Dagblaðið Vísir - DV - 22.02.2013, Side 46

30 Viðtal 22.–24. febrúar 2013 Helgarblað
sólarhringnum til þess að reyna að
fara meira út eða skrifa greinar og
koma þessu á framfæri. Verkefnið
svelgdi mann í sig lengst af.“
Niðurrífandi fjölmiðlaumfjöllun
„Síðan hafa ákveðnir fjölmiðlar hér í
landinu ekki beinlínis verið vinsam­
legir ríkisstjórninni. Hér er gefið út
blað sem heitir Morgunblaðið, sjá
ekki allir hvernig það er skrifað og
með hvaða hugarfari? Þar er hamast
í því upp á hvern einasta dag að rífa
okkur niður og reita af okkur æruna
og gera lítið úr öllum árangri. Ef þeir
óttast að einhver fari að halda að hér
hafi náðst einhver árangur þá er ráð­
ist á það. Satt best að segja þá er það
ekki mjög uppbyggilegt og stundum
undrast ég að slíkt skuli vera borið
á borð fyrir Íslendinga á árinu 2013,
til dæmis leiðarar undanfarinna
daga. Þetta er alveg yfirgengilegt.
Hvernig er með eigendur Morgun­
blaðsins sem leggja til þess fé ár eftir
ár að þetta blað geti komið út, er
þeim alveg sama hvernig þetta mál­
gang er svo notað? Eru þeir stoltir
af því að ritstjórnarvaldinu er beitt
með þessum hætti? Eru þeir stoltir
af leiðaranum um gluggaskrautið?“
Steingrímur hefur sjálfur verið harð­
skeyttur í pólitík og segist ekkert
kveinka sér undan því ef ráðist er á
málefnin en ekki manninn. „Auð­
vitað er þetta alltaf viðkvæmt þegar
nánustu aðstandendur taka þetta
inn á sig. En ég kvarta aldrei undan
hvössum skotum ef þau snúast um
pólitík. Það er alltaf erfiðara ef þetta
er persónulegt og rætið. Og svo þegar
þetta tekur út yfir allan þjófabálk eins
og stundum gerist.“
Vissi að þetta yrði erfitt
Ástæðurnar fyrir brotthvarfi hans úr
formannsstólnum eru fleiri. Sjálfur
hafði hann einsett sér að vera ekki for­
maður lengur en í um tíu ár. „Ég tel að
það sé engum hollt að sitja of lengi í
slíku embætti, hvorki mér sjálfum né
flokknum sem ég er í forystu fyrir. Ég
er búinn að vera formaður flokksins
í fjórtán ár. Árið þar á undan var við­
burðaríkt og miklar hræringar áttu sér
stað í íslenskum stjórnmálum þannig
að það má segja að það ár hafi verið
undirlagt líka. Ég hef eiginlega helgað
mig þessu verkefni í fimmtán ár og
það er býsna langur tími.
Í raun og veru er það lengri tími en
ég taldi sjálfur að væri skynsamlegt,
þótt hér hafi auðvitað ríkt sérstakar
aðstæður á síðustu árum. Það er eðli­
legur hluti af pólitíkinni og lífinu og
það þurfa að vera kynslóðaskipti í
þessu fagi.
Nú eru runnin upp tímamót, kjör­
tímabilið er senn á enda og við erum
búin að ljúka því verkefni sem við tók­
um að okkur, að veita landinu forystu
út úr þessum ósköpum. Það hefur
auðvitað mætt mikið á mínum herð­
um sem formanns annars stjórnar­
flokksins og fjármálaráðherra í þrjú
erfið ár.
Þó að ég viðurkenni vel að við séum
ekki búin að vinna úr öllum afleiðing­
um hrunsins og víða er við erfiðleika
að glíma þá höfum við almennt séð
náð miklum árangri og ég skil sáttur
við. Staðan í dag er betri en ég átti von
á að hún yrði þegar ég horfði til fram­
tíðar fyrir fjórum árum síðan.
