Són - 01.01.2014, Page 191

189
Bragfræðilega er hinn forni stuðlaði háttur Englendinga líkur fornyrðislagi en
ensku kvæðin hafa engin erindaskil. Það er Skúmhöttur sem gefur bókina út og
hún fæst í Bóksölu stúdenta og í Bókabúð Máls og menningar.
Náttúra ljóðsins – Umhverfi íslenskra skálda
Náttúra og umhverfi hafa verið eitt helsta yrkisefni íslenskra skálda frá því á 19.
öld. Í bókinni Náttúra ljóðsins – Umhverfi íslenskra skálda sýnir Sveinn Yngvi
Egils son hvernig rómantísk skáld móta myndina af íslenskri náttúru og leggja
áherslu á ólíkar hliðar hennar, allt frá ægifegurð eldfjalla og hafíss til al grænn-
ar sveita sælu. Mynd Íslands verður mikilvæg í sjálf stæðis baráttunni og teng ist
menningar pólitík, en náttúrusýnin þróast og verður sálfræðilegri á 20. öld í
ljóð um íslenskra nútímaskálda sem lýsa innra landslagi og hugarheimum. Rauði
þráður inn í bókinni er rómantíkin og arfleifð hennar frá Jónasi Hallgrímssyni til
nú lif andi skálda sem yrkja þannig um náttúru og umhverfi að það má lesa í ljósi
skáld skapar og fagurfræði 19. aldar.
Bókin hefst á kafla um náttúrusýn Jónasar eins og hún birtist í kvæðinu Fjallið
Skjald breiður, þar sem skáldlegt innsæi og vísindahyggja eiga samleik. Í öðrum
kafla eru náttúru lýsingar og málnotkun í fleiri kvæðum Jónasar tekin til skoðunar.
Í þriðja kafla eru þessir þættir tengdir upphafningu lands, þjóðar og tungu í þjóð-
ernis stefnu 19. aldar með samanburði á ljóðum Jónasar og samtíma manns hans,
slóvenska skáldsins Frances Prešeren. Fjórði kafli er helgaður hinu háleita (e.
sublime), fagurfræðilegu hugtaki sem getur lýst afstöðu margra íslenskra skálda til
náttúrunnar og er sjónum einkum beint að skáldskap Matthíasar Jochums sonar.
Í kjöl farið kemur kafli um hjarðljóða hefðina (e. pastoral) eins og hún birtist í ís-
lenskum skáldskap og þá sérstaklega í ljóðum Steingríms Thorsteinssonar.
Harmræn náttúrusýn skáldkonunnar Huldu er viðfangsefni sjötta kafla, en
þó að þar kveði við nýjan tón í íslenskum skáldskap yrkir hún að nokkru leyti
í anda rómantíkur innar. Sjöundi kafli fjallar almennt um arfleifð rómantíkur-
innar í íslenskum náttúru ljóðum og er þá einkum tekið mið af hug myndum
Friedrichs Schiller um einföld skáld og meðvituð. Í áttunda kafla er lagt út af
hug mynd um þýska heim spekingsins Martins Heidegger um umhverfismál og
hlut verk skáld skapar, en þær varða ýmis grundvallar atriði í vistrýninni sem aðferð
í hug vísindum. Í kaflanum er þess freistað að koma á samræðu milli Heideggers
og íslenskra skálda, einkum Hannesar Péturssonar. Þar á eftir er fjallað um hug-
myndir enska skáldsins Johns Keats um það viðhorf til heimsins sem kenna má
við neikvæða færni (e. negative capability) og hliðstæð einkenni greind í skáld skap
Snorra Hjartarsonar. Í lokakafla bókarinnar er sjónum beint að sögu göngunnar í
bók menntum og ljóð Gyrðis Elíassonar síðan könnuð með það í huga.
Náttúra ljóðsins er fyrsta heildstæða rannsóknin sem gerð er á náttúrusýn
og umhverfis vitund í íslenskri ljóðagerð og hér er beitt fræði kenningum sem
varpa ljósi á viðfangs efnið og tengjast vistrýni (e. ecocriticism). Bókin kemur út á
vegum Bókmennta- og listfræðastofnunar Háskóla Íslands og Háskólaútgáfunnar.