Dagblaðið Vísir - DV - 15.04.2011, Blaðsíða 44

44 | Fókus 15.–17. apríl 2011 Helgarblað
Færeysk, íslensk verðlaunasýning í Hafnarfirði:
Til heiðurs látnum sjómönnum
Færeyska leiksýningin Havgird, í
leikstjórn Ágústu Skúladóttur, verð-
ur sýnd í Gaflaraleikhúsinu í Hafn-
arfirði 16. og 17. apríl.
Havgird fjallar um hafið og er
helguð minningu sjómanna og
allra þeirra sem hafa farist á hafi
úti. Hugmyndina fékk Ágústa í sam-
tali við nokkra meðlimi leikfélags-
ins Royndin um það sem Færeying-
ar og Íslendingar eiga sameiginlegt.
Hafið, hvernig það gefur og tekur.
Sýningin vakti athygli á NEATA-
leiklistarhátíðinni í Hofi á Akureyri
í fyrrasumar og var nýverið valin
til þátttöku á alþjóðlegu IATA-leik-
listarhátíðinni, sem haldin verður í
Tromsö í Noregi í júní.
Havgird var upphaflega sett upp
síðastliðið vor af leikfélaginu Ro-
yndin í Nólsoy í Færeyjum.
Ágústa segir sýninguna afar
sjónræna, þangið er áberandi, en
leikmyndina hannaði Katrín Þor-
valdsdóttir. Upplifun leikhúsgesta
er sömuleiðis fjölbreytt en notast
er við tónlist, trúðleik og brúðuleik
í sýningunni.
Í leikskrá verksins er verkinu lýst
sem svo: „Í Havgird birtast okkur í
upphafi fjórar persónur sem allar
hafa týnst á hafi úti á mismunandi
tímum. Þær hafa hreiðrað um sig á
hafsbotni og byggt sér sinn ævin-
týraheim með því sem til fellur og
þreyja tilbreytingarlítið hversdags-
lífið. Sjómaður ferst í skipsskaða og
bætist í hóp þeirra, kemur róti á til-
veru þeirra og ástin kviknar.“
Sýningin er sýnd í samstarfi við
Norræna húsið, Leikfélag Hafnar-
fjarðar og Gaflaraleikhúsið.
Hvað ertu að gera?
mælir með...
mælir ekki með...
KVIKMYND
Biutiful
„Biutiful sér fegurðina
þar á einstakan hátt.
Því dýrlingur er bara
syndari sem heldur
áfram að reyna að
gera hið rétta.“ Erpur
Eyvindarson
TÖLVULEIKUR
Killzone 3
„Killzone 3 gerir
nákvæmlega það sem
hann þarf að gera, án
þess þó að verða ein-
hver flugeldasýning.“ Einar Þór Sigurðsson
TÖLVULEIKUR
Fight Night
Champion
„Fight Night Champion
gefur fyrri leikjum
ekkert eftir í spilun,
grafík eða gæðum en
framfarirnar og breytingar eru litlar og í raun
ekkert rothögg.“ Sigurður Mikael Jónsson
KVIKMYND
Sucker
Punch
„Fyrir mér er málið
einfalt. Myndin er
mannskemmandi. Ekki fara á hana
nema að þú viljir ögra þér á einhvern
undarlegan máta. Og ekki fara með ung-
lingana ykkar á þessa mynd. Þeir bíða
þess varla bætur.“
Kristjana Guðbrandsdóttir
KVIKMYND
Limitless
„Ég held að byrjunarsenan sé minn-
istæðasti parturinn af ræmunni. Og svo
var poppið ágætt líka.“
Erpur Eyvindarson
Sara Dögg Ásgeirsdóttir leikkona
Hvaða bók ertu að lesa? „Var að klára
Harm englanna eftir Jón Kalman Stefáns-
son. Hann er í uppáhaldi. Uppáhaldsbókin
er þó Vígslan efitr Elisabeth Haich, ferðalag
konu í gegnum mörg líf sem hægt er að lesa
aftur og aftur og uppgötva alltaf eitthvað
nýtt.“
Hvaða tónlist er í uppáhaldi þessa
dagana? „Fer algjörlega eftir skapi og
stemningu hvað ég hlusta á. Í málningar-
gallanum er það allt frá Cörlu Bruni, Sigurði
og Memfismafíunni til Al Green og Usher.“
.
Hvaða kvikmynd sástu síðast og
hvernig fannst þér hún? „Sanctum,
byggð á sannsögulegum atburðum, þar
sem fólk lokast inni í helli sem flæðir inn
í. Held það sé ágætis mynd þar sem ég sá
hana svona á milli þess sem ég stóð upp úr
sófanum og lokaði augunum. Þetta er um
það bil það versta sem ég get ímyndað mér.“
Hvert ferðu út að borða ef þú mátt
ráða? „Enginn sérstakur í uppáhaldi, fer
enn og aftur allt eftir skapi og stemningu.“
Hvað ætlar þú að gera um helgina?