Ég vissi að þetta yrði erfitt og krefj­
andi verkefni. Ég vissi að þetta yrði
erfitt fyrir þá flokka og þá forystu­
menn sem yrðu að bera hitann og
þungann af þessu starfi en við hik­
uðum hvergi. Við helltum okkur í
þetta þegar ríkisstjórnin leystist upp
og landið var á barmi upplausnar og
mátti síst við öðru en hafa starfhæfa
ríkisstjórn sem var tilbúin til þess að
glíma við ástandið. Aðstæðurnar voru
þannig að hún gat ekki orðið til nema
við værum tilbúin til þess að stíga inn í
myndina og það vorum við.“
Minni manna mætti vera betra
Það er ákvörðun sem hann sér ekki
eftir að hafa tekið og hefur aldrei
gert. „Ekki í eina sekúndu. Þá fyrst
hefði ég séð eftir því að hafa stofnað
þennan flokk ef hann hefði runnið
af hólmi þegar skyldan kallaði. Við
höfum skrifað algjörlega nýjan kafla
í stjórnmálasögu landsins. Með okk­
ar styrk og tveimur kosningasigrum í
röð þá varð til raunhæfur möguleiki á
að mynda rauðgræna ríkisstjórn sem
er sögulegt. Það er líka sögulegt að sú
stjórn hefur klárað kjörtímabilið. Því
hefur ekki alltaf verið spáð og þær
hafa fokið margar stjórnirnar.
Hitt vissi ég alltaf að þetta yrði
erfitt og að við yrðum að gera ýmis­
legt sem yrði ekki til vinsælda fall­
ið. Niðurskurður og skattahækkan­
ir og margt fleira er sjaldan neinn
gleðiboðskapur. Þegar samfélag á
í erfið leikum hafa menn tilhneig­
ingu til að kenna þeim um sem hafa
völdin hverju sinni, hversu sann­
gjarnt eða ósanngjarnt sem það nú
er. Mér finnst gjarna að minni manna
mætti vera betra og menn mættu
muna hverjir komu okkur í þetta. En
við sjáum hvernig það fer þegar nær
dregur að kosningum og umræðan
fer í gang af alvöru.
Ég sagði alltaf að það gæti vel ver­
ið að við myndum gjalda fyrir það að
gera þetta en það væri samt rétt að
gera það. Einu verkalaunin sem ég
þrái er að geta sagt og haft innistæð­
ur fyrir því þegar kjörtímabilið er á
enda runnið; að okkur hafi tekist það
sem við tókum að okkur að gera, að
bjarga Íslandi frá þroti og koma því út
úr erfið leikunum og á rétt spor.“
Ómálefnaleg og óboðleg umræða
„Auðvitað má alltaf deila um það
hvort eitthvað hefði mátt gera öðru­
vísi,“ segir Steingrímur og hallar sér
fram á borðið, „eða hvort hægt hefði
verið að dreifa byrðunum með öðr­
um hætti, ná bata hraðar eða hvað.
Hitt ættum við ekki að þurfa að ríf­
ast um sem opinberar hagtölur sýna
og mælingar staðfesta, að Ísland er
komið á allt annan og betri stað en
við blasti í árslok 2008 þegar öll um­
ræðan snerist um það hvort við fær­
um í þrot og hér yrði greiðslufall.
Við vorum ofarlega á lista yfir þau
tíu lönd heimsins sem voru talin lík­
legust til að enda í þroti, áhættu­
álagið var í grískum himinhæðum og
alls staðar lokað á Ísland. Við feng­
um hvergi fyrirgreiðslu og hvergi lán
nema með því að leita á náðir Al­
þjóðagjaldagjaldeyrissjóðsins. Þetta
voru auðvitað ógnvænlegar aðstæður
og þegar ég rifja þetta upp fyrir mér
þá er ég glaður og ánægður og sáttur
að þetta hafi þó tekist þetta vel. Þeir
erfiðleikar sem við stöndum frammi
fyrir núna eru smáhnullungar á götu
okkar miðað við björgin sem við
þurftum að velta úr vegi.
Það er óskaplega ósanngjarnt og
ómálefnalegt að setja ástandið ekki
í samhengi við þær aðstæður sem
við vorum að glíma við. Núna reyna
menn að draga upp þá mynd að öll
vandamál Íslands séu vegna þess að
við séum með þessa ríkisstjórn. Það
er ekki boðleg umræða því það er
ekki rétt.
Það er ómálefnalegt líka að reyna
að rífa niður þann árangur sem
hefur náðst. Það hjálpar okkur ekk­
ert. Menn langar auðvitað að klekkja
á okkur sem stjórnmálamönnum og
eru í sínum pólitíska leik en það er
ekkert hollt fyrir landið. Það er betra
fyrir stemninguna á Íslandi að gleðj­
ast yfir þeim árangri sem við höfum
þó náð. Við þurfum auðvitað að vera
raunsæ og viðurkenna að enn erum
við að glíma við vandamál en þau eru
til að sigrast á þeim.
