Dagblaðið Vísir - DV - 03.12.2010, Blaðsíða 20

20 ÚTTEKT TEXTI: ATLI STEINN GUÐMUNDSSON atli@atlisteinn.is 3. desember 2010 FÖSTUDAGUR
Vestan megin á Noregi liggur Rogaland sem Snorra varð tíðrætt um í Heimskringlu. Hann segir meðal annars
frá höfðingjanum Erlingi Skjálgssyni
sem bjó á Sóla, þar sem alþjóðaflug-
völlur Stavanger er til staðar nú á dög-
um. Erlingur leyfði þrælum sínum að
vinna sér inn frelsi og gaf leysingjun-
um svo jarðir. „Öllum kom hann til
nokkurs þroska,“ eru kunn ummæli
Snorra um Erling.
Það er engum ofsögum sagt að
Rogaland-fylki hafi komist til tölu-
verðs þroska síðan um 1970 þegar
olíuævintýri Norðmanna hófst. Sta-
vanger, stærsta borg fylkisins, var gerð
að olíuhöfuðborg Noregs vegna hag-
stæðrar legu og góðra þyrluflugskil-
yrða til Norðursjávarins og nú er svo
komið, samkvæmt nýlegri frétt Sta-
vanger Aftenblad, að sjöunda hver
króna, sem norsk fyrirtæki greiða í
skatt, kemur frá Rogaland. Atvinnulíf
er því með miklum blóma í Stavang-
er og nágrenni og hefur dregið til sín
fjölda Íslendinga úr ólíkum starfs-
greinum.
Stavanger, Sandnes og Hauge-
sund eru þau byggðarlög í Rogaland
þar sem Íslendingum hefur þótt sér-
staklega notalegt að koma sér fyrir og
er nú orðið líkt með miðbæ Stavang-
er og Strikinu í Kaupmannahöfn, þar
má oft heyra mælt á íslenska tungu á
röltinu.
Eins og á Íslandi 2006
„Aðdragandinn var bara ástandið í
þjóðfélaginu, öll þessi neikvæðni og
óskaplegar verðhækkanir hvert sem
litið var,“ útskýrir Ingibjörg Jónsdótt-
ir, 38 ára gamall húsasmíðameist-
ari sem hefur búið í Noregi í hálft ár
ásamt eiginmanni sínum og jafn-
aldra, Pálmari Ægi Pálmarssyni, og
14 ára gamalli dóttur þeirra, Freydísi
Ösp. Hjónin búa í Varhaug, litlum bæ
suður af Stavanger. Þau eru frá Þor-
lákshöfn þar sem þau voru með eig-
in rekstur, smíðafyrirtækið Bleika par-
dusinn, en segja róðurinn hafa verið
orðinn allþungan undir það síðasta:
„Oft spurði maður sig hvort útsend-
ir reikningar fengjust greiddir,“ segir
Pálmar sem er meiraprófsbílstjóri en
sinnir þó fjölbreyttari verkum. Hann
segir þá reglu hafa komist á hjá þeim
hjónum að vinna eina viku í einu og
senda þá reikning. Væri hann greidd-
ur hélt verkið áfram næstu vikuna og
svo koll af kolli.
Ingibjörg og Pálmar litu fyrst til
Danmerkur en hurfu fljótlega frá því
að flytja þangað þar sem atvinnu-
möguleikar hefðu verið knappari
en í Noregi. „Í Noregi er nóg að gera
í byggingariðnaði og varð það því
ofan á að fara þangað,“ segir Ingi-
björg og Pálmar bætir því við að hann
hafi kastað því fram í kaffitímanum í
vinnunni hjá sér um daginn að hér
væri um að litast eins og á Íslandi árið
2006, frumskógur byggingarkrana.
Borgar sig að vinna á íslenskum
hraða
Ingibjörg starfar hjá smíðafyrirtæk-
inu Jadarhus þar sem hún fékk vinnu
einum og hálfum mánuði eftir að hún
kom til landsins. Pálmar var þá þegar
kominn í vinnu hjá verktakarisanum
Stangeland sem segja má að sé eins
konar Ístak Noregs. Hjá Stangeland
starfa um 500 manns, þar af um tutt-
ugu Íslendingar, en fyrirtækið keypti
heilsíðuauglýsingu í Fréttablaðinu í
sumar til að laða til sín íslenska verka-
menn og gröfumenn en Íslendingar
eru eftirsótt vinnuafl hjá Stangeland.
Pálmar segir frá viðtali við forstjóra
fyrirtækisins, Olav Stangeland, í Stav-
anger Aftenblad þar sem hann lýsti
íslenskum starfsmönnum sínum
sem svo, að þeir stæðu uppréttir mót
norðanvindinum og kynnu að vinna.
„Margir Íslendingar sjá það fljótlega
að það borgar sig í vinnunni að vinna
á íslenska hraðanum,“ segir Pálmar
kíminn og vísar til þess rólegheitayfir-
bragðs sem einkennir norskt atvinnu-
líf.
„Þú getur lifað á laununum sóma-
samlega,“ segir Ingibjörg þegar blaða-
maður innir hana eftir því hvern hún
telji helsta muninn á íslenskum og
norskum vinnumarkaði. „Þér er gert
kleift að kaupa þér hús hérna og hús-
næðislánið lækkar þegar þú borgar af
því,“ skýtur Pálmar inn í. Þau hjónin
eru þó í leiguhúsnæði enn sem kom-
ið er og bjó systir Ingibjargar hjá þeim
ásamt sinni fjölskyldu þar til þau
fundu sér hús til leigu, einnig í Var-
haug.
