Öldrun - 01.05.2007, Blaðsíða 23

2
ÖLDRUN – 25. árg. 1. tbl. 2007 www.oldrun.net
Iðjuþjálfun sem vísindagrein
Iðjuþjálfun er vísindagrein sem byggir á iðjuvísindum,
hug­ og félagsvísindum, heilbrigðisvísindum og raunvís­
indum. Fagið er kennt við Háskólann á Akureyri og er
fjögurra ára B.Sc. nám. Iðjuþjálfar leggja áherslu á samspil
einstaklings, iðju og umhverfis. Einnig leggja þeir áherslu
á mikilvægi þess að efla einstaklinginn til að vera virkur
og gefa honum þannig tækifæri á að vera þátttakandi í að
móta eigið líf. Með því móti eykst trú hans á eigin áhrifa­
mátt. Iðjuþjálfar ganga út frá því að allt sem við tökum okk­
ur fyrir hendur sé iðja, því er mikilvægt að við skilgrein­
um iðju. Margir skilgreina iðju sem eitthvað starfs­ eða
atvinnutengt, hins vegar hafa iðjuþjálfar útvíkkað þetta
hugtak. Iðja er í rauninni samansafn af athöfnum sem ein­
staklingar taka þátt í þ.e. öll þau verk og athafnir sem fólk
tekur þátt í til að annast sjálft sig, njóta lífsins og vera nýtir
þjóðfélagsþegnar. Þátttaka í iðju er forsenda mannlegrar
tilveru en iðjuþjálfar ganga út frá því að einstaklingar séu í
eðli sínu virkir og haldnir athafnaþörf.
Iðjuþjálfun og aldraðir
Ester Halldórsdóttir
iðjuþjálfi
Droplaugarstöðum

Í þessari grein verður stuttlega fjallað um
hvað iðjuþjálfun er,
hugmyndafræðin að baki faginu kynnt,
fjallað um iðjuþjálfun og aldraða og
kynnt það starf sem iðjuþjálfi
sinnir á hjúkrunarheimilinu
Droplaugarstöðum.
Tilgangurinn með iðjuþjálfun er að gera fólki kleift
að móta og taka virkan þátt í iðju sem er því mikilvæg og
stuðlar að auknu sjálfræði og lífsfyllingu. Skjólstæðingar
okkar eru því oft einstaklingar eða hópar sem vegna rösk­
unar á þroska, veikinda, áfalla eða öldrunar hafa takmark­
aða möguleika til iðju. Iðjuþjálfar vinna með einstaklingum
á öllum aldursskeiðum og á þjónustan við þá að vera í boði
bæði innan og utan hefbundinna heilbrigðisstofnana.
Iðjuþjálfar vinna út frá svo kallaðri top­down nálgun
en ekki bottom­up, þar sem við skoðum fyrst iðjuhlutverk
einstaklingsins og hvað tengist hlutverkinu, þá verkin sem
tilheyra iðjunni og að lokum athafnirnar/gjörðirnar.
Iðjuþjálfar leitast við að hafa eftirfarandi að leiðarljósi í
þjónustu sinni:
• Virðingu fyrir einstaklingunum og framlagi hans til
eflingar á eigin færni við iðju
• Heildarsýn á manninum og gildi iðju fyrir þroska
hans, aðlögun og lífsfyllingu
• Notkun iðju á markvissan hátt til að auka færni og
koma í veg fyrir röskun á færni
• Þroskahugtakið og tengsl þroska við breytileg við­
fangsefni mismunandi æviskeiða
• Samspil einstaklings og umhverfis og mikilvægi
þess í mótun hlutverka er fela í sér iðju
Iðjuþjálfar leggja mikla áherslu á gagnreynda þjón­
ustu og í siðareglum iðjuþjálfa er lögð áhersla á að þeir
auki stöðugt þekkingu sína. Með því móti vilja iðjuþjálfar
tryggja að starfið sé byggt á nýjustu, réttmætustu og áreið­
anlegustu gögnum um áhrif þeirrar íhlutunar sem verið
er að veita. Er búið að sannreyna að þessi þjónusta beri
árangur? Það hefur hamlað að við höfum í gegnum tíðina
ekki haft úr svo mörgum rannsóknum að moða en það hef­
ur orðið mikil breyting þar á á undanförnum árum.
Starfsvettvangur iðjuþjálfa
Iðjuþjálfar starfa með öldruðum víða í samfélaginu.
Má þar nefna innan heilsugæslunnar, með skjólstæðing­
um heimahjúkrunar, á sjúkrahúsum, endurhæfingarstofn­
unum og hjúkrunarheimilum. Má segja að framboð á iðju­
þjálfum sem hafa áhuga á að starfa með öldruðum hafi
verið mun minna en eftirspurnin, en erfiðlega hefur geng­
ið að manna þær stöður sem í boði eru innan öldrunar­
þjónustunnar.
Iðjuþjálfun og aldraðir á hjúkrunarheimili
Þegar við hugsum um hinn aldraða verðum við að
hafa í huga aldurstengdar breytingar sem eiga sér stað í
úrlausn á vandamálum, rökhugsun, minni, vinnsluminni
og athygli. Hvað allt þetta varðar verða breytingarnar