Við þurfum að ná upp bjartsýni og
tiltrú á framtíð landsins og tala kjark
í þjóðina en ekki að rífa hana niður.
Allir þurfa aðhald og gagnrýna um­
ræðu, ég vil hana en ég vil að hún sé
málefnaleg og sanngjörn. Það hefur
ekki verið þannig.
Auðvitað eru hér öfl í landinu sem
mega ekki til þess hugsa að stjórn­
málasagan skrifist þannig að hér
hrundi allt í lok langs valdatíma Sjálf­
stæðisflokksins. Vinstri stjórn tók við
þrotabúinu og kom landinu út úr
erfið leikunum. Það er ekki þannig
sem þessir menn vilja að sagan skrif­
ist en hún mun skrifast þannig því
hún er þegar orðin þannig.
Árangurinn sem hér hefur náðst
er almennt viðurkenndur erlendis,
allir fréttamenn og stjórnmálamenn
sem hingað koma tala út frá því að
Ísland hafi náð heilmiklum árangri.
Leið Íslands út úr kreppunni er stúd­
eruð úti í heimi og ég fékk óskirnar í
löngum bunum um að halda erindi
um það hvernig Íslandi tókst að tak­
ast á við erfiðleikana.“
Hvergi hættur
Steingrímur er hvergi nærri hættur.
Þvert á móti. Ein af þeim ástæðum
sem hann gefur fyrir brotthvarfi sínu
úr forystusveit flokksins er sú að hann
langar til að halda áfram í stjórnmál­
um og hafa svolítið frjálsari hendur,
meðal annars til þess að sinna sínu
kjördæmi. „Ég gef ekkert út um það
hvenær ég hætti svo í pólitík, ég lofa
engu um það. Það getur vel verið að
mér þyki þetta svo gaman að ég verði
mörg kjörtímabil í viðbót.
Ég hef ákveðið að bjóða mig fram
og það er búið að ganga frá okkar
lista. Ég leiði hann í mínu gamla góða
Norðausturkjördæmi þar sem ég hef
verið á þingi í þrjátíu ár. Ég hef haft
mikinn stuðning þar og vona að svo
verði áfram að einhver hluti kjósenda
vilji hafa mig áfram á þingi og helst
okkur fleiri en eitt og fleiri en tvö.
Það er margt spennandi að gerast í
þessu kjördæmi, það er verið að hefja
framkvæmdir við tvö samgöngu­
mannvirki sem bæði marka tímamót,
Norðfjarðargöng og Vaðlaheiðargöng
og það verður gaman að vera þing­
maður þegar þessi göng verða opn­
uð. Það er að komast af stað mikil at­
vinnuuppbygging í Þingeyjarsýslu.
Akureyri að eflast sem sterk miðstöð
utan höfuðborgarsvæðisins og nokk­
uð jafn og góður vöxtur þar. Akureyri
er líka að styrkjast sem miðstöð norð­
urslóðamála á Íslandi og það gætu
miklir hlutir gerst þar í tengslum við
það. Þannig að ég hef sterka tilfinn­
ingu fyrir því að þetta svæði verði eitt
helsta uppbyggingar­ og hagvaxtar­
svæði á landinu næstu árin. Það er
mjög gott vegna þess að þá verða
þessi miklu seguláhrif suðvestur­
hornsins ekki eins mikil og það er
gott fyrir byggðaþróun í landinu og
jafnvægi í hlutunum. Um leið verður
þetta fjölbreyttara land.“
Höfum örlög Íslands
í okkar höndum
Að hans mati er bjart framundan.
„Íslenskt atvinnulíf er að verða bæði
fjölbreyttara og heilbrigðara. Það er
betra jafnvægi í hlutunum. Gengi
krónunnar er mikið raunhæfara og í
betri tengslum við þarfir útflutnings
og samkeppnisgreinanna. Möguleik­
ar Íslands eru alveg óendanlegir.
Það er einfaldlega veruleikinn að
það eru fáar þjóðir á hnettinum jafn
gæfusamar hvað varðar möguleik­
ana sem við höfum á þessu landi sem
okkur hefur verið fengið til búsetu og
varðveislu. Við erum lánsöm þjóð og
okkur er engin vorkunn að rífa okkur
upp úr þessu áfalli. Þetta er allt í okk­
ar höndum og það gerir engum gang
að kenna öðrum um. Þetta erum
bara við og við höfum okkar framtíð
og okkar örlög í höndunum. Við höf­
um allt til alls til þess að skapa okk­
ur bjarta framtíð en við þurfum að
vanda okkur við það.
