Dagblaðið Vísir - DV - 24.06.2014, Qupperneq 4

Vikublað 24.–26. júní 20144 Fréttir
Lofuðu Íslandi kvóta ef
þeir hættu hvalveiðum
Ísland hætti hvalveiðum í 20 ár á grundvelli samnings við Bandaríkin
Þ
egar umræðan um stöðvun
hvalveiða stóð sem hæst á
Alþingi barst óformlegt boð
frá Bandaríkjunum þess efn-
is að íslensk skip gætu fengið
veiðiheimildir við strendur Banda-
ríkjanna gegn því að Íslendingar létu
af hvalveiðum,“ segir í skýrslu Jóns
Baldvins Hannibalssonar, þáverandi
utanríkisráðherra, frá árinu 1990
þar sem hann ræddi um svokall-
að Andramál. Svo segir í skýrslunni
um boð Bandaríkjamanna: „Síðan
mun hafa borist staðfesting á þessu
boði og málið sent LÍÚ til umsagn-
ar. Er flutningsmönnum kunnugt um
að undirtektir útvegsmanna eru já-
kvæðar.“
Hættu hvalveiðum
Tilefni skýrslunnar var samningur
sem Íslendingar og Bandaríkjamenn
gerðu árið 1984 þar sem Ísland undir-
gekkst að hætta hvalveiðum gegn því
að fá veiðiheimildir í bandarískri
lögsögu í staðinn. Samningurinn
kom í kjölfar samþykktar Alþjóðlega
hvalveiðiráðsins frá árinu 1982 þar
sem lagt var bann við hvalveiðum í
atvinnuskyni. Um þetta sagði í skýr-
slu Jóns Baldvins: „Samþykkt þessi
hefur ýmist verið nefnd samþykkt
um bann við hvalveiðum í atvinnu-
skyni eða stöðvun hvalveiða í at-
vinnu- eða ábataskyni. Samþykktin
tekur ekki til hvalveiða frumbyggja,
„aboriginal/subsistence whaling“, og
útilokar ekki heimild til hvalveiða í
vísindaskyni.“
Sögulegt samhengi
Þessi samningur Íslands og Banda-
ríkjamanna er meðal annars áhuga-
verður í því ljósi að nú í júní tók
Bandaríkjastjórn afdráttarlaust
diplómatískt skref gegn Íslending-
um vegna hvalveiða þjóðarinnar. Þá
ákvað Bandaríkjastjórn að bjóða Ís-
lendingum ekki á ráðstefnu um mál-
efni hafsins sem haldin var í Washin-
tgton dagana 16. og 17. júní.
Bandaríska utanríkisráðuneytið
gaf það út að „óviðeigandi“ væri að
bjóða Íslendingum á ráðstefnuna
þar sem fyrirtækið veiddi hvali og
seldi kjötið á alþjóðlegum mörkuð-
um, meðal annars til Japans. Allt frá
níunda áratugnum, með hléum að
vísu, hefur ásteytingarsteinninn á
milli Íslands og Bandaríkjanna með-
al annars snúist um þessa sölu á
hvalkjöti á alþjóðlegum mörkuðum.
Veiddu nánast ekkert
Samningurinn um þessar veiðar Ís-
lendinga við Bandaríkjastrendur
var sannarlega gerður, eins og Jón
Baldvin minntist á í sinni skýrslu
árið 1990: „Samningur um fiskveið-
ar undan ströndum Bandaríkjanna
var gerður 21. september 1984 og tók
gildi 16. nóvember sama ár.“
Veiðin hófst hins vegar aldrei að
neinu ráði þar sem málið dróst um
mörg ár. Það var ekki fyrr en árið 1989
að íslenskt skip fékk heimild til veið-
anna. Þá var það skip í eigu útgerðar-
innar Andra hf. sem íslensk stjórn-
völd höfðu fjármagnað: „Af ýmsum
orsökum urðu umtalsverðar tafir á
því að íslenskt skip gæti komist á vett-
vang og hafið vinnslu á árinu 1989 og
lýstu bandarísku samstarfsaðilarnir
áhyggjum sínum vegna þeirra.“
Svo fór á endanum að Íslendingar
veiddu ekki nema nokkur tonn á
grundvelli þessa samnings sem gerð-
ur hafði verið árið 1984: „Endanleg
vinnsluheimild var gefin út af hálfu
bandarískra stjórnvalda 5. október
1989, en skipið kom ekki á vettvang
fyrr en í lok desembermánaðar og
tókst ekki að nýta nema örfá tonn.“
20 ára hlé
Á grundvelli þessa samnings við
Bandaríkjamenn frá 1984 gerðu Ís-
lendingar 20 ára hlé á hvalveið-
um sínum. Hvalveiðunum var hætt
árið 1986 og hófust ekki aftur fyrr en
árið 2006. Þá veiddu Íslendingar níu
langreyðar og 30 hrefnur.
Bandaríkjamenn mótmæltu
þessari ákvörðun Íslendinga og hafa
æ síðan reynt að beita sér fyrir því að
Íslendingar láti af hvalveiðum í at-
vinnuskyni. n
Kvóti í stað hvalveiða
Fyrirspurnin sem leiddi til skýrslunnar
Ástæðan fyrir því að Jón Baldvin Hannibalsson utanríkis-
ráðherra setti fram skýrslu sína um Andramálið var fyrir-
spurn frá nokkrum þingmönnum stjórnarandstöðunnar.
