Dagblaðið Vísir - DV - 29.10.2010, Blaðsíða 17

FÖSTUDAGUR 29. október 2010 FRÉTTIR 17
FLÓTTINN UNDAN
KRÓNUNNI
Áhyggjur manna af krónunni með
auknum umsvifum fjármálastarf-
seminnar í landinu virðast hafa átt
sér djúpar rætur þegar árið 2006. For-
svarsmenn Kaupþings voru orðnir
afar órólegir og vildu reka bankann í
evrum. Það mætti beinskeyttri and-
stöðu Davíðs Oddssonar seðlabanka-
stjóra sem virtist einnig hafa undir-
tökin í stjórnarráðinu. Flokksbræður
hans og vinir, Geir H. Haarde forsæt-
isráðherra og Árni M. Mathiesen fjár-
málaráðherra, fóru að hans vilja og
ekkert varð af því að rekstur Kaup-
þings yrði skráður í evrum.
Þann 20. október 2007 sátu Sigurð-
ur Einarsson, stjórnarformaður Kaup-
þings, og Davíð Oddsson, seðlabanka-
stjóri á þeim tíma, kvöldverðarboð í
tengslum við aðalfund Alþjóðagjald-
eyrissjóðsins í Washington. Sigurð-
ur greindi rannsóknarnefnd Alþingis
frá atvikum og orðaskiptum við Davíð
við þetta tækifæri: „Seðlabankastjóri
byrjar strax að ræða það við utanrík-
isráðherra (Ingibjörgu Sólrúnu Gísla-
dóttur) og fjármálaráðherra (Árna M.
Mathiesen) að það sé alveg nauðsyn-
legt að sameina Fjármálaeftirlit og
Seðlabankann, bara að leggja Fjár-
málaeftirlitið inn í Seðlabankann.“
Hótaði að gera bankann
gjaldþrota
„Ég sá bara að fjármálaráðherra sökk
niður í sætinu, hafði einhvern tíma
upplifað þessa umræðu áður,“ sagði
Sigurður enn fremur við rannsókn-
arnefnd Alþingis. „Og svo spyr seðla-
bankastjóri, eða hvort það var
utanríkisráðherra eða seðla-
bankastjóri: Hvað segir þú um
það, Sigurður? Og ég sagði:
Ja, það væri kannski ágætis
hugmynd þegar væri búið
að taka peningastjórnina af
Seðlabankanum og búið
að taka upp evruna, þá
hefðu þeir eitthvað að
gera með því að sinna
Fjármálaeftirlitinu. Og
þetta svar mitt mæltist
ekki vel fyrir og síðan
leið og beið og matur-
inn var búinn og það
var ekki einu sinni
komið kaffi, þá stóð fjármálaráðherra
upp og sagði: Ah, það er best að ég
fari eitthvert annað. Og utanríkisráð-
herra líka. Það endaði með því að ég
sat þarna einn með seðlabankastjór-
anum og urðu langar og mjög harðar
umræður á milli okkar og meðal ann-
ars þar sem hann lét þessi orð falla að
ef við ætluðum að halda fast við það
að fara yfir í þessar evrur þá skyldi
hann sjá til þess að við yrðum gjald-
þrota. Þetta er í fyrsta skipti sem ég hef
verið að „referera“ þessi orð og ætl-
aði aldrei að gera þau að neinu efni.
[...] Ég man ekki en ég held að ég hafi
ekki svarað neinu. Svo endaði þessi
samkoma þannig að framkvæmda-
stjóri alþjóðasviðs sem var þarna var
að toga í öxlina á seðlabankastjóra og
var að reyna að koma honum heim
og konan mín togaði í öxlina á mér
og var að reyna að koma mér heim
og aðstoðarkonan sat bara uppgefin
í horninu.“
Vonlaus fljótandi króna
Sigurður Einarsson flutti ræðu í Sälls-
kapet – gömlu og virðulegu félagi
kaupsýslumanna – í Stokkhólmi í
desember 2008, aðeins tveimur mán-
uðum eftir banka-
hrunið.
