Són - 01.01.2007, Side 33

HALLGRÍMUR PÉTURSSON SKÁLD ALÞÝÐUNNAR 33
Þjóðsögur um ævi Hallgríms hafa tekið að myndast mjög snemma.
Það sést best á því að í ævisögu hans sem Vigfús Jónsson í Hítardal
(1736–1795) skrifar eru ýmsar slíkar sagnir sem hann hefur orðið að
styðjast við og það verður reyndar að segjast að einmitt þær sögur
gefa frásögninni líf og lit. Þar er og svohljóðandi lýsing af Hallgrími
og háttum hans:
Að ytra útliti hafði hann verið stór og óliðlega vaxinn, dökk-
ur á hár og hörund, svo sem hann sjálfur stingur á í gamanvísu
sinni á þennan hátt:
Sá, sem orti rímur af Ref,
reiknast ætíð glaður,
með svartar brýr og sívalt nef,
svo er hann uppkastaður (málaður).
Hann var í söng mjög stirðraddaður, hvörsdagslega skemmt-
inn og glaðsinna, svo hann kastaði oftlega gamanvísu fram um
ýmsa tilburði, sem tilféllu og broslegir voru, hvar af orsakaðist
enn fremur skemmtan, hvað stundum þótti þó um of, helzt ef
nokkrir kátir riðu undir hann, þar hönum hafði verið gjarnt að
vera í þeirra selskap, jafnvel þar sem fjölmenni var, svo sem í
brúðkaupum og á alþingi, hvað velvildarmönnum hans var
ógeðfellt, svo að þó þeir vildu halda hönum þar frá, samt tókst
það ekki að vilja þeirra, því maðurinn var upp á slétta bænda-
vísu í siðferði og háttalagi, hvar af það sést að það hét um hann
sem aðra menn: Hvör hefir sinn brest. Samt meðkenna og játa
allir, sem af skynsemi tala og sannleikann vilja segja, að hann
var þar fyrir utan hinn gáfu- og andríkasti prédikari og hið besta
skáld á síðari tímum hér á landi, hvar um ljósast bera vitni hans
sálmar og kveðlingar, hvörjir nú varla fást óafbakaðir, og trauð-
lega finnst gamanvísa eður kvæði eftir hann, ef rétt fengist, að
ei megi þekkjast frá annarra kvæðaskap.2
Má af þessu glöggt sjá að höfðingjunum, vinum Hallgríms, hefur þótt
nóg um alþýðleika hans. En sá þáttur í fari hans stuðlaði ekki hvað
síst að vinsældum hans meðal alþýðu allrar og engin furða þótt af
honum gengju sögur sem með tímanum uxu og runnu inn í þjóð-
2 Vigfús Jónsson (1947:21–22).