Dagblaðið Vísir - DV - 27.05.2011, Qupperneq 18

Laugardaginn 21. maí síðastliðinn
varð alvarlegt slys í Sundhöllinni á
Selfossi. Drengur á sjötta ári, Vilhelm
Þór Guðmundsson, fannst meðvit-
undarlaus á botni innilaugarinnar.
Engin vitni voru að slysinu. Það voru
unglingspiltar sem voru að leik í
lauginni, sem komu að Vilhelmi litla
og kölluðu á hjálp. Vilhelm var end-
urlífagður og fluttur á Landspítalann
í Fossvogi, þar sem hann lést daginn
eftir þann 22. maí. Samkvæmt Þór-
dísi Eygló Sigurðardóttur forstöðu-
manni Sundhallarinnar voru tveir
sundlaugarverðir á vakt þegar slys-
ið átti sér stað en hvorugur þeirra
varð var við neitt athugavert. Tildrög
slyssins eru óljós en lögreglan á Sel-
fossi og Heilbrigðiseftirlit Suður-
lands, rannsaka það.
Engin skrá yfir hætt komin börn
Drukknunarslys hafa sem betur fer
verið fátíð á Íslandi, sérstaklega í
seinni tíð. Hagstofan heldur utan um
tölur yfir dauðsföll og banamein, en
aðeins eru til aðgengilegar tölur frá
árinu 1996 til 2009. Á því tímabili
er aðeins eitt barn á aldrinum 0 til
15 ára skráð með drukknun í sund-
laug sem dánarorsök. Það var stúlka
á sjöunda ári sem drukknaði í skóla-
sundi í sundlauginni í Grindavík 23.
mars árið 2001. Þá lést 16 ára gamall
drengur, Þórður Ingi Guðmundsson,
sem fannst meðvitundarlaus í Kópa-
vogslaug þann 26. apríl árið 2007.
Hann var í skólasundi þegar atvik-
ið átti sér stað. Þórður komst aldrei
til meðvitundar og lést 22. septem-
ber sama ár. Lögregla lauk rann-
sókn málsins án þess að tildrög slyss-
ins kæmu í ljós. Ekkert barn hafði
drukknað í sundlaug á Íslandi frá því
að Þórður lést og þangað til Vilhelm
litli lést síðastliðinn sunnudag. Ekki
er til skrá yfir slys þar sem börn hafa
verið hætt komin í sundlaugum.
Vitundarvakning árið 1994
„Það er ekki neinn annar málaflokk-
ur þegar kemur að öryggismálum
sem hefur verið unnið jafn ötullega
í og þessi,“ segir Herdís Storgaard,
framkvæmdastjóri Slysvarnarhúss-
ins, sem síðastliðna tvo áratugi hef-
ur stöðugt fylgst með slysum þar sem
drukknun eða nærdrukknun á sér
stað.
„Það hefur orðið gífurlega mik-
il fækkun á drukknunum á börnum.
Þegar ég og læknar á Barnaspítala
Hringsins gerðum rannsókn árið
1994, þegar þessi umræða var að
fara af stað, þá var drukknunartíðni
barna gífurleg hér á landi og flest
þessi drukknunarslys voru að ger-
ast á opinberum sundstöðum.“ Her-
dís vill meina að umræðan sem hófst
í kringum 1994 hafi orðið til þess að
drukknunartíðni hafi lækkað jafn
mikið og raun ber vitni.
Flest slys á landsbyggðinni
Rannsóknin árið 1994 er sú eina sem
gerð hefur verið gerð á drukknunar-
tíðni. Rannsóknartímabilið náði frá
1984 til 1993 yfir börn á aldrinum 0
til 14 ára. Á þessu tímabili urðu 48
drukknanir/nærdrukknanir, 13 börn
létust, 35 lifðu af og 3 þeirra hlutu
varanlegan heilaskaða.
Í rannsókninni kom í ljós að 70
prósent slysanna áttu sér stað á
landsbyggðinni og 42 prósent þeirra
áttu sér stað á opinberum sundstöð-
um.
Árið 1994 voru í fyrsta skipti gefn-
ar út leiðbeinandi reglur um örygg-
ismál af menntamálaráðuneytinu
og Sambandi íslenskra sveitarfélaga
en í október á síðasta ári var gefin út
reglugerð um hollustuhætti á sund-
og baðstöðum á vegum Umhverfis-
ráðuneytisins.
Laugarnar flóknari
Herdís bendir á að á sama tíma og
framfarir hafi orðið í öryggismálum
þá hafi sundlaugar orðið mun flókn-
ari vinnustaðir en áður sem hef-
ur valdið því að sundlaugarverðir
hafa í enn fleiri horn að líta. Á sífellt
fleiri sundstöðum eru vatnsrenni-
brautir og leikföng. „Þetta þarf alltaf
að skoða í heild sinni ef verið er að
kaupa þennan búnað. Það sem hefur
verið að gerast á opinberum sund-
stöðum hérna er að þetta eru ekki
lengur sundlaugar. Þetta eru orðn-
ir hálfgerðir leikjagarðar. Þetta er
kannski eitthvað sem fólk hefur ekki
verið að átta sig á. Alveg burtséð frá
drukknunum þá er auðvitað mik-
ið af öðrum slysum líka, sérstaklega
í vatnsrennibrautum og þetta geta
verið alvarleg slys.“
Fjöldatakmarkanir
nauðsynlegar
„Ef ég tek saman þau slys sem ég hef
yfirlit yfir, sem eru nánast öll slys sem
hafa gerst síðastliðin 30 ár að þá eru
þetta oft sólríkir sumardagar. Það er
oft erfitt að fylgjast með þegar það
eru svona margir í laugunum,“ segir
Herdís sem vill sjá fjöldatakmarkan-
ir í sundlaugum. Í nýju reglugerðinni
er tekið fram að við hönnun sund-
og baðstaða skuli setja leyfilegan
gestafjölda inn í starfsleyfi. Á eldri
sundstöðum er það hlutverk heil-
brigðiseftirlitsins að meta leyfilegan
hámarksfjölda. Samkvæmt upp-
lýsingum frá heilbrigðiseftirlitinu í
Reykjavík hefur umhverfisráðuneyt-
ið þó ekki gefið þeim nægilega góðar
leiðbeiningar um hvernig matið skuli
fara fram. Því hafa enn ekki verið
settar fjöldatakmarkanir inn á sund-
staðina, en eftirlitsferðir eru farnar
fjórum sinnum á ári.
Í reglugerðinni er jafnframt tekið
fram að við hönnun nýrra lauga skuli
gert ráð fyrir nauðsynlegri lýsingu,
myndavélum og öryggiskerfi sem
tryggi öryggi undir vatnsyfirborði.
Samkvæmt Umhverfisráðuneytinu
er þó ekki gerð krafa um að laugar
bæti þessum búnaði við nema ef ráð-
ist sé í endurbætur. Ástæðan er sú að
erfitt er að koma búnaðnum fyrir í til-
búnum laugum.
Ekki gert ráð fyrir starfsfólki
Að mati Herdísar þarf ekki eingöngu
að setja fjöldatakmarkanir á gesti
heldur þarf líka að fjölga starfs-
mönnum í mörgum sundlaugum.
„Það segir sig sjálft að þegar menn
eru að byggja þessar laugar, með
innilaugum, útilaugum, busllaug-
um, sánu og öllu þessu, þá bara þarf
að vera með fleiri starfsmenn og
það þarf að skilgreina starfsmenn-
ina. Þetta er aldrei tekið með inn í
heildarkostnaðaráætlun þegar farið
er af stað út í þessar byggingar. Svo
er þetta svo dýrt í rekstri að það er
lágmarks fjöldi starfsmanna.“ Þá seg-
ir hún ákveðinn vanda bundinn við
smærri sundstaði úti á landi þar sem
aðeins einn starfsmaður er á vakt
hverju sinni sem bæði sinnir laugar-
gæslu, afgreiðslu og búningsklefum,
en miðað við gildandi reglugerð og
eldri reglur skal laugarvörður fylgjast
stöðugt með gestum í laugum og á
laugarsvæði. Þá stendur þar skýrum
stöfum hann skuli ekki sinna öðru
starfi samhliða. Að mati Herdísar er
víða pottur brotinn í þeim efnum.
Þurfa að búast við drukknun
Herdís tekur þó fram að umræðan
megi ekki vera á einn veg, enda sé slys
röð atvika. „Það sem oft hefur gerst,
eins og sýnt var í gömlu rannsókninni
til dæmis, þá er þetta oft vegna þess
að barnið verður viðskila við hinn
fullorðna í augnablik og þar er hættu-
mómentið. En þá verður sundlaug-
in að vera tilbúin. Þegar starfsfólkið
mætir í vinnuna á hverjum degi þá
verður það að vera undir það búið að
einhver drukkni. Að þeir séu á tánum
og geti brugðist strax við út fyrir venj-
una. En það firrar samt aldrei fullorð-
ið fólk ábyrgð á börnunum sínum.“
18 | Fréttir 27.–29. maí 2011 Helgarblað
Dýr rekstur bitnar á
öryggi sundgesta
Víða pottur brotinn Herdís vill sjá
fjöldatakmarkanir á sundstöðum og að
aukamannskapur sé skilyrðislaust kallaður
út ef óvænt fjölgar í laugunum.
n Banaslysum í sundlaugum hefur fækkað gífurlega á síðstu árum n Reglugerð
um öryggi á sundstöðum fyrst gefin út í fyrra n Margir hundsa reglugerðina„Þegar starfsfólkið
mætir í vinnuna
á hverjum degi þá verð-
ur það að vera undir það
búið að einhver drukkni
Sólrún Lilja Ragnarsdóttir
blaðamaður skrifar solrun@dv.is
Síðustu daga hefur á netinu gengið
grein undir yfirskriftinni Drukknun
lítur ekki út fyrir að vera drukknun
eftir Mario Vittone, sem mikið hefur
skrifað um öryggi í sjó og vatni. Þar
lýsir hann því hvernig drukknun sé
yfirleitt hljóðlát og að börn drukkni í
mörgum tilfellum rétt hjá foreldrum
sínum og jafnvel í augsýn þeirra.
Ósjálfráð viðbrögð drukknandi
einstaklinga eru ekki eins og flestir
halda, því sjaldnast er um að ræða
hróp og köll. Samkvæmt Hafþóri
Guðmundssyni, lektori í íþrótta-
fræðum, eru upplýsingarnar í grein
Vittone mjög þarfar, sérstaklega fyrir
mikla sundþjóð eins og Íslendinga.
Ósjálfráð viðbrögð drukknandi
einstaklinga:
1. Þeir eru í flestum tilfellum líkam-
lega ófærir um að kalla á hjálp.
2. Munnurinn fer upp og niður úr
vatninu en er aldrei nógu lengi fyrir
ofan yfirborðið til að anda inn og út
og kalla á hjálp.
3. Þeir rétta handleggina út og ýta
höndunum niður til að reyna að
komast upp úr vatninu. Þeir geta því
ekki veifað.
4. Frá því að drukknunarástand hefst
verða handahreyfingar ósjálfráðar.
Einstaklingar geta því ekki teygt sig í
björgunarbúnað.
5. Líkaminn er alltaf uppréttur í
vatninu og engin merki um spörk.
Ef drukknandi einstaklingi er ekki
bjargað af öðrum einstaklingi getur
hann aðeins barist um í 20 til 60 sek-
úndur áður en hann fer í kaf.
Banaslys í
sundlaugum
síðastliðin 10 ár:
Þórður Ingi Guðmundsson, Kópavogs-
laug 26. apríl 2007. 16 ára.
Vilhelm Þór Guðmundsson. Sundhöllin á
Selfossi 21. maí 2011. 5 ára.
Nepölsk stúlka sem var nýflutt
til Grindavíkur. Sundlaugin í
Grindavík. 6 ára.