Öldrun - 01.05.2007, Blaðsíða 25

2
ÖLDRUN – 25. árg. 1. tbl. 2007 www.oldrun.net
Sálfræðingar og
öldrunarþjónusta
Berglind Magnúsdóttir
sálfræðingur
Sálfræðiþjónustu LSH, Landakoti
Öldrunarsálfræði er sú grein sálfræðinnar sem snýr að
rannsóknum og skilningi á öldrun. Öldrunarsálfræðingar
starfa með heilbrigðum öldruðum sem þarfnast aðstoðar
vegna þátta sem ógna eða hafa veruleg áhrif á líf þeirra
og aðstæður og einnig með andlega sem líkamlega veik­
um öldruðum einstaklingum. Sálfræðingar sem starfa við
öldrunarþjónustu hér á landi eru ekki margir, enda hvorki
mikil né löng hefð fyrir því að íslenskir sálfræðingar sér­
mennti sig í öldrunarsálfræði. Geronto, gríska orðið fyrir
gamall, er það forskeyti sem notað er til að gefa til kynna
öldrunaráhersluna innan sálfræðinnar. Á dönsku er talað
um gerontopsykologi og á ensku gerontopsychology. Hér
á landi hefur forskeytið öldrunar fyrir framan sálfræðing­
ur, öldrunarsálfræðingur, fest sig í sessi að nokkru leyti
þó strangt til tekið megi íslenskir sálfræðingar ekki kalla
sig öldrunarsálfræðinga, þar sem ekki er hægt að öðlast
sérfræðingsréttindi í greininni hér á landi. Sálfræðingar
sem sinna öldruðum hér á landi starfa á sjúkrahúsum,
hjúkrunarheimilum, á vegum félagsþjónustu sveitafélags
og einnig á eigin sálfræðistofu auk þess að sinna rann­
sóknum, háskólakennslu og fræðslu á ýmsum vettvangi.
Skipta má starfssviði og sérmenntun þeirra sálfræðinga
sem koma að öldrunarþjónustu hér á landi í taugasálfræði
og klíníska öldrunarsálfræði. Á öldrunarsviði Landspít­
ala­háskólasjúkrahúss á Landakoti hefur verið ein staða
klínísks öldrunarsálfræðings frá árinu 1997 er greinar­
höfundur hóf störf. Starfið þar felst í þverfaglegri vinnu
með öðrum stéttum þar sem megin áhersla er á sálfræði­
meðferð, stuðningsviðtöl við aðstandendur og ráðgjöf til
starfsfólks. Auk þess má nefna greiningarvinnu, sorg­
arvinnu, fjölskylduráðgjöf, handleiðslu annarra fagstétta
og vinnusálfræðileg aðkoma fyrir deildir og einingar. Notk­
un hugrænnar atferlismeðferðar hefur aukist hjá þessum
aldurshópi sem og meðal annarra og hefur notkun þeirrar
meðferðar skilað góðum árangri.
Nokkuð löng hefð er fyrir taugasálfræðilegri þjónustu á
öldrunardeildum sjúkrahúsa. Á Landakoti og á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur hefur, frá ársbyrjun 1995, verið veitt taugasál­
fræðileg þjónusta og nú starfar doktor María K. Jónsdótt­
ir á Landakoti í fullu starfi, einkum við taugasálfræðilega
greiningu á minnismóttökunni. Á Fjórðungssjúkrahúsinu
á Akureyri starfar doktor Þuríður J. Jónsdóttir sem sinnir
mati á öldruðum og öðrum aldurshópum.
Annar starfsvettvangur öldrunarsálfræðinga er hjúkr­
unarheimili en aðeins á einu þeirra, Droplaugarstöðum, er
starfandi sálfræðingur í 20% starfi. Einn öldrunarsálfræð­
ingur, Líney Úlfarsdóttir, vinnur á vegum Reykjavíkurborg­
ar á Þjónustumiðstöð Laugardals og Háaleitis. Starfið felst
í verkefnastjórnun vegna félagslegrar heimaþjónustu og
annarri þjónustu fyrir aldraða í þeim bæjarhluta. Þriðji
starfsvettvangur sem öldrunarsálfræðingur starfar á er
á eigin stofu en doktor Erla Sigríður Grétarsdóttir, sem
er fyrsti íslenski doktorinn í öldrunarsálfræði, tekur þar á
móti fólki til meðferðar og greiningar.
Öldrunarsálfræði er spennandi fag sem gefur mögu­
leika á ýmsum rannsóknum og sérverkefnum því fagið er
ungt hér á landi og áhugi þjóðfélagsins á öldrun fer vax­
andi ár frá ári. Æskilegt væri að sjá fleiri stöður öldrunar­
sálfræðinga á hjúkrunarheimilum og á heilsugæslu­
stöðvum. Í nánustu framtíð sér fyrir endann á bið eftir
öldrunargeðdeild sem staðsett verður á Landakoti og mót­
töku í tengslum við deildina. Fastlega má gera ráð fyrir
að næstu stöður öldrunarsálfræðinga verði innan þeirrar
starfssemi.