Þar sagði
hann með-
al annars
orðrétt:
„Við hefð-
um átt að
flytja höf-
uðstöðvar
bankans burt
frá Íslandi
eins og
við höfðum verið að hugleiða og ég
ræddi á aðalfundi bankans árið 2006.“
Orð hans um Seðlabankann og
seðlabankastjórann á þessum tíma
hafa greinilega tilvísun til fundarins í
Washington sem greint er frá hér að
framan. Hann benti meðal annars á
að Seðlabankinn hefði hvorki náð því
að halda niðri verðbólgunni né halda
henni stöðugri. „Hið eina sem Seðla-
bankinn virðist ætla að læra af þessu
er að hann hafi ekki haft næg verkefni.
Nú beitir hann sér fyrir því að bæta
við sig verkefnum Fjármálaeftirlitsins
ofan á aðrar skyldur sínar. Ég held per-
sónulega að á meðan Seðlabankinn
getur ekki fullnægt skyldum sínum
ætti hann ekki að auka ábyrgðarhlut-
verk sitt með nýjum verkefnum. Ég er
ekki endilega að segja að Seðlabank-
inn hafi staðið slælega að verki held-
ur hafi sú hugdetta að hafa fljótandi
krónu á 300 þúsund manna markaði
verið algerlega vonlaus.“
Að þessu sögðu hafnar Sigurð-
ur krónunni með eftirfarandi orðum:
„Rétt eins og Ísland hefur til dæmis
enga yfirburði í framleiðslu bifreiða
í samanburði við aðra eru
engir yfirburðir fólgn-
ir í því fyrir Ísland
að framleiða gjald-
miðla. Rétt eins
og við flytjum inn
bíla ættum við að
taka upp ann-
an trúverðug-
an gjaldmiðil.
Evran ásamt
aðild að Evr-
ópusam-
bandinu
er augljós
valkostur
í þessum
efnum.“
Of dýru verði keypt
Evrópunefnd Sjálfstæðisflokksins
fjallaði um gjaldmiðilsvandann í
fyrravor. Kristján Guy Burgess, að-
stoðarmaður utanríkisráðherra, fjall-
aði um evruna og krónuna á sama
fundi og Hilmar Veigar Pétursson,
framkvæmdastjóri CCP, ræddi um
sama mál. Kristján vitnaði í skýrslu
Evrópunefndar Sjálfstæðisflokks-
ins, en þar segir orðrétt: „Hin fljót-
andi króna hefur [...] skapað vanda-
mál sem hafa skert hag fyrirtækja og
heimila. Sá sveigjanleiki sem felst í
gengisfalli krónu í kreppu og gengis-
styrkingu í uppsveiflu er of dýru verði
keyptur.“
Nefndin taldi tvær leiðir færar fyrir
þá sem halda vilja krónunni: Að taka
upp höft sem fælu í sér riftun EES-
samningsins. Slíkt myndi takmarka
aðgengi fyrirtækja að lánsfé og það
væri ekki réttlætanlegt.
Í öðru lagi væri hægt að halda
krónunni stöðugri með miklum eign-
um þjóðarinnar erlendis. Allir vita að
slíkt er ekki uppi á teningnum sem
stendur.
Sjálfstæðismenn í Evrópunefnd-
inni komust að því að aðeins væru
tvær leiðir færar; að taka upp evru
eða að taka upp aðra mynt einhliða
með myntráðið og án samþykkis ESB
eða stuðnings evrópska seðlabank-
ans. Þess má geta að atvinnuvega-
hópur Sjálfstæðisflokksins taldi litlar
líkur á að unnt yrði að halda krónunni
sem framtíðargjaldmiðli.
Óstöðugleikinn
Gjaldmiðilsnefnd Framsóknarflokks-
ins fjallaði um krónuna síðla árs 2008.
Í stuttu máli telja framsóknarmenn
að halda megi krónunni með fjöl-
breyttari framkvæmd peningastefn-
unnar og stórefldum gjaldeyrisvara-
sjóði. Ellegar verði að taka upp evru
sem gjaldmiðil með fullri aðild að
peningamálastefnu seðlabanka Evr-
ópu.
Afstaða Alþýðusambands Íslands
er skýr en hún var samþykkt á árs-
fundi 2008. „Upptaka evru er forsenda
stöðugs verðlags, lágra og stöðugra
vaxta og afnáms verðtryggingar.“
Þetta eykur einnig að mati Alþýðu-
sambandsins trúverðugleika í glím-
unni við efnahagsvandann og hjálp-
ar til við að losa um gjaldeyrishömlur,
lækka vexti og draga úr verðbólgu.
