Dagblaðið Vísir - DV - 15.04.2011, Blaðsíða 14

um sem þau gefa einstökum lönd-
um. Sú einkunnagjöf er oft mjög
skrýtin að mínu mati en það breyt-
ir því ekki að hún hefur mikil áhrif,“
segir Gylfi.
Trúverðugleiki matsfyrirtækj-
anna hefur minnkað töluvert í kjöl-
far alþjóðlegu fjármálakreppunn-
ar. Innan Evrópusambandsins hafa
verið umræður um að koma á nýju
kerfi til að meta lánshæfi ríkja. Að
mati Gylfa væri það hins vegar mjög
hættulegt fyrir útgefendur skulda-
bréfa, þar á meðal einstakra ríkja að
fara að þvinga með einum eða öðr-
um hætti fram einkunnagjöf sem
væri þeim að skapi. „Betra væri að
auka gagnsæi í ríkisfjármálum við-
komandi landa og gefa betri upp-
lýsingar um stöðu fjármálakerfa
„Það virðist mikil þörf á að fara yfir
starfshætti þessara fyrirtækja,“ segir
Gylfi Magnússon, dósent í hagfræði
við Háskóla Íslands, um alþjóðlegu
matsfyrirtækin Fitch, Moody‘s og
Standard & Poor‘s. Matsfyrirtækin
hafa sætt töluvert mikilli gagnrýni í
kjölfar hinnar alþjóðlegu fjármála-
kreppu sem hófst í júlí árið 2007 í
kjölfar vandræða vegna svokallaðra
undirmálslána í Bandaríkjunum.
Að mati Gylfa má færa sterk
rök fyrir því að gallar á kerfi mats-
fyrirtækjanna hafi átt ríkan þátt
í því að vandamál vegna skulda-
bréfavafninga, sem meðal annars
byggðu á svokölluðum undirmáls-
lánum í Bandaríkjunum, urðu jafn-
mikil og raun ber vitni. „Fyrirtækin
höfðu ríka hvata til að gefa þessum
vafningum toppeinkunnir og inn-
heimta háar þóknanir af útgefend-
unum. Síðan kom í ljós að vafn-
ingarnir stóðu engan veginn undir
þessum einkunnum, ekkert frekar
en íslensku bankarnir,“ segir hann.
Ástæðuna segir Gylfi meðal annars
vera þá að sambandið á milli út-
gefanda sem borga fyrir einkunnir
og matsfyrirtækja sem úthluta ein-
kunnum sé afar óheilbrigt.
Hann tekur auk þess undir það
að samband fyrirtækjagreinenda
hjá greiningardeildum íslensku
viðskiptabankanna fyrir hrun við
útrásarfyrirtækin hafi að nokkru
marki verið orðið náið. Smæð ís-
lensks samfélags leikur þar auk þess
líka stórt hlutverk þar.
Fjölga matsfyrirtækjum
Gylfi telur ýmsar leiðir færar til þess
að bæta starfsemi alþjóðlegra mats-
fyrirtækja. „Þar má nefna að hafa
meira opinbert eftirlit með matsfyr-
irtækjunum, að láta þóknanir mats-
fyrirtækja fara að einhverju leyti eftir
því hvort einkunnirnar reynast réttar,
koma upp opinberum matsfyrirtækj-
um og/eða krefjast meira gagnsæ-
is í starfsemi matsfyrirtækja og ein-
kunnagjöf. Það væri einnig kostur að
mínu mati ef fyrirtækjunum fjölgaði
og fleiri þeirra væru með höfuðstöðv-
ar utan Bandaríkjanna og Vestur-Evr-
ópu,“ segir hann.
Oft undarlegt mat
Að mati Gylfa er vald alþjóðlegu
matsfyrirtækjanna ansi mikið. Um-
ræða um lánshæfiseinkunnir ein-
stakra ríkja og þá sérstaklega inn-
an Evrópu hefur verið mikil í kjölfar
alþjóðlegu fjármálakreppunnar.
Lönd eins og Grikkland, Ísland, Ír-
land, Portúgal og Spánn hafa sér-
staklega fengið að finna fyrir því
vegna efnahagsástands landanna.
„Þessi fyrirtæki hafa mikil áhrif,
meðal annars með þeim einkunn-
14 | Fréttir 15.–17. apríl 2011 Helgarblað
„Fyrirtækin höfðu
ríka hvata til að
gefa þessum vafningum
toppeinkunnir og
innheimta háar þóknanir
af útgefendunum.
