Dagblaðið Vísir - DV - 24.06.2014, Qupperneq 22

22 Umræða Vikublað 24.–26. júní 2014
Vinsæl
ummæli
við fréttir DV í vikunni
Umsjón: Henry Þór BaldurssonBorga til að borga meira
Bensi stofnar flokk
É
g fæ vart nógsamlega þakkað
Benedikt Jóhannssyni fyrir
að kljúfa Sjálfstæðisflokkinn.
Einnig að laða til sín frjáls-
hyggjufylgi Samfylkingarinn-
ar. Sá flokkur mundi skána mikið ef
hann losnaði við það fylgi.
Heiti ég „enginn“?
En eins og sagt var til forna, „fornar
ástar fyrnast ei“. Í viðtali neitar Bene-
dikt því að Sjálfstæðisflokkurinn hafi
átt sök á hruninu. Sökin sé almenn-
ings og fjölmiðla sem flatmagað hafi
fyrir útrásarmönnum. Enginn hafi
gagnrýnt útrásina.
Samkvæmt þessu þá ætti ég að
heita „enginn“ því ég gagnrýndi
útrásarmennina þegar árið 2004 í
blaðagrein sem bar heitið „Beygur
af Baugi“. Síðar í ótölulegum fjölda
bloggfærslna og var ekki einn um
það.
Ókúl að vera gamaldags?
Ekki er þverfótandi fyrir viðtölum í
fjölmiðlum við Benedikt og mælist
honum misvel. Í einu þeirra notar
hann hið sígilda íslenska mælsku-
bragð að tala eins og það sem sé
gamaldags hljóti að vera vont.
Þetta er bergmál frá tískuhyggj-
unni íslensku, sannfæringunni um
að bara það nýjasta nýtt sé „hot“, hitt
sé „not“.
Benedikt segir verndarstefnu
ekki í anda tuttugustu og fyrstu ald-
ar. Hann gefur í skyn að frjáls við-
skiptastefna sé hið gagnstæða, ekki
gamaldags og því „kúl“.
En hann athugar ekki að um
langt árabil, frá því á millistríðsárun-
um og fram yfir 1970 var frjálshyggja
afgreidd sem gamaldags nítjándu
aldar fyrirbæri.
Á fjórða áratugnum skrifaði stór-
hagfræðingurinn John Maynard
Keynes bók sem hét The End of
Laissez-Faire. Keynes reyndist
ekki forspár fremur en aðrir hag-
fræðingar (bókin er samt að mörgu
leyti góð).
En meira að segja í hinni ógnar-
kúlu eðlisfræði eru þess dæmi að
gamlar, „úreltar“ kenningar komi
aftur. Kenningin um að ljósið sam-
anstæði af öreindum var talin af-
sönnuð og gamaldags. En Einstein
hressti upp á hana og hún kom aftur
í nýrri mynd.
Það fylgir sögunni að Thomas
Kuhn sagði að afstæðiskenning Ein-
steins væri að sumu leyti líkari kenn-
ingum Aristotelesar en Newtons.
Kúla liðið trúði því að Newton hefði
gengið að Aristótelesi dauðum,
kenningar hans væru gamaldags.
En nóta bene: Kenningar Kuhns eru
vægast sagt umdeildar.
Verndarstefna ávallt slæm?
Hvað sem því líður þá er alrangt að
efnahagsleg verndarstefna sé ávallt
af hinu illa. Flest iðnvædd ríki iðn-
væddust á bak við tollmúra, það
gildir um Bretland, Bandaríkin og
Suður-Kóreu.
Samsung-landið iðnvæddist
hraðar en nokkurt annað land í ver-
aldarsögunni, ekki fyrir tilstuðlan
markaðsfrelsisins helga, heldur
blöndu af áætlunarkerfi og mark-
aðskerfi. Suður-Kóreumenn niður-
greiða landbúnað sinn meira en aðr-
ar þjóðir en virðist ekki verða meint
af.
En þetta þýðir ekki að verndar-
stefna hljóti að vera í himnalagi,
hún er oft af hinu illa. Verndarstefn-
an íslenska er í flestum efnum slæm.
Ekki síst vegna þess að hún er að
miklu leyti hluti af valdakerfi Sjálf-
stæðis- og Framsóknarflokks.
Taka verður tillit til sérstakra að-
stæðna er marka skal efnahags-
stefnu, ekki fylgja fræðakreddum í
blindni.
Frjáls markaður mögulegur?
Talandi um slíkar kreddur þá segir
Benedikt í viðtali að hann vilji frjáls
viðskipti. En honum láist að rök-
styðja ágæti þess lags viðskipta.
Ýmsir fræðimenn, þar á með-
al nóbelshagfræðingurinn Joseph
Stiglitz, segja að frjáls markaður geti
ekki komist á koppinn. Stiglitz seg-
ir ástæðuna þá að markaðurinn geti
ekki verið frjáls nema allir gerendur
hafi fullkomna yfirsýn yfir alla kosti.
Einnig verði markaðsþekking þeirra
að vera samhverf, það er, allir verða
hafa jafngóða yfirsýn yfir kostina.
