Dagblaðið Vísir - DV - 23.10.2009, Blaðsíða 18

18 föstudagur 23. október 2009 fréttir
Össur Skarphéðinsson utanríkisráð-
herra gerir ekki lítið úr vináttu sinni
við Ögmund Jónasson og segir hann
og Steingrím J. Sigfússon með sínum
bestu samherjum í stjórnmálunum
undanfarin mörg ár.
Margir ætla að lipurð Össurar og
Ögmundar í samningum hafi leitt rík-
isstjórnina úr þeim ógöngum sem í
stefndi þegar Ögmundur sagði af sér
ráðherraembætti í skugga þrúgandi
milliríkjadeilna um mestu skuldir sem
lagst hafa á landsmenn í einu lagi. Fá-
einum dögum eftir afsögnina hélt Öss-
ur að úti væri um sögulegasta tækifæri
jafnaðar- og vinstrimanna í lýðveldis-
sögunni til þess að stýra landinu í þá
átt sem hugur þeirra hefur staðið til í
áratugi. Slíkt hefði að hans mati verið
herfilegt skipbrot heillar kynslóðar.
Össur leggur mat á efnahags-
ástandið og segir það betra en spár
sögðu fyrir um.
Árangur betri en menn
þorðu að vona
Ef við leggjum efnahagsmælikvarða
á ríkisstjórnina kemur í ljós, að hún
hefur staðið sig betur en viðmiðin
sem lögð voru til grundvallar í áætlun
Seðlabankans og Alþjóðagjaldeyris-
sjóðsins á síðasta ári. Þótt atvinnu-
leysi sé allt of mikið er það töluvert
minna en spáð var. Samdráttur í
landsframleiðslu sem nema átti 10
prósentum samkvæmt spá er um 8
prósent. Gengi krónunnar er stöðugt
og seðlabankastjórinn segir opinber-
lega að nú sé að myndast svigrúm til
myndarlegrar vaxtalækkunar. Það
styttist vonandi líka í að hægt verði
að draga úr gjaldeyrishömlunum.
Þannig er árangurinn á ýmsum svið-
um betri en menn spáðu.
Í því ljósi get ég sagt af sannfær-
ingu að ríkisstjórnin er að standa
sig og ná árangri. Á sama tíma hef-
ur bókstaflega allt verið Íslending-
um mótdrægt. Við höfum lent í erfið-
ustu milliríkjadeilu sem þjóðin hefur
nokkru sinni átt í við umheiminn, við
Hollendinga og Breta. Alþjóðagjald-
eyrissjóðurinn hefur ekki reynst okk-
ur sem skyldi. Það er ekki hægt að
verja það að hann skuli segja við okk-
ur ráðherrana að það sé ekkert hægt
að finna að þeim efnahagsáætlunum
sem við höfum lagt fram fyrir löngu,
en afgreiða svo ekki málin mánuð-
um og misserum saman. Mér finnst
ekki hægt að verja þetta og ég hef sagt
þetta alveg skýrt meðal annars við
Dominique Strauss-Kahn, forstjóra
AGS.
Hafa þá stjórnarliðar eins og Ög-
mundur Jónasson og Lilja Mósesdóttir
rétt fyrir sér í gagnrýni sinni á AGS?
AGS hefur gengisfellt álit sitt og
orðstír með þessu athæfi. En það
breytir ekki því að við höfum mikla
þörf fyrir þann stimpil sem sjóður-
inn getur gefið okkur, það er að segja
vottorð hans um að við rekum í stöð-
unni skynsamlega og heilbrigða efna-
hagsstefnu sem er líkleg til að rífa
landið upp úr erfiðleikunum. Sömu-
leiðis höfum við þörf fyrir lánin sem
koma frá AGS til að byggja upp gjald-
eyrisforðann, sem og norrænu lán-
in sem tengjast AGS-áætluninni. Þau
eru undirstaða endurnýjaðs trausts á
landinu og þar með að fyrirtækin geti
farið að endurfjármagna sig og fá fjár-
magn til framkvæmda.
