara að vera í sam-
ræðu við í staðinn fyrir stóran klump
af svartri þögn. Ég bara vona að hann
muni segja sína eigin sögu líka.“
Í undirheimum ófrjóseminnar
Oddný Eir Ævarsdóttir skrifaði opinskáa bók um reynslu sína af ófrjósemi. Henni létti við að segja sögu af einhverju sem
er svo flókið og sárt, og fann sátt. Í þeirri sátt sleppti hún tökunum af þránni eftir barni og varð stuttu seinna barnshafandi.
FÆÐING Á NÆSTA LEITI Oddný Eir varð loksins sátt við barnleysið og varð ólétt þremur vikum síðar. Hún er heltekin af gleði og líka ótta.
Ófrjó óbyrja
Er ófrjósemi tabú í samfélaginu?
„Já, þetta var leyndarmál í nokkur
ár. Það fannst mér mjög erfitt. Eins og
ég segi í sögunni þá velti ég fyrir mér
hvort þetta hafi verið meira leyndar-
mál því þetta var okkar sameiginlega
vandamál. Ófrjósemi karla er meira
tabú en ófrjósemi kvenna. Og það eru
margir sem lifa með þessari sorg án
þess að tala um hana. Því sorgin snýst
ekki eingöngu um barnleysið heldur
í mörgum tilfellum ítrekaðan fóstur-
missi. Það kviknar líf og slokknar
aftur. Það er ofsalegt álag.
Það er aftur á móti jákvætt að nú
er farið að tala meira um ófrjósemi.
Þagnarhjúpnum er lyft og skömm-
inni hleypt út svo fólk lokist ekki inni í
þessum persónulega sársauka, í undir-
heimum ófrjóseminnar. Það er merki-
legt að kynnast þeim fjölmenna heimi,
þar búa margir í tímabundinni eða
ótímabundinni ófrjósemi. Hvert við-
tal skiptir máli. Ég man að ég hám-
aði í mig allar reynslusögur af ófrjó-
semi. Þess vegna langaði mig að skrifa
bókina. Þótt það sé hárfín lína á milli
þess að deila reynslu og að kvarta. Ég
vil ekki kvarta við umheiminn og vor-
kenna mér. Ég hef aldrei hugsað sem
svo að ég eigi skilið að eignast börn eða
geti krafist þess. Vinkona mín sagði
mér að undirbúa mig undir að finna
fyrir biturleika, reiði og öfund þegar
ég sæi allar óléttu konurnar á falleg-
um sumardegi í flaksandi kjólum. Og
ég þessi ó-eitthvað. Ófrjó. Óbyrja. Ég
fann þessa tilfinningu einu sinni og ég
varð eiginlega fegin því þá átti ég það
ekki eftir á dánarbeðinum. En tilfinn-
ingin fór skjótt frá mér, sem betur fer.“
Varð sátt og svo ólétt
Eftir að sambandinu lauk flutti Oddný
í sveit undir Eyjafjöllum og hóf að
skrifa um reynslu sína. „Það er jafn-
gamalt mannkyninu að játa og létta
á sér með skriftum. Og það gerði ég.
Það hafði mjög góð áhrif á mig því
ég fann loksins þessa sátt. Ég var oft
búin að þykjast vera hætt að hugsa
um þetta og hélt ég væri löngu orðin
sátt við barnleysið. En þarna fann ég
að sáttin varð í alvöru og mér fannst
ég geta dáið sátt þótt ég myndi aldrei
eignast börn. Það gaf mér æðruleysi
og ég ákvað að vera þakklát fyrir allt
sem ég hefði og ekki einu sinni hugsa
um það sem ég hefði ekki. Þremur
vikum eftir þetta uppgjör mitt varð
ég ólétt,“ segir Oddný hlæjandi og
segir mér í kjölfarið frá manninum
sem hún kynntist í sveitinni og á nú
von á barni með á allra næstu dögum.
„Með titlinum, Blátt blóð, er ég að
leika mér að hugmyndum um aðals-
blóð og furðuleg blóðblöndunarævin-
týri heimsins. En líka að í lok bókar-
innar finn ég minn kóng og maðurinn
sem maður elskar er manns kóngur og
hans blóð er manns bláa blóð.“
Galdurinn að gefast upp
Oddný hefur fengið símtöl frá vinkon-
um sem vilja vita hver galdurinn er,
hvernig hún gat loksins orðið ólétt.
„Það er mjög erfitt að svara því.
Kannski að skrifa þessa bók, flytja
úr stressinu í borginni út í náttúruna,
hætta að vera undir álagi. Eða fá litlar
tíkur á heimilið og finna gleðihormón-
in flæða. Eða taka inn jurtir sem örva
skjaldkirtilinn og vera með einmitt
þessum manni. Ég veit það ekki. Ætli
það snúist ekki um að sleppa tökun-
um og gefast upp, sem er ráð sem ég
hafði mörgum sinnum fengið. En ég
get ómögulega ráðlagt hvernig maður
gefst upp. Ég vona bara að bókin geti
hjálpað þeim sem eru að eiga við
þessa sorg, þótt þetta sé ekki sjálfs-
hjálparbók eða bók full af einhverjum
trixum. En vonandi er eitthvað í henni
Þessi ákveðni í að eignast
barn verður auðveldlega að
stressi og smám saman að
örvæntingu. Sú örvænting er
mjög ósexí og erfið.
0
3
-1
2
-2
0
1
5

2
3
:3
9
F
B
1
0
4
s
_
P
0
8
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
8
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
2
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
0
4
s
_
P
0
2
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
7
6
A
-4
8
B
C
1
7
6
A
-4
7
8
0
1
7
6
A
-4
6
4
4
1
7
6
A
-4
5
0
8
2
8
0
X
4
0
0
8
B

F
B
1
0
4
s
_
2
4
_
4
_
2
0
1
5
C
M
Y
K