„Mála, mála, mála, fljúga og svo vonandi
flytja.“
Royndin-leikhópurinn á vettvangi Mörgum var brugðið við að sjá færeysku sjúkra-
bifreiðina fyrir utan leikhúsið en leikhópurinn fékk hana lánaða til þess að flytja leikmyndina
frá Færeyjum.
S
tjórnarskrá íslenska lýðveldisins leggst mis-
jafnlega í fólk. Flutningur á stjórnarskránni
í sjónvarpi um miðjan febrúar síðastliðinn
varð sérlega umdeildur, alveg að því marki
að lögmaður nokkur sagði á fésbókarsíðu
að nú hefði hann endanlega misst trúna á mann-
kyninu.
Tónverkið við allar greinar stjórnarskrárinnar
var samið af Karólínu Eiríksdóttur fyrir áeggjan
þeirra Libiu Castro og Ólafs Ólafssonar myndlistar-
manna. Upptakan af flutningnum verður hluti af
verki Libiu og Ólafs sem sett verður upp fyrir Ís-
lands hönd á Feneyjatvíæringnum svokallaða í
júní.
DV náði tali af Libiu Castro í Hafnarborg, þar
sem hún og Ólafur hafa dvalið í listamannaíbúð og
unnið við lokaundirbúning Ítalíuleiðangursins.
Þríþætt verk
Verk Libiu og Ólafs í Fenyjum skiptist í þrjá megin-
hluta. „Einn þátturinn er hljóðskúlptúr sem við
höfum unnið að í nokkurn tíma núna og upplestur
á fornum textum. Annar hlutinn er svo vídeóverk-
ið, flutningurinn á stjórnarskránni. Þar að auki
setjum við svo upp verkið Landið þitt er ekki til,
sem er í raun réttri framhald á verki sem við höfum
sett upp í ýmsum myndum alveg frá árinu 2003,“
segir Libia.
Landið þitt er ekki til er verk sem þetta lista-
mannatvíeyki hefur fyrst og fremst sett upp í al-
menningsrými. Áherslan er á sjálfa setninguna
„Landið þitt er ekki til“ og ólíka merkingu og áhrif
hennar eftir því hvar hún er sögð eða skrifuð. „Það
má segja að um nokkurs konar herferð sé að ræða,“
útskýrir Libia. „Við notumst við auglýsingaskilti í
miðborgum, leiknar eða lesnar auglýsingar í út-
varpi og sjónvarpi og jafnvel dagblaðaauglýsingar.
Þess vegna á þetta verk sér fyrst og fremst líf í al-
menningsrýminu.“
Landamæri og eignarréttur
„Þetta verk getur haft gerólíka merkingu eftir því
hvort það er sett upp í Belgíu, Ísrael, á Íslandi eða
annars staðar. Á sumum stöðum má örugglega
segja að verkið sé ágengt á meðan annars staðar
getur boðskapurinn verið friðsamlegur,“ heldur
Libia áfram.
Hún segir verkið meðal annars eiga að geta
vakið hugsanir um landamæri og uppruna og mis-
munandi gildi þessara hugtaka í ólíkum menning-
arheimum.
„Þetta er mikilvægur boðskapur, ekki síst nú
þegar svokölluð hnattvæðing virðist vera í algleymi
og löggjöf og ákvarðanataka virðist ekki síður vera í
höndum stórfyrirtækja en ríkisstjórna.
Setningin á svo líka að vekja spurningar um
einstaklinginn og hugmyndina um eignarrétt. Er
eignarhaldið skilyrði fyrir því að einstaklingurinn
sé hluti af einhverju, til að mynda?
Þarna undirliggjandi er svo áleitin spurning
um mannréttindi, af því að sannarlega er til fólk
sem tilheyrir engu landi, fólk sem á ekkert land.
Það er feiknarlegur hópur fólks sem nú reynir að
flýja frá einum stað til annars og á hvergi heima.
Þetta fólk fær sums staðar að koma en stundum
er því vísað frá og það er því landlausir einstak-
lingar.“
Persónuleg viðbrögð
„Viðbrögð við verkinu í gegnum tíðina hafa verið
persónuleg og tilfinningaleg, enda eru hugmyndir
um uppruna og það að tilheyra menningu, þjóð,
þjóðfélagshóp og öðrum kimum, mjög frumstæð-
ar og jaðra sjálfsagt við að vera hvatir af einhverju
tagi,“ heldur Libia áfram.
„Á enn annan hátt varpar þessi setning ljósi á
samhengið eða tengslin á milli tungumálsins og
staðarins eða menningarinnar. Setningin sjálf hef-
ur mismunandi áhrif eftir því hvort hún er sögð á
tungumáli staðarins þar sem verkið er sett upp eða
á ensku, tungumálinu sem flestir skilja.