Ég efast hins vegar um að við þurf-
um á öllum þessum lánum að halda,
og tel að ríkisstjórnin þurfi að skoða
það mjög rækilega. Ég held að svo sé
ekki. En við þurfum þessa vottun AGS
gagnvart umheiminum um að það sé
óhætt að fjárfesta á Íslandi.
Rætt um að fá fleiri í ríkisstjórn
Brotsjóir eru miklir á efnahagssviðinu
og þeir valda hræringum í stjórnmál-
unum. Lifir ríkisstjórn VG og Samfylk-
ingar?
Hrunið olli algerum kaflaskiptum
í íslenskri pólitík. Það ruddi burt Sjálf-
stæðisflokknum sem verið hafði við
völd í 18 ár og skapaði söguleg tækifæri
fyrir vinstrivænginn. Það mynduðust
möguleikar fyrir vinstriflokkana til að
vinna saman í nýrri ríkisstjórn. Og það
sem er í rauninni makalaust miðað við
ágjöfina er að í mestu erfiðleikunum
höfum við haldið meirihluta miðað við
síðustu fylgiskannanir. Það á bæði við
um fylgið og fjölda þingmanna. Það er
ótrúlegt. Ég hafði talið að fylgi stjórnar-
flokkanna yrði í lágmarki nú í október
og nóvember.
Nú tel ég að við séum að fara að
uppskera og ná verulegum árangri.
Við erum vonandi að ljúka Icesave-
málinu. Við sjáum til lands í samskipt-
unum við AGS. Við erum að klára leið-
réttingar á húsnæðisskuldunum. Við
erum að ljúka við að setja saman stór-
an pakka af framkvæmdum sem verð-
ur tilbúinn fyrir áramót. Við sjáum
einnig árangur í atvinnulífinu þar sem
atvinnuleysi er mun minna en vænst
var. Þessi árangur eflir ríkisstjórnina.
Það er morgunljóst að pólitísku
umbrotin sem urðu í vetrarbyltingunni
sköpuðu minni kynslóð í stjórnmálum
vinstrivængsins einstakt pólitískt tæki-
færi. Það yrði sögulegt skipbrot kyn-
slóðarinnar ef við glutrum því niður.
Nú held ég að við séum að sigla út
úr erfiðasta vandanum sem hefur orð-
ið á vegi þessarar ríkisstjórnar – Ice-
save-málinu. Við höfðum ekki meiri-
hluta fyrir því í sumar. Það var í reynd
að skapast vísir að stjórnarkreppu. Ice-
save-málið var af þeirri stærðargráðu
að það varð að leysa. Það hefði ver-
ið fyllilega réttlætanlegt – og var rætt
óformlega milli ýmissa í stjórnarflokk-
unum – að menn hefðu á þeim tíma-
punkti leitað leiða til þess að víkka út
ríkisstjórnina til þess að geta ráðið við
málið. En það voru engir til taks. Það
voru með öðrum orðum engir aðr-
ir stjórnmálaflokkar sem hefðu viljað
koma til liðs við ríkisstjórnina til þess
að ljúka þessu máli.
Ef stjórnarflokkarnir hefðu ekki
reynst færir um að ljúka þessu hefðu
þeir ekki átt annarra kost völ en að
gefa öðrum tækifæri til þess að taka
við stjórn landsins sem teldu sig þá
hafa meiri möguleika til að leysa
vandamálið. Ef þetta hefði farið í hnút
eins og stefndi í hefði það endað með
kosningum á miðjum vetri eða síðla
hausts. Fáir hér í þinginu hefðu viljað
það og viljinn var lítill til þess meðal
kjósenda.
Ríkisstjórnin hrökk inn
á nýtt spor
Við urðum því að leysa þetta og það
er okkur loks að takast þessa dagana.
Ef ég hefði verið spurður mánudag-
inn eftir afsögn Ögmundar Jónasson-
ar hefði ég í fyrsta skipti á ferli þessara
tveggja flokka sagt að stjórnin riðaði
til falls. Ég taldi það og lýsti stöðunni
tæpitungulaust bæði í þinginu og fjöl-
miðlum.
