Són - 01.01.2014, Page 34

32 Þórður Helgason
og löngun til að vinna sálma bókinni „það mein er hann má mest“ (Stefán
Thórarensen 1872:1). Almennt er Stefán furðu ánægður með bókina og
telur „langt að bíða, að söfnuðirnir óski breytinga á þessum sálmum.“
Stefán metur smekk sóknar barna og söfnuða svo: „Hinir guð ræknu
söfnuðir kalla ekki, svo sem höfundinum heyrist, svo mjög eptir feg urð
og fisni! Þeir tala um kjarnan[n] en ekki um skelina; þeir tala um góða
sálma, – sjaldnar, og jeg held aldrei um „fagra“ sálma“ (1872:6).
Rit Stefáns ber merki þess að vera samið í reiðikasti enda stór yrði
ekki spöruð. Því kemur ekki á óvart að hann fær á baukinn, fyrst í nafn-
lausri grein í Norðan fara. Þar er grein Björns hrósað fyrir sanngirni og
góð rök þess, sem hann tilfærir, að sálmabókin nýja sé misheppnað verk
að mörgu leyti. Stefán hins vegar fær að þola miklar ákúrur fyrir van-
hugs uð viðbrögð sín, „ótil hlýði legan hroka og skort á stillingu og hóg-
værð“ (Norðanfari 1872:71).
Helgi Hálfdánarson finnur ef til vill til nokkurrar ábyrgðar vegna
bókar innar og gerir tilraun til að benda Stefáni á gallana en Stefán tekur
það óstinnt upp og er sár vegna þess að Helgi brást honum og svarar
honum í bréfi dagsettu 15. apríl 1872:
Nefndin, (að minnsta kosti jeg) gjörði nl. það sem hún gat til að um-
flýja það að gallar yrðu á bókinni en það er auðvitað að þá galla, sem
þú nú sjer á nefndar innar frá gangi, hefðir þú líka sjeð, hefðir þú ekki
skotizt úr henni, og afstýrt þeim. En hvað er það nú helst? Jeg sje nú
að vísu sjálfur marga sem jeg sá ekki þegar mest reið á, en sr. Ó[lafur]
P[álsson] var líka steinblindur maður í nefndinni.
Stefán finnur í þessu bréfi til Helga illa til þess að hann situr einn uppi
með alla ábyrgð og fær lítið hrós fyrir verk sitt en því meiri gagnrýni:
Jeg á annars bágt. Það eru nógir sem vekjast upp til að skeyta skapi
sínu á mjer fyrir það að jeg var hafður fyrir verkfæri við þessa sálma-
bók, en þó margir bæði skrifi mjer og tali vel til mín um mínar
aðgjörðir þá er enginn sem vilji skipta sjer af því hvernig haturs eða
öfundar mönn um mín um þóknast að fara með mig.
(Lbs. 2837 4to)
Í upphafi árs 1872 ritar prestur nokkur, sem þó gefur ekki upp nafn sitt,
í Þjóðólf og lýsir vand kvæðum sínum. Hann hefur fylgst með um ræð-
um og skrifum um sálma bókina og hugn ast ekki: „Helmingr inn af því
sem um þetta er sagt í Þjóð ólfi mundi nægja til alvar legrar íhugunar um
þessa nýu messu söngs bók …“ ((Aðsent) 1872b:59). En hún er komin út