Það er mjög forvitnilegt fyrir okkur að sjá verkið
hafa áhrif á svo ólíkum sviðum, einkum í samhengi
við hvaða miðla við notum hverju sinni til þess að
koma verkinu til skila.“
Til þess að styrkja framsetninguna á setning-
unni hafa Libia og Ólafur gjarnan notast við ein-
faldar teikningar með sterku myndmáli. „Oft höf-
um við notast við einfalda teikningu af flöskustút
sem vökvi flæðir út úr, ásamt setningunni sjálfri.
Þessi teikning býr yfir léttleika og hefur tilvísun til
fagnaðar. Þetta er við hæfi, því verkið sjálft hefur
ákveðna tengingu í popp og poppkúltúr, einmitt
vegna þess hvernig það er sett fram í almennings-
rými og í fjölmiðlum. Þess vegna notumst við við
þetta myndmál sem á rætur í auglýsingum.
Þessi mynd af flösku sem er hellt úr hefur ver-
ið notuð með mörgum hætti samfellt í gegnum
tuttugustu öldina til þess að auglýsa kók og mjólk
og allt þar á milli. En þessi mynd býr líka yfir mun
frumstæðari tilvísunum í erótík og getur verið
myndlíking fyrir getnaðarlim sem sæðið flæðir úr.
Aðalatriðið er þó að myndmálið er ekki ágengt,
öðru nær, og skapar þannig andstæðu við mögu-
lega túlkun á setningunni sjálfri.“
Vandinn við Feneyjar
Feneyjar eru þó fjarri því að vera venjuleg borg
og almenningsrýmin eru mjög frábrugðin þeim
venjulegu. Flestir hlutar borgarinnar eru friðaðir
sem fornminjar og hvergi er heimilt að reka nagla
í vegg.
„Við höfum þurft að velta því stíft fyrir okkur
hvernig við komum þessu verki til skila í Feneyjum.
Fyrir utan þessar augljósu hindranir kostar allt sem
maður gerir í Feneyjum miklar upphæðir.
Við fórum því að velta fyrir okkur mögu-
leikanum á að nýta gondólana, bátana sem fólk
ferðast á um síkin, hversu klisjukennt sem það
kann að virðast. Gondólarnir eru hluti af inn-
viðakerfinu í Feneyjum og þannig eru þeir algjört
almenningsrými. Því hugsuðum við sem svo að
kannski gæti verkið ferið flutt með einhverjum
hætti um borð í gondóla á ferð í gegnum borgina.
Með þessu móti næðum við að koma verkinu fyrir
inni á svæði ferðamannanna, sem sífellt eru á ferli í
Feneyjum og eru megintekjulindin í borginni.“
Niðurstaðan varð sú að verkið verður sungið og
spilað um borð í gondóla, tekið upp og úr því gert
vídeóverk.
Lausnin í Feneyjum
„Karólína Eiríksdóttir er í samstarfi við okkur um
þetta tónverk. Verkið verður með tilvísun í sere-
nöðurnar sem venjulega eru sungnar um borð í
þessum bátum. Líkast til verða þarna einn söngvari
og einn hljómlistarmaður saman. Það er planið
að hafa svartan mann og konu. Sjálf tónlistin mun
auðvitað snerta á fleiri flötum en bara serenöðun-
um sjálfum.
Textinn sem sunginn verður er að megninu til
endurtekning á setningunni Landið þitt er ekki til,
á nokkrum tungumálum. Inni á milli ætlum við
þó að hafa búta úr texta eftir fræðimann sem skrif-
aður er um verkið sjálft. Með því móti byrjum við
að hluta verkið í smærri einingar meðan á flutningi
stendur.“
Libia bætir við að stefnan sé að flytja verkið
tvisvar og gera vídeóupptökur í bæði skiptin, þar
sem umhverfið í kring og veruleiki ferðamannanna
verði einnig hluti af verkinu.
Sorglegur fjárskortur
Þau Ólafur og Libia hafa þegar farið þrjár undir-
búningsferðir til Feneyja. „Við þurftum að byrja
Landið þitt er ekki til
Libia Castro er annar helmingur listatvíeykis sem fer fyrir Íslands
hönd á Feneyjatvíæringinn í byrjun júní. Libia og samstarfs- og
sambýlismaður hennar, Ólafur Ólafsson, stóðu meðal annars fyrir
umdeildum flutningi á tónverki Karólínu Eiríksdóttur, Stjórnarskrá
íslenska lýðveldisins í febrúar. Libia útskýrir hér verkin sem verða
sýnd og flutt í Feneyjum í sumar.
til Ushers
Allt frá Cörlu Bruni