Úr þjóðarbúskapnum - 01.02.1965, Blaðsíða 27

SAMGÖNGUMÁL Á ÍSLANDI
vellinum en bíllinn til allrar ferðarinnar. Það
skiptir þó enn meiru máli í þessu sambandi,
að farþegafjöldinn í stuttum ferðum sem þess-
um er að jafnaði mjög lágur, og kostnaður því
mikill á hvern farþega.
Enda þótt flugsamgöngum sé haldið uppi
á milli staða sem þessara, verður samt sem
áður að leggja vegi og halda þeim við og reka
almenningsvagna. Ferðir á milli slíkra staða
eru flestar stuttar dagferðir, til og frá skóla,
til innkaupa eða flutningar með neyzluvörur
og annað. I fáum orðum má segja, að vegur
getur komið í stað lítils flugvallar, en flug-
völlur ekki í stað vegar. Þótt tímasparnaður sé
mikill í flugi, þarf farþegafjöldi að vera mjög
mikill á leiðum sem þessum til að flugið borgi
sig. Ef almenningsbíll hinsvegar fer þessa leið
hvort eð er, er viðbótarkostnaður hans við að
bæta flugfarþegunum í farþegahópinn lítill
eða enginn.
Of fámennt er á ýmsum þeim stöðum, sem
nú er flogið til, til að fast áætlunarflug þangað
sé til frambúðar. Réttara er að hjálpa þeim
stöðum, sem búa við erfiða aðstöðu til sam-
gangna, með því að leggja fé í vetrarfæra
vegi til þeirra aðalflugvalla, sem flogið er
reglulega til, heldur en með því að reyna að
halda uppi áætlunarflugi til þeirra. Bæði ferða-
menn, flugfélög og þjóðfélagið sjálft hefur
meiri hag af slíku.
Nokkru öðru máli gegnir um flugvelli til
millilendingar á leið til og frá aðalflugvelli,
hvort sem er reglulegra millilendinga eða
óreglulegra. Millilending kostar mun minna
en sérstök flugferð, og farþegatala þarf ekki
að vera eins há. Auðvelt er að reikna út kostn-
að við millilendingar með sömu hjálpargögn-
um og notuð voru við útreikningana hér að
framan.
Flugvélakostur framtíðarinnar.
Verulegur halli hefur yfirleitt verið á innan-
landsflugi. Þannig var þetta t. d. á árinu 1962,
en mun hafa lagast talsvert síðan. Auk þess
er mikill halli á rekstri hinnar opinberu flug-
þjónustu fyrir innanlandsflugið. Líta má á
hallarekstur þennan sem niðurgreiðslur, ann-
ars vegar frá millilandaflugi F. í., hins vegar
frá ríkinu.
Ekki virðast miklir möguleikar á ódýrara
innanlandsflugi í framtíðinni. Flugfélag ís-
lands notar nú aðallega Douglas DC-3 og
DC-4 flugvélar. Flugvélar þessar eru smíð-
aðar á stríðsárunum, og viðhaldskostnaður
þeirra er mjög hár og vaxandi. Bráðlega verð-
ur ný flugvélategund, Fokker F-27 Friendship,
tekin í notkun. Hinar eldri flugvélar hafa að
mestu verið afskrifaðar, en hin nýja Fokker vél
kostar 40—45 m.kr. og hækkar afskriftaliður
kostnaðarreikninga F. I. þá mikið. Áhafnar-
laun verða og hærri á hinni nýju Fokker-vél
en á DC-3 vegna stærðarmunar. Ekki er auð-
velt á þessu stigi málsins að segja fyrir um
það, hver áhrif tilkoma hinnar nýju vélar hef-
ur á afkomu innanlandsflugsins.
Ef samgöngukerfi landsins á að byggjast
upp á heilbrigðan hátt, verður að leggja
áherzlu á, að einstakir þættir þess standi fjár-
hagslega á eigin fótum. Ef einn þátturinn, t. d.
strandferðir eða innanlandsflug, fær styrki
annars staðar að, skapar það misræmi í kerf-
inu, og getur leitt til almennrar niðurgreiðslu
samgangna. Slíkar niðurgreiðslur gera það að
verkum, að samgöngur verða óeðlilega ódýr-
ar miðað við önnur gæði þjóðfélagsins, en það
getur svo aftur leitt til öfugþróunar í hagnýt-
ingu auðlinda landsins og í búsetu.
Hér að framan hefur verið sýnt fram á hina
veiku samkeppniaðstöðu flugvéla gagnvart al-
menningsbílum á stuttum vegalengdum. Hag-
kvæmni flugvélanna kemur fram á löngum
vegalengdum, svo og í hæfni þeirra í erfiðu
landslagi. Flugfélag Islands flýgur nú reglu-
lega til um 10 flugvalla. Milli nokkurra þeirra
er tiltölulega stutt, eins og á milli Sauðárkróks,
Akureyrar og Húsavíkur. Endurbætur vega-
kerfisins umhverfis aðalflugvellina geta leitt
til, að farþegafjöldi um þá aukist, svo og að
25