Dagblaðið Vísir - DV - 28.09.2012, Síða 30

30 Viðtal 28.–30. september 2012 Helgarblað
inni niðri og Sigríður Rut uppi á lofti.
„Þetta var svolítið sérstakt og það var
mjög skemmtileg stemning þarna.
Þetta var frábært fólk sem bjó þarna,
við vorum öll ungt fólk sem var að
koma undir sig fótunum, þetta var
bara eins og vera í Friends-þætti. Það
var gaman að upplifa það.“
Og hún á mikið af góðum sög-
um frá þessum tíma – það er verst að
engin þeirra er birtingarhæf, segir hún
og hlær. En þeir taka víst undir það,
vinirnir.
En aftur að afmælisveislunni. „Þau
bökuðu köku og biðu svo ásamt okk-
ar nánustu vinum eftir því að ég kæmi
heim. En ég kom aldrei heim,“ seg-
ir Sigríður Rut sem var að vinna við
málverkunarfölsunarmálið og var svo
niðursokkin í undirbúninginn að hún
vann alla daga fram á kvöld. „Fyrst var
einn úr hópnum sendur til að tékka
á því hvar ég væri og hvort ég færi nú
ekki að koma heim. Ég sagði bara nei,
ég gæti ekki komið heim. Þá ákváðu
þau að færa veisluna niður á skrif-
stofu til mín og komu með kökuna.
Við settumst niður saman og átum
köku og svo rak ég þau aftur út,“ segir
hún hlæjandi. „En ég held reyndar að
þegar fólk er með verkefni á borðinu,
þá gerir það bara það sem þarf til að
klára þau.“
Stofnaði stofu 27 ára
Þetta var 28 ára afmælið hennar og
hún var orðin hluthafi í stofunni,
en þau Ragnar Aðalsteinsson stofn-
uðu saman stofu þegar hún var 27
ára og hafa starfað saman síðan. Þau
kynntust í gegnum mál er varðaði
heimildarmyndina í Skóm drekans,
mynd sem fjallaði um þátttöku sögu-
manns í fegurðarsamkeppninni Ung-
frú Ísland.is og var tekin án vitneskju
annarra keppenda eða aðstandanda
hennar.
Þegar upp komst var farið fram á
lögbann. „Málið varðaði annars vegar
keppnina sjálfa og stelpurnar sem
tóku þátt í henni. Við Ragnar unn-
um fyrir þau og unnum þetta saman,
skiptum verkum á milli okkar og
gerðum sameiginlegar greinargerðir.
Þannig hófst okkar samstarf. Hinum
megin við borðið var svo heimildar-
gerðarmaðurinn.“
Ragnar var þá með eigin rekstur en
Rut kom síðan til samstarfs við hann.
„Þegar við vorum að hefja okkar sam-
starf kom fólk ekki á stofuna út á mitt
orðspor heldur vegna hans, enda var
ég ung og átti ekki langan feril að baki
sem lögmaður.
Enn í dag, tíu árum seinna, er
ómetanlegt að geta rætt lögfræði við
hann. Hann er Sókrates íslenskrar lög-
fræði. Við erum miklir vinir og góðir
vinnufélagar.“
Má ýkja, sjokkera og móðga
Tjáningarfrelsið er henni sérstaklega
hugleikið, enda lögfræðilega áhuga-
vert að hennar mati. Í málum er varða
tjáningarfrelsið takast yfirleitt á tveir
pólar, friðhelgi einkalífsins og tján-
ingarfrelsið.
Á sínum tíma fékk Sigríður Rut
blaðamann dæmdan fyrir fyrirsögn-
ina „Bubbi fallinn“ en nýlega sagði
hún í Silfri Egils að það mætti móðga
og það væri stundum beinlínis
nauðsynlegt til að umræðan í landinu
gæti þroskast og þróast með eðlileg-
um hætti. Það er skilyrði að tjáningin
sé sett fram í góðri trú.
Hún segir að það sé lykilatriði í
þessum málum að meta hvað eigi er-
indi til almennings. „Mannréttinda-
dómstóllinn hefur gefið skýr fyrir-
mæli um að tilteknar upplýsingar um
viðkvæm einkalífsatriði fræga fólks-
ins sem varða engan annan eiga ekki
erindi til almennings. Það er mín
skoðun að það betrumbæti ekki þjóð-
félagið að ræða um eða upplýsa um
slík viðkvæm einkalífsatriði.
