Úr þjóðarbúskapnum - 01.02.1965, Blaðsíða 6

Úr þjóðarbúskapnum - 01.02.1965, Blaðsíða 6
ÚR ÞJÓÐARBÚSKAPNUM tekið á herðar sér nýjar skyldur af því tagi, sem að framan er lýst. Hlutverk þess hefur einnig aukizt vegna þess, að þau málefni hafa öðlazt aukna þýðingu, sem það einnig fyrr á tímum bar að meira eða minna leyti ábyrgð á. Má í því sambandi nefna menntamál og rannsóknir, sömuleiðis samgöngumál. Eðli áætlunargerðar Gerð þjóðhags- og framkvæmdaáætlana er aðferð til að beita á samræmdan hátt þeim tækjum, sem ríkisvaldið hefur yfir að ráða, til þess að ná þeim markmiðum, sem stefnt er að í efnahagsmálum. Eins og nú horfir við, eru þessi markmið fyrst og fremst full atvinna og ör hagvöxtur samfara efnahagslegu jafn- vægi. Aætlunargerð byggist ekki á neinum sér- stökum tækjum til þess að hafa áhrif á þróun efnahagsmála, heldur fjallar hún um beitingu þeirra tækja, sem fyrir hendi eru, til þess að ná þeim markmiðum, sem æskileg eru talin. Sá ágreiningur, sem áður fyrr ríkti varðandi áætl- unargerð, og gætir að nokkru leyti enn, þótt í minna mæli sé, hefur í raun og veru verið ágreiningur um hagstjórnartæki, en ekki um áætlunargerðina sjálfa. Ymsir áhangendur áætlunargerðar töldu, að áætlunargerð væri ekki hugsanleg, eða næði a. m. k. ekki tilgangi sínum, nema ríkisvaldið réði yfir sérstökum tækjum til að fylgja stefnu sinni fram og þá einkum, að það beinlínis ætti atvinnufyrirtæki í ákveðnum greinum, eða gæti a. m. k. haft bein áhrif á ákvarðanir stjórnenda þessara fyr- irtækja. Andstæðingar áætlunargerðar voru í raun og veru sömu skoðunar. Þeir voru á móti áætlunargerð, af því að þeir töldu, að hún fæli í sér, eða hlyti að leiða af sér, ríkisaf- skipti af atvinnulífinu, sem þeir voru mót- fallnir. Aætlunargerð er ekki lengur pólitískt ágreiningsefni, eða a. m. k. ekki verulegt ágreiningsefni, vegna þess að á Vesturlöndum hefur skapazt víðtæk samstaða um þau efna- hagslegu markmið, sem stefnt er að, og sann- færing og samkomulag um, að þeim markmið- um sé hægt að ná, án þess að ríkið þurfi að eiga og reka atvinnufyrirtæki eða hafa bein áhrif á ákvarðanir um framleiðslu þeirra og fjárfestingu. Hér að framan var áætlunargerð skilgreind á þann hátt, að hún væri aðferð til þess að beita hagstjórnartækjum á samræmdan hátt. Stundum er hugtakinu áætlunargerð gefin svo almenn merking, að það er látið ná til að heita má allra aðferða, sem beitt er í þessu skyni. Aætlunargerð fær þá svipaða merkingu og stjórn efnahagsmála. Samkvæmt því mætti tala um áætlunargerð í Þýzkalandi ekki síður en í Frakklandi. Þessi notkun hugtaksins á að því leyti rétt á sér, að samræmd beiting tækja við stjórn efnahagsmála þarf síður en svo að taka á sig mynd skipulegrar, opinberrar áætl- unar. Svo víðtækur skilningur hugtaksins er þó ekki heppilegur grundvöllur umræðna, né er hann heldur í samræmi við það, sem menn yfirleitt eiga við, þegar um áætlunargerð er talað. Ég ætla því að takmarka notkun hug- taksins við ákveðna tegund aðferða í stjórn efnahagsmála. Þessar aðferðir hafa það sam- eiginlegt, að sett eru upp á grundvelli þjóð- hagsreikninga og í búningi þeirra ákveðin markmið, sem stefnt er að, eða gert er ráð fyrir að náist, á ákveðnu tímabili. Þær áætlanir, sem þannig eru gerðar, geta náð til alls hagkerfis- ins, til ákveðinna þátta þess, atvinnugreina, þjónustustarfsemi og einstakra fyrirtækja. All- ar verða þessar áætlanir hins vegar að vera samræmdar á þann hátt, að þær séu byggðar á sameiginlegum, almennum forsendum og í stórum dráttum lagaðar hver að annarri. Aætl- anirnar geta náð til mismunandi tímabila, langra eða skammra. Þær geta verið greinar- gerðir fyrir ákveðnum þróunartilhneigingum, eða falið í sér að meira eða minna leyti fast- mótaðar fyrirætlanir um tilteknar aðgerðir. Það, sem þær eiga sameiginlegt, er hins vegar alltaf, að stuðzt er við ákveðnar talnastærðir, sem standa í rökréttu innbyrðis samhengi. 4
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Úr þjóðarbúskapnum

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Úr þjóðarbúskapnum
https://timarit.is/publication/1134

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.