Ég hef brennandi áhuga á pólitík
og öllu sem henni viðkemur. Ég vona
að mér endist aldur og heilsa til að
sjá Ísland ná sér alveg upp úr þessu
og ná sér á góða siglingu sem farsælt
og gott velferðarsamfélag sem byggir
á lögmálum sjálfbærrar þróunar,
heldur rígfast í það besta úr norrænu
samfélagsgerðinni, jöfnuð, jafnrétti
og jöfn tækifæri fyrir alla. Þrátt fyrir
allt er norræna samfélagsgerðin sú
þróaðasta sem er hér á jörð. Fyrir mér
er enginn vandi að stilla kompásinn,
ég tel mig hafa algjörlega hnitin til að
sigla eftir.“
Finnur fyrir létti
Að lokum segist hann hafa verið í
öllum verkum sem til eru í stjórn­
málum. Hann hefur verið óbreyttur
þingmaður í stjórnarandstöðu, ver­
ið þingflokksformaður, varaformað­
ur flokks, formaður flokks og ráð­
herra. „Ég hef verið á víxl í stjórn og
stjórnar andstöðu. Ég hef haft gaman
af því að endurnýja mig og setja mig
inn í nýja málaflokka. Mig langar til
þess að halda því áfram.
Ég var að hugsa um það áðan að
ef ég finn einhverja þingnefnd sem
ég hef aldrei setið í þá er ég að hugsa
um að biðja um að fá að sitja í henni
næst ef ég enda í stjórnarandstöðu.
Nú er það ekkert víst, það getur vel
verið að ég sitji áfram í ríkisstjórn.
Við sjáum til. Þetta er spennandi og
gaman.
Mér hefur liðið óskaplega vel síð­
an ég komst að þessari niðurstöðu
og tilkynnti þessa ákvörðun. Það var
viss léttir. Ég læt það eftir mér að vera
í góðu skapi og það er engin upp­
gerð. Mér finnst virkilega spennandi
tími framundan.
Ég hef fengið óhemju mikið af
símtölum og skilaboðum og bréfum
þar sem fólk er að óska mér góðs
gengis, hvetja mig áfram og þakka
mér fyrir unnin störf. Í sumum bréf­
unum er svolítill saknaðartónn en
mér finnst þetta hafa gengið vel, að
fólk skilji þetta og virði þetta. Flestir
vilja fyrst og fremst ganga úr skugga
um að ég sé sáttur við þetta sjálfur
og ég er það. Ég er sáttur við þessa
niðurstöðu og ég er sáttur við sjálfan
mig. Það er auðvitað alltaf best.“
Þá getur þú gleymt þessu
Skyndilega stendur hann upp og
segist þurfa að drífa sig á næsta fund.
Frammi bíða tveir menn sem segja
honum að fara niður á Alþingi. Þó
að Steingrímur sé ekki nema fimm
mínútum of seinn var síminn byrj­
aður að hringja fyrir hálftíma. Að­
spurður hvort hann sé stressaður
svarar hann neitandi. „Ég er poll­
rólegur. Þú þarft að halda ró þinni
sama hvað gengur á. Ef þú lætur slá
þig út af laginu og ferð á taugum get­
ur þú gleymt þessu,“ segir hann í lyft­
unni á leiðinni niður.
„Það er tvennt sem þú þarft að
hafa til þess að geta sinnt svona
starfi, innri ró og þrek. Þú þarft að
vera þrekmikill og vera tilbúinn til
þess að nota það þrek. Þú þarft að
nýta alla þína krafta í þetta.“ Rétt
áður en hann hoppar upp í bílinn
sem stendur fyrir utan lítur hann
reyndar á mig og bætir því við á
hlaupum að þriðji þátturinn hafi líka
talsvert að segja. „Það er reynslan.
Með reynslunni öðlast þú ró og
byggir upp þrek. Það er það sem
hefur komið okkur Jóhönnu í gegn­
um þetta, ekkert annað,“ segir hann
og kveður. n
„Mér hefur liðið
óskaplega vel síð-
an ég komst að þessari
niðurstöðu og tilkynnti
þessa ákvörðun. Það var
viss léttir.
Léttir að hætta Steingrímur horfir
sáttur yfir farinn veg og hlakkar til
að takast á við þingstörfin þegar
hann hefur orðið frjálsari hendur
til að sinna sínu kjördæmi og þeim
málefnum sem hann hefur áhuga á.
MYND SIGTRYGGUR ARI