Hins vegar er nauðsynlegt fyrir
samfélagið að fá upplýsingar um til
dæmis siðferði og viðskipti sem tengj-
ast stjórnmálum eða það hvort stjórn-
málamenn eða embættismenn séu
hæfir til að gegna störfum sínum.
Þannig stuðla upplýsingar og umræða
að bættu samfélagi, umræðan skil-
ar okkur á betri stað þegar hún hef-
ur átt sér stað því við hljótum að geta
horfst í augu við það sem fór úrskeið-
is og jafnvel lært af því. Í mínum huga
er því nánast ómögulegt og beinlín-
is óheimilt að takmarka eða þagga
slíka umræðu. Hún á að vera óheft,
sérstaklega ef fólk er að lýsa skoðun-
um sínum og það má ýkja, sjokkera
og móðga. Blaðamönnum ber skylda
til að miðla upplýsingum til almenn-
ings og almenningur á rétt á að fá slík-
ar upplýsingar.“
Dómstólar fóru út af sporinu
Hún bendir á tvo dóma gegn ís-
lenska ríkinu frá Mannréttindadóm-
stól Evrópu frá því í sumar. Íslenskir
blaðamenn voru dæmdir af Hæsta-
rétti annars vegar og í héraðsdómi
hins vegar fyrir umfjöllun sem tengd-
ist nektardansstöðum og ummæli
sem höfð voru eftir viðmælendum
blaðamannanna. Mannréttinda-
dómstóllinn dæmdi íslenska rík-
ið til að greiða þeim bætur fyrir brot
gegn tjáningarfrelsi þeirra. „Þarna
er verið að skoða þessi fræði í kring-
um tjáningarfrelsið, sem mér þykja
svo skemmtileg, þetta mat og þess-
ar kenningar sem við erum að vinna
með. Mannréttindadómstóllinn seg-
ir að dómari eigi að stilla upp sviðs-
mynd þar sem ummælin eru skoðuð
í samhengi við umræðuna í þjóðfé-
laginu. Dómarinn átti að skoða þetta
allt þegar hann lagði mat á það hvort
ummælin ættu erindi til almennings
eða ekki. Af því að það var ekki að sjá
að það hefði verið gert var talið brot-
ið gegn tjáningarfrelsinu. Ég vona að
þessi niðurstaða muni breyta verk-
laginu í meiðyrðamálum og að dóm-
arar fari að huga að þessu ferli sem
fylgja skal við uppkvaðningu dóma
í málum sem varða tjáningarfrels-
ið og uppfylla þær kröfur sem gerðar
eru til þeirra. Af því að það er augljós-
lega búið að skera úr um það að þarna
fóru íslenskir dómstólar út af sporinu
í þessum málum frá því í sumar.“
Umtöluð mál
Nú síðast varði hún Teit Atlason,
bloggara á DV, fyrir dómi en Gunn-
laugur Sigmundsson fór í meið-
yrðamál við hann vegna upprifjun-
ar á Kögunarmálinu. Málinu var að
meginstefnu vísað frá og Gunnlaugi
gert að greiða málskostnað. Næst á
dagskrá er annað mál er varðar einnig
tjáningarfrelsið, en þar ver Sigríður
Rut Þorvald Gylfason, hagfræðing í
meiðyrðamáli sem Jón Steinar Gunn-
laugsson höfðaði gegn honum.
Í gegnum tíðina hefur hún oft ver-
ið með mál sem hafa vakið mikla
athygli og umræðu. Í skóm drekans,
meiðyrðamál sem Jón Ólafsson höfð-
aði á hendur Davíð Oddssyni vegna
uppmæla þess síðarnefnda um við-
skipti Jóns og málverkunarfölsunar-
málið eru þeirra á meðal. Aðspurð
hvort hún verði einhvern tímann
smeyk við athyglina sem fylgi þessum
málum spyr hún ískalt á móti: „Væri
ungur maður spurður að þessu? Ég
hef aldrei vitað til þess að kona hlaup-
ist undan merkjum eða treysti sér ekki
í eitthvað af því að hún er kona. Ég hef
aldrei upplifað það.“
Ég spyr þá hvort hún mæti öðru-
vísi viðhorfi vegna þess að hún er
kona. Hún hristir hausinn og telur
svo ekki vera. En segir að þessi kven-
frelsisumræða sé svo mikið úti um
allt. „Hún á fyllilega rétt á sér en það
er stundum snúið út úr henni. Það
sem er verst þegar verið er að ræða
réttindi kvenna er þegar það dúkkar
upp einhver karl sem snýr út úr öllu
sem er sagt. Þetta snýst ekki um að
ganga á réttindi karla heldur rétta hlut
kvenna til jafns við þá. Við ættum að
geta sammælst um það málefni, bæði
kynin.