Ávinningurinn er meiri að mati
ASÍ, til dæmis geti íslensk heim-
ili tekið lán á evrópskum vöxtum og
verðtryggingin og gjaldeyrisáhættan
heyrðu sögunni til.
Örmynt heldur aðeins í góðæri
Arion banki hefur einnig lagt spil-
in á borðið í nýrri greiningu á horf-
um í efnahagsmálum. Bankinn telur
að það taki 5 til 10 ár að endurbyggja
íslenska myntsvæðið. Einfaldara,
ódýrara og auðveldara sé hins veg-
ar að ganga í Evrópusambandið og
taka upp evru sem gjaldmiðil. Afnám
hafta og aðlögun að evru sé sami fer-
illinn. Ísland yrði aftur tengt inn á evr-
ópskan peningamarkað og það væri
auðveldasta leiðin í endurheimt trú-
verðugleikans. Það eitt að hafa þetta
að stefnumiði myndi auka ábata og
hraða endurreisn.
Hagfræðistofnun Háskóla Íslands
gerði skýrslu sem út kom í apríl í fyrra.
Þar eru kostir og gallar evrunnar rakt-
ir. Í skýrslunni segir meðal annars
orðrétt: „Skipbrot íslenska hagkerf-
isins er birtingarmynd þess að sjálf-
stæðar, fljótandi örmyntir séu einung-
is lífvænlegar í góðæri þegar fjármagn
flæðir greiðlega á milli landa.“
Er íslenska örmyntin á vetur setjandi?
ÓKOSTIR KRÓNUNNAR:
n Miklar gengissveiflur – langtímaá-
ætlanir erfiðar
n Mikil og sveiflukennd verðbólga
n Háir vextir
n Bitlítil peningamálastefna
n Fjármálalegur óstöðugleiki
KOSTIR KRÓNUNNAR:
n Sveigjanleiki – kostur til dæmis
fyrir útflutningsgreinar
n Sjálfstæð peningamálastefna
KRÓNU SKIPT ÚT FYRIR EVRU:
n Minni gengisáhætta
n Aukið traust á efnahagslífinu
n Lægri vextir og lítil þörf fyrir
verðtryggingu
n Aukinn stöðugleiki fjármálakerf-
isins
n Minni viðskiptakostnaður fyrir
fyrirtæki og einstaklinga
n Aukin viðskipti við evrulöndin
ÖRMYNTIN
Sigurður Einarsson hefur sagt að sín stærstu mistök hafi verið
að flytja ekki höfuðstöðvar Kaupþings úr landi. Þar með hefði
daglegur rekstur verið í evrum eins og Sigurður lagði til árið
2006. Þá var hins vegar Davíð Oddssyni að mæta.
JÓHANN HAUKSSON
blaðamaður skrifar: johannh@dv.is
Átökin við seðla-
bankastjórann
Ég er ekki endi-lega að segja að
Seðlabankinn hafi staðið
slælega að verki heldur
hafi sú hugdetta að hafa
fljótandi krónu á 300
þúsund manna markaði
verið algerlega vonlaus.
Ráðríkur seðlabanka-
stjóri Davíð Oddsson réð
mestu um að Kaupþingi
og öðrum fyrirtækjum
gekk treglega að knýja í
gegn heimildir til þess að
skrá rekstur og bókhald í
evrum í stað kónu.
Vitnaði hjá rannsóknar-
nefndinni „Ef við ætluðum að
halda fast við það að fara yfir í
þessar evrur þá skyldi hann sjá
til þess að við yrðum gjaldþrota,“
sagði Sigurður Einarsson hjá
Kaupþingi um Davíð Oddsson,
þáverandi seðlabankastjóra.
Landsvirkjun flúði
krónuna „Það er þá
fyrsta ríkisfyrirtæki
sögunnar sem hafnar
ríkisgjaldmiðli en
þeim er nauðugur
einn kostur,“ sagði
Heiðar Már Guðjóns-
son í tölvupósti til
Björgólfsfeðga.