Ingibjörg og Pálmar hefðu flutt fyrr
frá Íslandi hefði Ingibjörg ekki verið
að ljúka meistaranámi í smíðinni en
því lauk hún í desember í fyrra. Hafði
hún verið með sveinsprófið í sex ár
áður en hún fór í meistaranámið
sem hún var alltaf á leiðinni í að eig-
in sögn. „Ég ákvað tólf ára gömul að
ég ætlaði að verða húsasmiður,“ seg-
ir Ingibjörg sem vann í fiski í Þorláks-
höfn samhliða smiðsnáminu.
„Þið kellingarnar farið að troða
ykkur“
Húsasmíði hefur ekki verið mikið
kvennafag fram til þessa enda er Ingi-
björg eini kvenkyns smiðurinn hjá Ja-
darhus og reyndar sá eini í Rogaland
öllu fullyrða vinnufélagarnir að henn-
ar sögn. Hún játar að hún hafi fengið
ýmsar glósur framan í sig heima á Ís-
landi þegar hún var ný í faginu og rifj-
ar upp sögu af manni nokkrum sem
hellti sér yfir hana á þeirri forsendu að
nú færu laun hríðlækkandi í smíðinni
þegar „þið kellingarnar farið að troða
ykkur þangað,“ eins og það var orðað.
Ingibjörg er ekki bjartsýn á horf-
urnar í sinni atvinnugrein á Íslandi
og segir beinlínis ekkert fram undan
hjá mjög stórum hópi íslenskra iðn-
aðarmanna. Hún þekkir og veit um
mjög marga úr iðnaðarstéttum sem
eru fluttir eða að flytja. „Eins kannast
ég við mörg dæmi um fólk sem leitar
sífellt að nýjum afsökunum til að flytja
ekki frá Íslandi en á orðið bágt með að
halda í sannfæringuna,“ segir hún.
Norskan hefur komið fljótt hjá
Ingibjörgu og Pálmari og tekur dóttir-
in Freydís Ösp í sama streng. „Ég get
alveg bjargað mér,“ segir Freydís sem
þó kveðst ekki ánægð með skólann
sem hún sækir í Varhaug. Fjölskyld-
an hóf búsetu sína í Egersund þar
sem Freydís lenti í mjög góðum bekk í
nokkrar vikur áður en þau fluttu aftur.
Hún saknar félaganna þaðan. „Fyrir
krakka sem koma hingað um fjórtán
ára aldur tekur um það bil ár að læra
norskuna almennilega,“ segir Ingi-
björg og hrósar norska skólakerfinu
fyrir að taka strax á móti erlendum
nemendum með miklu norskunámi
og veita gott aðhald með það fyrir
augum að nýir íbúar falli sem fyrst inn
í norskt samfélag.
Flýja ekki í enskuna
„Ég ákvað frá fyrsta degi í vinnunni
að nota enga ensku,“ segir Pálmar.
„Með því móti tekur þetta hálft ár, þá
er maður orðinn nógu sleipur til að
bjarga sér í öllum aðstæðum.“ Hann
er nýbyrjaður á norskunámskeiði
sem Stangeland greiðir fyrir hann.
Eftir áramótin verður eiginkonum
allra íslensku starfsmannanna að lík-
indum einnig boðið á námskeið. Ingi-
björg er einnig á námskeiði en greið-
ir fyrir það sjálf. „Ég fann mikið fyrir
því þegar ég var að byrja að sækja um
störf hér hve nauðsynlegt það er að
tala norsku,“ segir Ingibjörg og bæt-
ir því við að á einum stað hafi henni
einfaldlega verið bent kurteislega á
að ekkert þýddi fyrir hana að leggja
fram umsókn fyrr en hún gæti tjáð sig
á norsku.
Hjónin eru á einu máli um að
helsti munurinn á íslensku og norsku
samfélagi sé hve mjög Norðmenn
setji fjölskylduna í fyrirrúm. „Hér er
ekkert mál að fá frí frá vinnu og all-
an þann sveigjanleika sem á þarf að
halda vegna einhverra aðstæðna sem
tengjast börnum manns en á Íslandi
var maður gjarnan fyrst spurður hvort
makinn gæti ekki reddað málunum
þegar veikindi eða tannlæknaheim-
sóknir stóðu fyrir dyrum,“ segir Ingi-
björg og Pálmar segist auk þess taka
sérstaklega eftir því mikla skipulagi
sem ríkjandi sé í norsku samfélagi.
„Hlutirnir eru í svo föstum skorð-
um, hérna er fólk til dæmis oft búið
að skipuleggja sumarfríin sín þrjú ár
fram í tímann,“ segir hann.
Innt eftir sínu eigin framtíðar-
Hin fornfræga borg Stavanger og fleiri
byggðarlög í fylkinu Rogaland á suðvestur-
strönd Noregs hafa haft töluvert aðdrátt-
arafl á Íslendinga sem haldið hafa utan í
kjölfar efnahagshrunsins hér á landi. DV
bankaði upp á hjá nokkrum Íslendingum
sem segja frá sýn sinni á vinnumarkaðinn,
samfélagið og lífið á þeim slóðum þar sem
Haraldur hárfagri Noregskonungur barði
niður síðustu uppreisnina gegn sér og
sameinaði Noreg á ofanverðri níundu öld.
Einn viðmælenda kaus heldur að skilja við
konu sína en að flytja aftur til Íslands.
SKILDI VIÐ KONUNA FREKAR
EN AÐ FLYTJA TIL ÍSLANDS
Minna álag og hærri laun Hjúkrunarfræðingurinn Laufey, synirnir Brynjar (t.v.) og
Jakob (t.h.). MYND ATLI STEINN GUÐMUNDSSON
Fékk vægt hjartaáfall eftir íslenskan
vinnumarkað Níls Viggó Clausen við
stýrisvöl. MYND ÚR EINKASAFNI