Fyrst og fremst er ég einstaklings-
miðuð, ég trúi á einstaklinginn og
þá skiptir engu hvort um konu er að
ræða eða karl. Fyrir mér er það auka-
atriði. Fyrst og síðast kemur einstak-
lingurinn.“
Enginn sérstakur töffari
Henni hefur til dæmis aldrei dottið til
hugar að hún sé að ryðja brautina fyr-
ir aðrar konur á uppleið. „Mér finnst
ég enginn sérstakur töffari. Ég hef
aldrei hugsað þannig um sjálfa mig.
Ég hugsa bara um mig sem einstak-
ling og vinn mína vinnu sem einstak-
lingur. Ég er ekki að ryðja brautina
fyrir konur. Mér finnst aftur á móti
mikilvægt að ef ég hef á annað borð
einhverju að miðla þá miðli ég því til
einstaklingsins sem er fyrir framan
mig, hvort sem það er kona eða karl.“
En til að svara spurningunni varð-
andi það hvort svona „high profile“
mál taki á, þá er svarið nei. „Það tekur
ekki á taugarnar enda undirbý ég mig
alltaf vel fyrir öll mál sem ég tek að
mér. Kannski er það minn kostur að
ég leita alltaf af mér allan grun. Það er
tímafrekt og útheimtir vinnu en það
er það sem ég geri alltaf. Þegar ég hef
gert það þá er ég örugg með það sem
ég er með í höndunum.“
Framhaldsnám í Stanford
Það var svo árið 2007 sem Sigríður
Rut ákvað að stimpla sig út og fara
til Bandaríkjanna með fjölskylduna.
Eiginmaðurinn fór í sérnám í bráða-
lækningum og eftir þriggja ára dvöl
í Virginíu fóru þau til Kaliforníu þar
sem hún fór í framhaldsnám í Stan-
ford.
„Ég fór ekki út til að ná mér í ein-
hverja prófgráðu sem ég gæti flaggað
hér heima,“ útskýrir hún. „Ég hafði
alltaf ætlað mér í framhaldsnám en
það tafðist af því að ég stofnaði stof-
una og vildi ekki hlaupa frá henni. En
ég mæli með þessu, ég lærði að hugsa
upp á nýtt. Það er mjög gefandi að
læra meira í fagi sem þú hefur áhuga
á og kannt. En það breytir engu fyrir
mig hér heima, þannig séð. Ég er enn
eigandi að sömu stofu og er í sama
starfi og áður, þannig að þannig séð
hefur ekkert breyst.“
Undarleg tenging
Bandarískur kúltúr átti vel við Sigríði
Rut sem veit fátt skemmtilegra en að
fylgjast með bandarískum dægur-
málum. Þegar hún er ekki að vinna
eða sinna fjölskyldunni hreiðrar hún
um sig í gráa hornsófanum í sjón-
varpsholinu uppi, með rauðvínsglas
sér við hlið – ok, kannski ekki alltaf en
stundum, þegar sérstaklega vel ligg-
ur á henni, og með tölvuna í fanginu
eða fjarstýringuna í hendinni. Þessa
dagana eru það forsetakosningarnar
sem eiga hug hennar allan. „Nú eru
repúblikanar harðlega gagnrýndir
fyrir það hvernig þeir hafa stuðlað að
félagslegum órétti í þeim fylkjum þar
sem þeir hafa löggjafavaldið, bæði
hvað varðar rétt kvenna og þá aðgang
að getnaðarvörnum og fóstureyðing-
um og eins varðandi hjónabönd
samkynhneigðra. Það er rosalega sárt
að horfa upp á það hvernig þessi öfga
hægriarmur bandarískra stjórnvalda
er að fara með landið. Mér finnst það
hrikalegt.