Með þversagnarkenndum hætti
fól afsögn Ögmundar hins vegar í sér
frjómagn til endurnýjaðs lífs ríkis-
stjórnarinnar. Það er sannfæring mín.
Ég skýrði út fyrir erlendum fjölmiðl-
um, utanríkisráðherrum og erindrek-
um margra ríkja að það hvernig Hol-
lendingar og Bretar létu kné fylgja
kviði í Icesave-málinu væri að skapa
hér stjórnarkreppu, því málið væri
ekki hægt að leysa með annarri rík-
isstjórn. Afsögn Ögmundar staðfesti
það svart á hvítu. Ég tel að ríkisstjórn-
ir þessara ríkja hafi ekki viljað taka
ábyrgð á því gagnvart umheiminum
að skapa þannig pólitíska kreppu ofan
í fjármála- og gjaldeyriskreppu. Upp
úr þessari stöðu kom ákveðinn árang-
ur í lykilatriðum Icesave-málsins.
Þverstæðan í afsögn Ögmundar er
því fólgin í því að ríkisstjórnin hefur
ekki styrkst við að hann fór en afsögn-
in bjó til farveg fyrir lausn á Icesave
og kom ríkisstjórninni þannig inn á
nýtt spor. Nú er ég nokkuð viss um að
hún lifir góðu lífi út kjörtímabilið – að
minnsta kosti.
Framkvæmdir við suðvesturlínu
á næsta ári
En taka ekki ný ágreiningsmál völdin?
Er ekki til að mynda ágreiningur milli
stjórnarflokkanna um orku- og stór-
iðjumálin?
Ég lagði mikið undir við myndun
minnihlutastjórnarinnar varðandi ál-
ver í Helguvík. Ég dró ekki dul á minn
stuðning við þá framkvæmd og taldi
hana nauðsynlega í ljósi erfiðrar stöðu
þjóðarinnar. Það mál fór síðar í gegn-
um ríkisstjórnina sem stjórnarfrum-
varp. Ég hef fullan skilning á afstöðu
VG en þetta varð að fara í gegn að
mínu viti. Helguvík er ákvörðun sem
er búið að taka og það ræðst fyrst og
fremst af fjármögnuninni hvenær þar
rís álver. Álverð er á uppleið. Þegar
búið er að ná nýjum áföngum í sam-
starfinu við AGS, fá lánin og gæða-
stimpil sjóðsins, verður auðveldara
að fjármagna þær.
Varðandi hina umdeildu ákvörð-
un Svandísar Svavarsdóttur umhverf-
isráðherra segi ég aðeins eftirfarandi:
Eitt er að vera á móti ákvörðuninni
um suðvesturlínuna. Annað er að
halda því fram eins og lá undir hér á
þinginu í vikunni að hún hefði vitandi
vits brotið lög. Ef Norðurál telur að
svo hafi verið eiga forráðamenn fyr-
irtækisins einfaldlega að láta reyna á
það í réttarkerfinu. Sjálfur held ég að
málið liggi þannig að framkvæmd-
in muni halda áfram þegar ráðherr-
Össur Skarphéðinsson utanríkisráðherra er einn reyndasti stjórnmálamaðurinn á Alþingi um þessar mund-
ir. Hann telur að stjórnarandstaðan hafi misnotað dauðafæri gegn ríkisstjórninni í upphafi þings. Í samtali
við Jóhann Hauksson ber hann lof á Ögmund vin sinn Jónasson og segir það þversögn að brotthvarf hans
úr ríkisstjórninni á dögunum hafi styrkt stöðu hennar í Icesave-málinu.
„Kreppan var gríðarlegt áfall en við eigum sem
þjóð að einsetja okkur að koma sterkari út og
með traustara og réttlátara samfélag en þegar
við sigldum inn í myrkrið í fyrra.“
Vonir
heillar
kynslóðar
að Veði
JóHann HaukSSon
blaðamaður skrifar: johannh@dv.is
„Ef þetta hefði farið í hnút eins-
og stefndi í hefði það endað
með kosningum á miðjum
vetri eða síðla hausts.“
myndiR kaRl peteRSon