Són - 01.01.2007, Blaðsíða 129

Són - 01.01.2007, Blaðsíða 129
ÁLITAMÁL Í BÓKMENNTASÖGU 129 fram mín vegna að Söngvar Ossíans eða Svo mælti Zaraþústra séu sama bókmenntagrein og prósaljóð Baudelaires eða Stefáns Harðar Gríms- sonar. Í því er að vísu fólgin viss bókmenntaleg blinda að mínum dómi, alltof einfaldur skilningur á því sem kallað er ‚ljóðrænt‘. Það er arfur frá rómantíkinni að kalla ‚skáldlegan‘ prósa ljóð.33 Sú venja mun þó víðast hvar á undanhaldi. En hvað gerir ljóð yfirleitt að ljóði? Í mínum augum er ekki síst áhugavert að velta fyrir sér þeim eigind- um hinna nýju prósaljóða sem gera þau að ljóðum. Það einkennir þau að þau eru ‚ljóð‘ í öðrum skilningi en sá ljóð- ræni prósi sem áður var til, og þeir Nylander og Örn kalla prósaljóð. Þau eru stutt og búa yfir þéttleika sem greinir þau frá hinum eldri ljóðræna prósa, í þeim er ljóðræn spenna og þau eru afmörkuð heild. Í þessu er ljóðeðli þeirra fólgið en ekki í ljóðrænu eða skáldlegu orðfæri; þvert á móti færðist málfarið nær vönduðu talmáli. Að öðru leyti vísa ég til umfjöllunar minnar um prósaljóð Sigfúsar.34 Örn hefur eftir Nylander, í fullri alvöru að því er virðist, að hina nýju tegund ljóða sem Baudelaire og fleiri fóru að yrkja um miðja 19. öld í Frakklandi megi rekja, eða hún hafi verið rakin, „til áhrifa dag- blaða upp úr 1830“ og þarfa þeirra fyrir „stuttar klausur um hvers- dagsleg atvik á einföldu máli“.35 Mér fallast hendur; kostulegri bók- menntaskilning hef ég varla á ævi minni séð. Það sem gerðist á þess- um tíma í Frakklandi var ekki megindarbreyting heldur eigindar- breyting, ný ljóðhugsun. Hin nýju ljóð Baudelaires voru eitthvað allt annað en „stuttar klausur um hversdagsleg atvik á einföldu máli“, þau voru ný tegund skáldskapar. Vilji Örn hrekja þá skoðun er hætt við að hann þurfi að munnhöggvast við fleiri en mig. Ég vil ljúka þessum þætti svars míns á því að ítreka það sem ég skrifaði í grein minni um prósaljóð Sigfúsar Daðasonar: Reyndar liggur það í eðli prósaljóðs að umdeilanlegt er hvað rétt er að kalla því nafni. Það liggur á mörkum bókmenntagreina, hefur engin ótvíræð landamæri, og þegar öllu er á botninn hvolft skiptir kannski ekki höfuðmáli hvort texti er kallaður ljóð eða eitthvað annað. Slíkt verður heldur ekki ákveðið í eitt skipti fyrir 33 Þessa sér stað í þeim ummælum Halldórs Kiljans Laxness um sögu sína „Fegursta sagan í bókinni“ (1920) að hún sé „í raun réttri kvæði“, áhrifin sótt í „svokölluð óbundin ljóð sem þá voru mjög í geingi“ (1954:9). 34 Þorsteinn Þorsteinsson (2003:157–59, 2007:186–88). 35 Örn Ólafsson (2006a:130).
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144

x

Són

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Són
https://timarit.is/publication/1139

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.