En í fyrsta lagi sé útilokað að
menn geti orðið alvitrir, í öðru lagi
sé þekking ósamhverf, hinir ríku og
voldugu hafi mun betri aðgang að
þekkingu en sauðsvartur almúginn.
Svo ég noti mína eigin líkingu þá
yrði meintur frjáls markaður eins og
fótboltaleikur þar sem dómarinn
dæmir öðru liðinu í vil. Liði hinna
ríku og voldugu.
Gyllta öldin gullöld frelsis?
Ekki skorti markaðsfrelsi vestanhafs
á gylltu öldinni amerísku (1875–
1905), utan þess að allháir tollar
voru á iðnvarningi. Þrátt fyrir það
var BNA á þeim árum líklega mark-
aðsfrjálsasta land veraldarsögunnar.
Ríkið hirti ekki nema 2–3 prósent af
þjóðarauðnum, ekkert velferðarkerfi
truflaði hið guðdómlega gangvirki
markaðarins og svo framvegis.
Samt (eða þess vegna) náðu fyr-
irtæki í eigu auðjöfranna Andrew
Carnegies og John Rockefellers
einokunaraðstöðu, til dæmis réði
Standard Oil Rockefellers 90 prósent
af olíumarkaðnum. Einokunin varð
til vegna markaðsklækja, ekki ríkis-
afskipta.
Í ofan á lag urðu auðjöfrarnir svo
voldugir að við lá að þeir gengju
af lýðræðinu dauðu. Þannig getur
meint markaðsfrelsi hverfst í and-
stæðu sína, auð-helsi.
Lokaorð
Spurt er: Þekkir Benedikt þessi rök
gegn hugmyndinni um frjálsan
markað? Svar: Ekkert bendir til þess
að svo sé.
En stofni hann sinn flokk, „mér
og mínum að meinalausu“.
P.S Ég ræði nánar um flest þessara
mála í bók minni Kredda í kreppu og
ýmsum fyrri bloggfærslum. n
„ Verndarstefnan ís-
lenska er í flestum
efnum slæm
Mynd SiGtryGGUr Ari
Stefán Snævarr
skrifar
Af blogginu
„Það er ákaflega
virðingavert hjá
Gísla Tryggvasyni
héraðsdómslögmanni að
láta reyna á þetta fyrir
dómi.“
Sigurfreyr Jónasson tjáir sig
um það mat Gísla Tryggvasonar
lögmanns að það stangist á
við stjórnarskrárákvæði um friðhelgi
einkalífs og heimilis að refsa fyrir vörslu
kannabis til einkanota. Ætlar hann að
láta reyna á þessi lagarök ef til ákæru
og dómsmeðferðar kemur í máli gegn
skjólstæðingi hans.
„Gæti þetta ekki
verið tækifæri
fyrir Íslendinga
að rækta hunda og selja
Kínverjum? Hægt að ala þá á
hvalkjöti.“
Leifi Haralds um frétt sem
vakti talsverða athygli á DV.is
á sunnudag en hún varðaði
hátíð í Kína þar sem þúsundir hunda
voru borðaðir. Hefð er fyrir hátíðinni, en
margir þar trúa því að með því að leggja
hundakjöt sér til munns og drekka með
því áfengi þegar sumarsólstöður eru,
bæti það heilsu þeirra yfir vetrartímann.
„Ég verð ánægðari
með mína áskrift
að DV með
hverri rannsóknarblaða-
mannafréttinni sem blaðið
birtir. Alvöru fréttamenn
sem eru hjá DV og svo er Jón
Trausti besti pistlahöfundur
landsins.“
Hreggviður davíðsson um
afhjúpun DV í lekamálinu
svokallaða. DV greindi
frá því að Þórey Vilhjálmsdóttir
og Gísli Freyr Valdórsson, pólitískt
skipaðir aðstoðarmenn Hönnu Birnu
Kristjánsdóttur, væru með stöðu grunaðs
manns í málinu. Hanna Birna vildi ekki
svara því á Alþingi í síðustu viku hvort
hún eða aðstoðarmenn hennar væru
með réttarstöðu grunaðs manns.
„Ríkisstjórnin
hefur engan
áhuga á fólki
sem hefur orðið undir í
lífinu eins og sjúklingum í
þessari stöðu nema þeir séu
í hópi sægreifa eða annarra
innvígðra og innmúraðra
... þá er hægt að ausa í þá
peningum.“
Friðjón Árnason um
áhrifaríkan pistil Gríms
Atlasonar sem hann birti á
vefritinu Herðubreið. DV greindi frá efni
pistilsins en þar segir hann frá baráttu
föður síns við alkóhólisma og ráðaleysið
sem virðist ríkja í málefnum langt leiddra
alkóhólista.
„Allt skynsama
fólkið hrökklast
úr Framsóknar-
flokknum.“
Stefán Sigfinnsson
um þá ákvörðun Ómars
Stefánssonar að segja
sig úr Framsóknarflokknum. Segir
Ómar flokkinn hafa stundað
„þjóðernispopúlisma“ í aðdraganda
sveitarstjórnarkosninganna og
hann sé ekki ánægður með viðbrögð
flokksforystunnar við útspili
Sveinbjargar Birnu Sveinbjörnsdóttur í
kosningabaráttu flokksins í Reykjavík.
22
8
20
11
9