Són - 01.01.2014, Page 49

Baráttan fyrir skáldskapnum 47
Of mikill skáldskapur?
Því er ekki að leyna að sumum þótti sem skáld skapurinn í hinni nýju
sálma bók tæki á sig nokkrar öfgar og það á kostnað hins kristi lega boð-
skapar. Menn áttu ekki slíkum sálmum að venjast sem mættu þeim
í verkum þeirra Matthíasar og Valdimars. Meðan verkið var í undir-
búningi reynir Helgi Hálfdánarson greinilega að halda aftur af til þrifum
Valdimars og virðist finna að því að eiginlegan sálma brag skorti í fram lag
hans. Valdimar svarar honum 2. maí 1881: „Það vill alltaf verða einhver
kvæða bragur hjá mjer, ekki sízt á því skásta. Þetta er mitt náttúru far,
og verður svo að vera. Vilji jeg reyna að fara út í þann sálma anda, sem
nefndin vill hafa, finnst mjer það verða meira „mat“. Þetta sýn ist mjer
benda til þess, að mjer sje ekki lagið að yrkja sálma í eigin legum skiln-
ingi; þótt jeg hafi komist út í það“ (Lbs. 2837 4to).
Árið eftir setur Helgi út á þýðingar Valdimars, svo mjög að hann
kveink ar sér undan í bréfi til Helga 15. júní 1882:
Í brjefi þínu finnur þú yfirhöfuð tvennt að hinum þýddu sálmum mín-
um, nl. það jeg hafi valið þá skáldlegustu, og annað það, að margir
þeirra sjeu ekki bænarsálmar Hvað hið fyrra snertir, þá er það rjett,
að margir þeirra [sálma minna] hafa einhvern skáldlegan blæ … Jeg
get heldur ekki sjeð, að það sje í sjálfu sjer galli, að sálmar sjeu skáld-
legir, heldur einmitt kostur, ef hitt fylgir með, að þeir sjeu guð ræki-
legir; því það er kunn ugt, hvílík áhrif skáldskapurinn hefur til að hrífa
hjart að fremur en það sem hefur prosaiskan blæ, hversu gott sem það
er að öðru leyti. Jeg held, að á þessum materíalistisku tímum sje ein-
mitt þörf á að fá nokkuð með af þesskonar …
(Lbs. 2837 4to)
Í framhaldi af þessum orðum bendir Valdimar á nokkur erlend sálma-
skáld sem tóku skáldskapinn í þjónustu sína – og auðvitað lætur hann
ekki Hallgríms Péturs sonar ógetið.
Í þessu bréfi til Helga gerir Valdimar athugasemd við það að sálma-
skáld séu yfirleitt aldrei talin til skálda, heldur guð fræð inga, enda ljóst að
mest alla 19. öldina voru sálma bækur ekki taldar til ljóða eða bók mennta,
heldur guðfræðirita.
Í bréfshluta ódagsettum, líklega frá árinu 1883, frá Valdimari til Helga
kemur fram að hann álítur sig enn þurfa að verja hug myndir sínar, bæði
um form og efni: