Dagblaðið Vísir - DV - 15.06.2011, Page 18

18 | Fréttir 15.–19. júní 2011 Helgarblað
„Ég hleyp ekki frá hálfkláruðu
verki,“ segir Karl Sigurbjörnsson bisk-
up sem ætlar ekki að segja af sér sem
biskup. Blaðamaður DV hitti Karl á
kirkjuþingi í safnaðarheimili Grens-
áskirkju á þriðjudag og ræddi við
hann um niðurstöður rannsóknar-
nefndar kirkjuþings og hvort hann
íhugi afsögn. Karl var spurður hvort
hann viðurkenni að hafa brugðist
rangt við, fyrst hann baðst afsökunar
á kirkjuþingi. Karl áréttar að beiðn-
in um fyrirgefningu hafi átt við það
að hann hefði brugðist væntingum
kvennanna sem til hans leituðu vegna
meintra kynferðisbrota Ólafs Skúla-
sonar biskups.
„Ég sagðist biðjast fyrirgefning-
ar á því að hafa brugðist væntingum
þeirra sem til mín leituðu.“
Þannig að þú biðst afsökunar?
„Ég baðst fyrirgefningar á því að hafa
brugðist væntingum þessara kvenna
sem til mín leituðu og ég hef áður gert
það. Á prestastefnu 2009 bað ég þá
sem brotið hafði verið á af hálfu kirkj-
unnar þjóna fyrirgefningar fyrir hönd
kirkjunnar,“ sagði Karl meðal annars
við blaðamann þegar hann var spurð-
ur út í afsökunarbeiðni sína og að
hverjum hún beindist.
Sigrún Pálína segir að Karl hafi
notað nákvæmlega sama orðalag
á fundi þeirra í desember 2008. „Ég
sagði honum af hverju ég væri kom-
in, það er út af samskiptum okkar í
Hallgrímskirkju. Hann sagðist ekki
hafa upplifað þetta svona, en hann
bað mig afsökunar á því ef hann
hefði gert mér eitthvað. Þetta var eins
og „backflash“,“ því Ólafur Skúlason
hefði notað sama orðalag á sínum
tíma.
Úr rannsóknarskýrslu Kirkjuþings
Má að einhverju leyti segja að þú
hafir brugðist rangt við, á þessum
tíma? „Í rannsóknarskýrslunni kemur
fram að viðbrögð við þessum málum
voru ekki sem skyldi. Ég einsetti mér
það þegar ég tók við þessu embætti
1998 að við myndum læra af þessu,
læra af því sem miður fór í úrvinnslu
og viðtökum þessara ömurlegu mála.
Þess vegna beitti ég mér fyrir því að
settar væru starfsreglur um meðferð
kynferðisbrota innan kirkjunnar og
sett var á laggirnar fagráð til að styðja
við þolendur. Þetta eru tæki sem við
höfum núna sem við höfðum ekki þá
og í rannsóknarskýrslunni er okkur
bent á ýmsar leiðir til að bæta ferla og
vinnubrögð og það mun ég gera.“
Hvernig ætlar þú að bregðast við
niðurstöðum rannsóknarnefndar
kirkjuþings, hefur þú íhugað að segja
af þér sem biskup? „Ekki á grundvelli
rannsóknarskýrslunnar, nei. Ég íhug-
aði það auðvitað þegar ég var borinn
þungum sökum um þöggun og ann-
að misferli. En það er ekkert í skýrsl-
unni sem styður að ég hafi brotið af
mér í starfi þannig að ég þurfi að segja
af mér. Það er tekið fram í skýrslunni
að það hafi ekki verið um þöggun að
ræða af minni hálfu og þó að það hafi
orðið mistök í einu og öðru að mati
nefndarinnar þá horfist ég í augu við
það af auðmýkt og við lærum af því.
Það er mannlegt að skjátlast en við
fáum öll tækifæri til þess að læra af
mistökunum til þess að koma í veg
fyrir þau.“
Í skýrslunni er ítrekað tekið fram
að biskup hafi gert mistök varðandi
biskupsmálið, bæði þá og nú. Hann
gerði mistök með stuðningsyfirlýs-
ingu kirkjuráðs við Ólaf, hann gerði
mistök þegar hann tók að sér að
reyna að miðla málum milli Ólafs
og Sigrúnar Pálínu og hann gerði
mistök þegar Guðrún Ebba leitaði
til hans.
Þann 27. mars 2009 sendi Guðrún
Ebba Ólafsdóttir, dóttir Ólafs Skúla-
sonar, biskupi og biskupsstofu bréf
þar sem hún óskaði eftir fundi með
kirkjuráði og að meðfylgjandi minn-
isblað yrði bókað. Minnisblaðið bar
feitletraða fyrirsögn: „Ég óska eftir
tækifæri til að segja biskupi og kirkju-
ráði sögu mína.“ Í skýrslu rannsóknar-
nefndar kirkjuþings lýsir Ragnhildur
Bragadóttir skjalavörður biskupsstofu
því þegar bréfið barst í hús og því
hvernig biskup geymdi það í skúffu
sinni, en það var ekki skráð í skjala-
safnið fyrr en þann 17. september
2010, tæpu einu og hálfu ári seinna og
eftir að DV hafði fjallað um mál Guð-
rúnar Ebbu í þó nokkurn tíma.
Viðbrögð þín voru á sínum tíma
þau að setja bréf Guðrúnar Ebbu nið-
ur í skúffu og sleppa því að skrá það:
„Það er ekki rétt en það voru mistök
við skráningu.“
Hvað er ekki rétt? „Að ég hafi
stungið því niður í skúffu. Það var
aldrei ásetningur minn að stinga einu
eða neinu undir stól. Taktu eftir því
sem kemur fram í skýrslunni, það var
ég sem hvatti Guðrúnu Ebbu til þess
að skrifa bréfið til þess að það fengi
formlega umfjöllun. Það voru hins
vegar mistök í sambandi við form-
lega skráningu þess en það hafði eng-
in áhrif á málsmeðferðina, taktu eftir
því.“
Skjalavörður segir að hún hafi
óskað eftir bréfinu skömmu eftir að
það barst þar sem heiður hennar hafi
verið í húfi varðandi innskráningu
bréfsins? „Já, ég veit, en ég veit ekkert
um þetta, eins og ég segi, það var mis-
skilningur á milli yfirmanna á stofn-
uninni um hvar þetta bréf var statt en
þetta eru formsatriði, þetta í sjálfu sér
hafði ekki áhrif á meðferð málsins.
Það var rætt, það var samtal í gangi,
það var óheppilegt að þetta skyldi
dragast á langinn en það var ekki ver-
ið að stinga einu né neinu undir stól.“
Ég er bara að reyna að átta mig á
þessu, þú varst beðinn um að þetta
yrði skráð var það ekki? „Nei, það er
ekki ég sem sé um það, mér var afhent
bréfið þegar það kom. Ég hafði óskað
eftir því að fá þetta bréf sent. Þegar
bréfið kom þá hafði það ekki verið
stimplað eins og venjan er, það hefur
ekki verið skráð inn strax við móttöku,
heldur fékk ég það í hendurnar strax.
Ég hugsaði ekkert út í það að þeirri
formreglu hefði ekki verið fylgt.“
Þannig að þú taldir bréfið hafa
verið skráð? „Ég gekk einhvern veg-
inn út frá því. Frómt frá sagt þá hugs-
aði ég aldrei út í það vegna þess að
ég hafði hvatt hana til þess að skrifa
formlegt erindi.“
Í skýrslu rannsóknarnefndar kirkju-
þings lýsir Ragnhildur Bragadóttir
skjalavörður biskupsstofu því þegar
bréfið barst í hús og því hvernig bisk-
up geymdi það í skúffu sinni en það
var ekki skráð í skjalasafnið fyrr en
þann 17. september 2010, tæpu einu
og hálfu ári seinna og eftir að DV
hafði fjallað um mál Guðrúnar Ebbu
í þó nokkurn tíma.
Gefum Ragnheiði orðið: „Ég segi við
hann: Ég mun skrá þetta bréf þegar
þú biður mig þess.“ Það gerði Karl
ekki. „En svona nokkrum dögum,
kannski vikum, síðar, kannski tíu
dögum, kannski tveimur vikum síðar
þá kalla ég eftir þessu niður. Hún,
skrifstofustjórinn, kom niður til mín
og við fórum inn í bókasafnið, sem
er svona afdrep, og ég segi: „Ég á að
skrá þetta bréf.“ Og: „Hver eru mín
fyrirmæli? Mér ber að skrá þetta sem
skjalaverði, minn heiður er í húfi.“ Þá
segir hún að sá sem valdið hafi, það
sé biskup. „Hann ræður þessu“. Þá
segi ég: „Þá firri ég mig allri ábyrgð,
málið er í ykkar höndum og ég bíð
bara eftir fyrirmælum.““
Úr rannsóknarskýrslu Kirkjuþings
Hver er það þá sem aðallega
ber ábyrgð í þessu máli, eins og í
tengslum við það að bréfið hafi ekki
verið skráð og annað? „Ég ber ábyrgð
á því, ég vík mér ekkert undan því.“
Finnst þér ekki að þú þurfir að
bregðast við því? „Sko, það er ekki
brot í starfi. Nei. Ég axla ábyrgð með
því að mæta hér á kirkjuþing og taka
þátt í umræðu um skýrsluna, hlusta
á viðbrögð og taka við ábendingum
og taka þátt í því að horfa fram á við.
Hvernig við getum unnið úr þessum
málum okkur til heilla og til þess að
tryggja að okkar vinnubrögð og verk-
lag í þessum efnum sé hafið yfir vafa.“
Sigrún Pálína hefur sagt að Karl
Sigurbjörnsson hafi tekið setningu
hennar út úr sameiginlegri yfirlýs-
ingu sem þau rituðu í Hallgríms-
kirkju. Hvernig stendur á því að ykk-
ur Sigrúnu Pálínu ber svona mikið
á milli varðandi það sem gerðist í
Hallgrímskirkju? Hvort ykkar er að
segja sannleikann? Var Sigrún Pá-
lína að einhverju leyti að fara rangt
með mál? „Ég vil bara segja að okkur
ber ekki alveg saman í öllum atriðum.
Það er nú oft svoleiðis, það er langt
um liðið sjáðu til. En hennar upplif-
un af okkar samskiptum hefur verið á
annan veg heldur en mín og mér þyk-
ir það miður. Ég hef lagt fram ákveð-
in gögn sem styðja mína frásögn, til
dæmis hvað tímasetningar varðar
og annað og ég neita alfarið hennar
lýsingu á meðferð minni á einhverju
bréfi eða yfirlýsingu. Ég neita því al-
farið og ég hafði enga ástæðu til þess.
Ég bara hef aldrei skilið hvers vegna í
ósköpunum ég hefði átt að gera það.
Til hvers hefði ég átt að fara til Ólafs
Skúlasonar með eitthvað sem ég vissi
að hún væri ekki sátt með? Ég átti að
hafa milligöngu um sættir, ég átti að
hafa milligöngu um ákveðna niður-
stöðu.“
Þannig að þetta er ekki rétt hjá
henni? „Nei, ég hafna því alfarið.
Rannsóknarnefndin tekur ekkert af-
stöðu til þess og það verður víst að
vera svo. Mér þykir það mjög leitt.“
Eiginmaður Sigrúnar Pálínu, Alfred
Wolfgang, lýsir þessum atburðum
með sama hætti og Sigrún Pálína
en hann sat þessa fundi í Hallgríms-
kirkju. Það gerir einnig vinafólk
þeirra sem var heima hjá þeim að
passa börnin og í miklum samskipt-
um við Sigrúnu Pálínu og Alfred
þessa helgi.
Úr rannsóknarskýrslu Kirkjuþings
Væri hægt að segja að þú hafir að
einhverju leyti brugðist samstarfs-
fólki þínu, þessum konum eða þá
þjóðkirkjunni og þjóðinni? „Ég gerði
mistök og það gerðu margir mistök.
Í rauninni var þetta mál bara þannig
vaxið að það hlutu að vera gerð mis-
tök en það var aldrei ásetningur minn
að standa að þöggun eða brjóta á
manneskjum í þessu máli, aldrei. Ég
brást við í þeim aðstæðum sem þá
voru eins og mér var unnt. Ýmislegt
má eftir á að hyggja sjá að voru mis-
tök, við njótum þeirra forréttinda í
dag að geta litið um öxl. Það hefur
svo ótalmargt gerst á þessum fimm-
tán árum, það er allt annað viðhorf til
svona hluta núna en var þá.
Á þessum tíma lá það eitt ljóst fyrir
að þarna var maður sem hafði aldrei
verið kærður. Það er nú eitt. Og ég er
sagður hafa gert mistök fyrir að hafa
komið að sáttamiðlun. Ég var beðinn
um að hafa milligöngu um sættir við
kirkjuna og ég undirstrika það, ég var
beðinn, ég hafði ekki frumkvæði að
því. Viðkomandi kona bað mig, tvær
konur reyndar, að hafa milligöngu um
sættir og það er skylda prests að hafa
milligöngu um sættir og þá ertu ekki
að taka afstöðu með neinum. Þú hef-
ur milligöngu um sættir og reynir að
gera það eftir bestu samvisku. Þannig
er þetta.“
Rannsóknarnefnd kirkjuþings telur
að í ljósi fyrri afskipta hafi Karli
„borið að hafna því með öllu að taka
að sér milligöngu í þessu máli. Með
ákvörðun sinni gætti hann ekki að
því að tryggja að fyrir lægju þær
grundvallarforsendur um traust og
trúverðugleika sáttamiðlara sem
nauðsynlegar voru til þess að líkur
væru á að ferlið gæti náð tilgangi
sínum eins og atvikum var háttað.
Ekki er raunar loku fyrir það skotið
að aðkoma Karls að málinu kunni í
ljósi fyrri afskipta hans í kirkjuráði
og samskipta hans við biskup af því
tilefni að hafa dregið úr líkum á því
að sáttatilraunir myndu ná árangri
og þá ekki síst í ljósi þeirrar afstöðu
Karls sjálfs, sem fram kemur í svar-
bréfi hans til nefndarinnar, að hann
hefði haft „litla trú á því að nokkur
sáttaflötur væri á málinu“. Þetta hafi
því falið í sér yfirsjón af hans hálfu
og verði talin mistök.
Úr rannsóknarskýrslu Kirkjuþings
Það hefur komið fram að það
fyrsta sem þú sagðir þegar þú hlýdd-
ir á sögu Guðrúnar Ebbu hafi verið:
Hvað á ég að segja við mömmu þína?
„Já, ég kannast ekki við þetta, svona
orð eru gripin úr einhverju samhengi,
ég kannast ekkert við þetta.“
Þannig að það er ekkert til í þessu?
„Nei, ég kannast ekkert við þetta.“
Af hverju varstu í sambandi við
fjölskyldu Ólafs en ekki í sambandi
við fjölskyldu Guðrúnar Ebbu eftir
ykkar fund? „Það er ekkert rétt nema
það að ég var í sambandi við ekkju
hans og hún hafði samband við mig
þegar hún frétti af þessum fundi.
Ég var í sambandi við – það var ekki
hérna – ég átta mig ekki á hvað þú
ert að fara með þessari staðhæfingu
því að ég var – það var samtal í gangi
við Guðrúnu Ebbu og hún hafði sína
stuðningsmenn og talsmenn og ég
gekk út frá því að – að það væri í góð-
um höndum.“
Ragnhildur Benediktsdóttir skrif-
stofustjóri biskupsstofu sagði: „Ég
veit reyndar að hann talaði eitthvað
við móður hennar og bróður hennar,
kannski við hana sjálfa, ég veit það
ekki.“ Vissi hún ekki til þess að biskup
væri í sambandi við Guðrúnu Ebbu.
Karl sagði í skýrslunni að Þorvaldur
Karl biskupsritari hefði verið í sam-
bandi við hana en Þorvaldur Karl
sagði að svo hefði ekki verið. Það
eru því ekki til nein gögn um það að
erindi Guðrúnar Ebbu hafi verið
svarað og sjálf sagði hún að svo hefði
ekki verið.
Úr rannsóknarskýrslu Kirkjuþings
„Ég var beðinn“
„Ég axla ábyrgð
með því að mæta
hér á kirkjuþing og taka
þátt í umræðu um skýrsl-
una, hlusta á viðbrögð og
taka við ábendingum og
taka þátt í því að horfa
fram á við.
Karl Sigurbjörnsson biskup ætlar ekki að segja af sér embætti n Segist ekki hafa átt frumkvæði að því að
hafa reynt að koma á sáttum á milli Ólafs biskups og fórnarlamba hans n Ber við misskilningi og mistökum
Jón Bjarki Magnússon
blaðamaður skrifar jonbjarki@dv.is
Mannlegt „Það er mannlegt að skjátlast
en við fáum öll tækifæri til þess að læra
af mistökunum til þess að koma í veg fyrir
þau,“ segir Karl Sigurbjörnsson biskup.