Mér þykir líka merkilegt að ís-
lenski Sjálfstæðisflokkurinn hafi
áhuga á að láta tengja sig við lands-
fund repúblikana með því að senda
þangað erindreka til að halda tölu
um meintar ógnir evrópska heil-
brigðiskerfisins. Í mínum huga eiga
stefnumál repúblikana fátt skylt við
stefnu Sjálfstæðisflokksins. Sum-
ir myndu segja sjálfstæðisstefnuna
eins og sósíalisma í samanburði. Það
er skrítið ef Sjálfstæðisflokkurinn vill
láta tengja sig við repúblikana sem
berjast fyrir því að lækka skatta á
auðmenn, takmarka félagslegt frelsi
kvenna, afnema rétt samkynhneigðra
til að gifta sig og reka svo sérstaka
kosningabaráttu fyrir Guð almátt-
ugan, helst til höfuðs þróunarkenn-
ingunni. Á meðan þeir tala fyrir frelsi
í viðskiptum tala þeir fyrir félagslegu
helsi. Þeir vilja afnema reglur um fjár-
mál en setja reglur um hvað þú gerir
í svefnherberginu og með hverjum.“
Lífsstíllinn breyttist
Eftir fjögurra ára dvöl erlendis var
erfitt að koma heim. „Við vorum alltaf
ákveðin í að koma aftur heim, aðal-
lega af því að hér beið mín stofan mín
og ég vildi alltaf fara aftur þangað. En
það var auðvitað erfitt að koma aftur.
Ég held að það sé alltaf þannig þegar
þú hefur búið nokkur ár erlend-
is að það er sama hvað þú gerir, það
er alltaf erfitt. Ef við hefðum ákveðið
að vera áfram úti hefði ég alltaf sakn-
að Íslands og væri stöðugt að velta
því fyrir mér hvernig lífið hefði orðið
ef ég hefði farið aftur heim. Þegar ég
flyt heim þá gerist það sama, nema ég
hugsa út.“
Á móti kemur að hún byrjaði strax
aftur að vinna og gat tekið upp þráð-
inn þar sem frá var horfið. Hér eru
líka fjölskylda, vinir og vinnufélagar.
„Það er eitthvað sem maður hefur
ekki sama aðgang að úti í Bandaríkj-
unum.“
Rut heldur áfram og segir: „Áður
en við fórum út vorum við fjögurra
manna fjölskylda á tveimur bílum.
Nú erum við sex á einum bíl. Það eru
svona hlutir sem breyttust, lífstíll-
inn var annar þegar við komum aft-
ur heim.“
Núna tekur hún helst strætó í
vinnuna. „Ég vinn í miðbænum og
mér finnst ekkert sérstaklega gam-
an að keyra þangað. Þá tek ég frekar
strætó. En þegar ég flutti heim aftur
hafði ég ekki tekið strætó á Íslandi í
áratugi. Úti í Bandaríkjunum lærði ég
að kunna að meta almenningssam-
göngur.“
Litlir sigrar
Áður en við kveðjumst spyr ég út í
framtíðardraumana. Hún hefur ekki
háleitar hugmyndir um ferilinn og
framtíðina, er frekar niðri á jörðinni.
Næst á dagskrá er að kaupa stofuborð
en í stofunni stendur svartur leður-
sófi, búið er að hengja upp myndir og
raða kertum í arinstæðið en að öðru
leyti er stofan ófrágengin. „Svona
hlutir sitja á hakanum. Það er búið að
vera svo mikið að gera að við höfum
ekki náð að klára þetta. Ég var einmitt
að tala um það í gær hvenær ég ætti
að finna tíma til að kaupa stofuborð,“
segir hún og hlær.
Enda eru það ekki veraldlegir
hlutir sem færa henni hamingju eða
gleði, heldur litlir einfaldir og hvers-
dagslegir hlutir. Og þegar hún er
spurð út í framtíðardraumana segir
hún bara: „Ég veit ekki hvað það ætti
að vera. Mig langaði í lögmennsku
þegar ég útskrifaðist og hugsaði ekki
lengra en það. Seinna gældi ég við
þann draum um að fara í framhalds-
nám.
Eftir því sem tíminn líður fer þetta
að snúast minna um persónulega
sigra, hversu ung ég get verið þegar
ég stofna stofu eða hversu stór stofan
getur orðið. Í dag og það hefur reynd-
ar mjög lengi verið þannig að mínir
sigrar eru í hversdagsleikanum. Þær
áætlanir sem ég geri eru bara varð-
andi hvert mál fyrir sig. Ég tek eitt mál
fyrir í einu og þar liggja þeir, litlu sigr-
arnir, mínir sigrar.“ n
„Ég var krakki og
vön því að þekkja
allt og alla og hafa
mömmu hjá mér. En
þarna var ég á nýjum stað
og allt í einu var hún fjar-
verandi í marga mánuði.
„Ef ég trúi á eitthvað
þá verð ég að segja
það upphátt því það getur
verið óréttlátt að þegja.
Uppreisnargjörn Ef of
miklum áhrifum er otað að
Rut fer hún ósjálfrátt í hina
áttina. Hún lætur engan
segja sér hvernig hún á að
hugsa, enda með sterkar
skoðanir á flestum málum.