Matsfyrirtæki þurfa
endurskipulagningu
n Moody‘s, Standard & Poor‘s og Fitch hafa sætt gagnrýni í kjölfar fjármálakreppunnar n Gylfi
Magnússon telur að fjölga þurfi matsfyrirtækjum n Greinendur taldir valdameiri en þjóðarleiðtogar
Annas Sigmundsson
blaðamaður skrifar as@dv.is
Þýskur greinandi hjá Moody ś ræður framtíð Íslands og Spánar:
Valdamikil, miðaldra kona
Alþjóðleg matsfyrirtæki hafa sætt töluvert mikilli gagnrýni í kjölfar hinnar alþjóð-
legu fjármálakreppu. Martin Kettle, aðstoðarritstjóri hjá breska dagblaðinu Guardian,
skrifaði grein í desember árið 2010 um Kathrin Mühlbrunner, þýskan hagfræðing hjá
Moody ś sem er með meistarapróf í hagfræði frá Háskólanum í Tübingen í Þýskalandi.
Mühlbrunner fer með lánshæfismál Íslands hjá Moody ś en auk þess sér hún um
lánshæfismat fyrir Spán. Grein Martin Kettle um alþjóðlegu matsfyrirtækin bar heitið
„Matsfyrirtækin eru að framkvæma árás á þjóðir og fólk“ og taldi hann að Kathrin
Mühlbrunner hjá Moody ś væri með vald yfir fullveldi og efnahagslegri framtíð íbúa
Spánar sem telja 46 milljónir. Taldi hann að Mühlbrunner gæti haft meiri áhrif á framtíð
Spánverja en sjálf Angela Merkel, kanslari Þýskalands. „Hversu margir af 46 milljónum
íbúa Spánar ætli geti sagt þér nokkuð um miðaldra þýska konu sem nú hefur vald yfir
sjálfstæði og efnahagslegri framtíð Spánar,“ skrifaði hann og átti hann þá við Mü-
hlbrunner en ekki Merkel líkt og flestir hefðu haldið. Hún hefði nú meiri áhrif á framtíð
Spánverja en sjálf Isabella drottning rúmum 500 árum áður.
Hafa metið
Ísland í 22 ár
Þrátt fyrir að upphaf að matsfyrir-
tækjum sé hægt að rekja allt til miðrar
19. aldar er þó oft miðað við árið 1909
þegar John Moody, stofnandi Moody ś
hóf að gefa út mat á skuldabréfum
járnbrautarfélaga. Standard & Pooŕ s
á rætur sínar að rekja til ársins 1860 en
fyrirtækið varð þó til við samruna Poor
og Standard Statistics árið 1941. Fitch
var stofnað af John Knowles Fitch árið
1913 í New York. Stærstu matsfyrirtækin
eru Moody ś og Standard & Pooŕ s sem
hvort um sig er með um 40 prósenta
markaðshlutdeild á meðan Fitch er með
14 prósent.
Ríkissjóður Íslands hefur verið með
lánshæfismat hjá Moody ś allt frá
árinu 1989 en haustið 1993 óskaði
Ísland formlega eftir lánshæfismati frá
Moody ś og Standard & Pooŕ s þar sem
ríkissjóður var að undirbúa skulda-
bréfaútgáfu á Bandararíkjamarkaði
sem hófst árið 1994. Íslandsbanki var
fyrsti bankinn til að fá lánshæfismat
hjá Moody ś árið 1997 en Landsbankinn,
Búnaðarbankinn og Fjárfestingabanki
atvinnulífsins fengu fyrst einkunnir
árið 1998. Landsvirkjun, Íbúðalána-
sjóður og Orkuveita Reykjavíkur eru
líka með lánshæfiseinkunnir. Fyrir
bankahrunið fengu Glitnir, Kaupþing,
Landsbankinn og Straumur-Burðarás
öll lánshæfiseinkunnir hjá alþjóðlegum
matsfyrirtækjum.
landanna. Það gefur hverjum sem
vill tækifæri til að leggja sjálfstætt
mat á stöðuna. Það myndi eitthvað
draga úr vægi matsfyrirtækjanna,“
segir hann.
Þarfnast skoðunar
Fyrirtækin höfðu ríka
hvata til að gefa þessum
vafningum toppeinkunnir.
Þörf á betri mats-
fyrirtækjum Gylfi
Magnússon, dósent í hag-
fræði við Háskóla Íslands,
telur mikla þörf á að fara
yfir starfshætti alþjóð-
legra matsfyrirtækja.