Inntakið í fyrirspurninni var hvort samningar Íslands og
Bandaríkjastjórnar árið 1984 hafi verið grundvöllurinn fyrir
því að veiðunum var hætt:
„Með vísan til 30. gr. laga um þingsköp Alþingis óskum
við undirritaðir alþingismenn eftir að utanríkisráðherra
flytji Alþingi skýrslu um hvort stjórnvöld í Bandaríkjunum
hafi reynt að hlutast til um að fallið væri frá að mótmæla
ákvörðun Alþjóðahvalveiðiráðsins um bann við hvalveiðum og hvort samningur
milli Íslands og Bandaríkjanna um fiskveiðar undan ströndum Bandaríkjanna frá 4.
desember 1984 hafi haft áhrif á þá ákvörðun. Jafnframt er óskað eftir upplýsingum
um afskipti íslenskra stjórnvalda af svonefndu Andramáli en fyrrnefndur samningur
frá 4. desember 1984 varð til þess að Íslenska úthafsútgerðarfélagið var stofnað og
skip keypt til veiða og vinnslu sjávarafla undan Alaskaströndum.“
Ingi Freyr Vilhjálmsson
ingi@dv.is
„Tókst
ekki að
nýta nema
örfá tonn
„Vestmanna-
eyjar eru ekkert
eyland“
Frá miðjum júní og fram yfir versl-
unarmannahelgi er starfsfólk
skurðstofunnar á Heilbrigðisstofn-
un Vestmannaeyja í sumarfríi. Frá
1. október í fyrra hefur skurðstof-
an aðeins verið opin á dagvinnu-
tíma og eru þar framkvæmdar
minni háttar aðgerðir, en enginn
svæfingalæknir starfar við stofn-
unina. Að sögn Valbjarnar Stein-
grímssonar, forstjóra Heilbrigðis-
stofnunar Vestmannaeyja, er um
hefðbundið sumarfrí starfsfólks að
ræða. Valbjörn segir bráðatilfell-
um í Eyjum sinnt á svipaðan hátt
og annars staðar á landinu, með
aðstoð þyrlna og flugvéla. „Vest-
mannaeyjar eru ekkert eyland í
því,“ segir Valbjörn.
Vilja milli-
landaflug á
Húsavík
Framsýn, stéttarfélag Þingeyinga,
gaf frá sér yfirlýsingu á mánudag
þar sem skorað er á flugmálayf-
irvöld að huga að uppbyggingu
Húsavíkurflugvallar sem milli-
landaflugvallar. Stéttarfélagið
telur að mikilvægt sé að bæta að-
flugstæki á vellinum sem þarfnist
endurnýjunar. „Eins og kunn-
ugt er fjölgar ferðamönnum til
landsins verulega og allar spár
benda til þess að svo verði áfram
á komandi árum. Í ljósi þessa
er mikilvægt að hugað verði að
því að byggja Húsavíkurflugvöll
upp sem alþjóðlegan flugvöll
enda aðstæður til flugs á svæð-
inu ákjósanlegar. Landfræði-
lega er auðvelt að byggja upp og
markaðssetja millilandaflug um
Húsavíkurflugvöll á ársgrund-
velli,“ segir í tilkynningunni.
Flókið verkefni Landsbjargar
Björgunarsveitarmenn fara varlega í leit að Ástu Stefánsdóttur
G
uðbrandur Örn Arnarson, sem
stjórnaði aðgerðum í tengslum
við leit að Ástu Stefánsdóttur
fyrir Landsbjörg á sunnudag,
sagði í samtali við DV á mánudag að
það að færa ána úr Bleiksárgljúfri í
Fljótshlíð sé eitt flóknasta verkefni
sem Landsbjörg hafi nokkurn tím-
ann tekið að sér. Leitað hefur verið
að Ástu í tvær vikur en sambýliskona
hennar, Pino Becerra Bolaños, fannst
látin fyrir tveimur vikum. Guðbrand-
ur telur líklegast að leitin haldi áfram
næstkomandi laugardag. „Staðan
núna er sú að við erum að taka stöð-
una. Við fórum langleiðina með það
í gær að tengja þetta röravirki okkar
sem við erum að nota til að tæma hyl-
inn. Við urðum að stoppa seint í gær-
kvöldi vegna þess að mannskapurinn
var orðinn það þreyttur að við vildum
ekki taka áhættuna á að missa menn
fram af brúnum í einhverjum mistök-
um. Við fórum frekar varlega, stopp-
uðum frekar fyrr en að missa mann-
skap,“ segir Guðbrandur.
Talið er líklegast að Ásta finnist í
Bleiksárgljúfri samkvæmt Guðbrandi.
„Við værum ekki að leita þarna annars,
en málið er að það er búið að fara vel
yfir flest þessi svæði. Það sem við
erum að gera er að fara aftur á upp-
hafspunktinn þar sem ekki var mögu-
legt að leita nema að mjög litlu leyti.
Þetta eru kannski fimmtíu fermetrar.
Þannig að það er búið að skanna mik-
ið af þessu svæði,“ skýrir Guðbrandur.
Hann bendir á að verkefnið sé gíf-
urleg erfitt og flókið. „Við erum að
tæma foss til að geta skoðað hyl og
ekki bara hylinn heldur viljum við
líka skoða fossfarveginn sjálfan. Þetta
er gríðarlega hættulegt svæði og við
erum að tala um það að björgunar-
menn eru að vinna á syllum sem eru
fimmtíu sentímetra breiðar í hálum
drullubrekkum. Þetta er að verða eitt
flóknasta verkefni Landsbjargar, ekki
það stærsta en tæknilega séð eitt það
flóknasta,“ segir Guðbrandur. n
hjalmar@dv.is
Bleiksárgljúfur Líkt og sjá má á þessari
mynd er fallið langt við fossinn.
Mynd GuðBrandur Örn arnarSon
Af með tjöruna -
á með
Aktu inn í
sumarið á
hreinum bíl!
Við erum á átta stöðum á höfuðborgarsvæðinu
www.lodur.is - Sími 544 4540