Són - 01.01.2014, Page 22

20 Þórður Helgason
Í Norðra birtist grein árið 1854 þar sem í fyrsta sinn er skorað á kirkju-
yfir völd að bregðast við með því að leiða skáldskap til öndvegis í sálmum:
Það hefur verið skorað á oss af ýmsum, að vekja máls á því í blaði
þessu, hversu brýn nauðsyn sje orðin á því, að hin evangel iska kristi-
lega messusaungs - og sálma- bók, sem lögboðin er hjá oss, og brúkuð
í kirkjum og heimahúsum síðan 1801, sje endurbætt og aukin. Vjer
þurfum ekki að taka það fram, hvað bókinni hefur þótt og þykir enn
ábótavant …
Vjer skorum því á stiptsyfirvöldin og alla hina geistlegu stjett í
land inu, að hún og þau gángist nú fyrir og taki sig saman um, að beztu
skáld landsins, svo vel leikir sem lærðir, kosti kapps um, að endur bæta
og auka messusaungs - og sálma- bók vora, svo að hún hvorki standi á
baki lestrarbókum þeim, sem brúkaðar eru vor á meðal til guð ræknis
yðkana og siðferðis bóta, nje heldur andlegri menntun margra guð-
fræðínga vorra, og heldur ekki sálmabókum þeim, sem er lendis eru
lög boðnar og brúkaðar …
(Um Sálmabókina 1854:13)
Hér er í fyrsta skipti en ekki hið síðasta farið fram á að skáldin í landinu
taki höndum saman til að bæta sálmana.
Þremur árum áður, árið 1851, birtist grein í Lanztíðindum um sálma-
bókina og má telja þá grein fyrstu vandlega unnu til raun ina til að bæta
íslenska sálma. Greinar höfundi er harla ljóst að margt í messu söngs-
bókinni þarf að taka til gagngerrar athugunar. Honum er kunnugt um að
ný útgáfa sálmanna er í undirbúningi og vill greinilega koma til aðstoðar.
Það er nú kunnugt, að vor hin svo nefnda nýa sálmabók … var endur-
skoðuð og leiðrjett af mönnum, sem án efa voru færir um að leið rjetta
gallana á efni og orðfæri sálmanna … en vjer viljum eigi held ur dyljast
þess, að breytíngar þær, sem þeir hafa gjört á orð færi sálmanna,
margvíða eru óafsakanlegar og ófyrir gefan legar syndir gegn bragar-
háttum (Metrik) og rjettum framburði orðanna.
(8+3×5 1851:151)
Það sem gerir grein höfundar merkilegri en aðrar um sama efni er að
hann snýr sér alfarið að brag fræðinni og tekur dæmi af sálmum sem
hann sér að hafa verið illa ortir eða endur skoðaðir nema hvort tveggja
sé. Hann tekur dæmi af fyrsta erindi fyrsta sálms bókar innar sem ekkert
hafði breyst frá útgáfu Magnúsar árið 1801 (Evangelisk-kristileg Messu-
saungs- og Sálma-Bók … 1801:1):