Peningamál - 01.02.2002, Side 49

Til fjöldauppsagna hefur t.d. komið hjá flugfélögum
og í hótelrekstri, sem beinlínis má rekja til atburð-
anna. Enn berast fréttir um að umtalsverðar fjölda-
uppsagnir séu framundan, t.d. í bílaiðnaðinum. Þess
ber að gæta að atvinna og atvinnuleysi er tafin vís-
bending um ástand efnahagsmála. Eftir samdráttar-
skeiðið sem stóð frá þriðja ársfjórðungi árið 1990 til
fyrsta ársfjórðungs árið 1991 náði atvinnuleysi t.d.
hámarki um mitt árið 1992.
Hagvöxtur í Evrópu staðnaði á sl. ári...
Fyrst eftir að merki um efnahagslægð gerðu vart við
sig í Bandaríkjunum voru bundnar vonir við að
þróunin þar myndi ekki hafa mikil áhrif í Evrópu.
Bent var á að evrusvæðið væri sjálfri sér næg efna-
hagseining og að útflutningur þaðan til Banda-
ríkjanna næmi innan við 3% af landsframleiðslu
svæðisins. Jafnvel var talið að Evrópa gæti gegnt
hlutverki nokkurs konar dráttarvagns heimsbúskap-
arins meðan samdráttur gengi yfir Bandaríkin (sem
virðist reyndar í mótsögn við fyrrnefnda sjónar-
miðið).
Þessar vonir reyndust byggðar á tálsýn. Þróunin
undirstrikar að miðlun hagsveiflunnar á milli landa á
sér aðeins stað að hluta til fyrir tilstilli beinna við-
skipta. Fjármálamarkaðir gegna ekki síður lykilhlut-
verki. Auk þess varð efnahagur Evrópu ekki aðeins
fyrir sömu áföllum og Bandaríkin, heldur að sumu
leyti í meiri mæli. Afturkippurinn í hátæknigeiranum
snart ýmis evrulönd ekki síður en Bandaríkin. Sama
má segja um ýmis mikilvæg viðskiptalönd evru-
svæðisins í Asíu, sem urðu fyrir enn meiri skelli en
Bandaríkin. Evrulöndin eru háðari orkuinnflutningi
en Bandaríkin og til viðbótar varð landbúnaður
svæðisins fyrir áföllum.
Eigi að síður hefur afturkippurinn í hagvexti
verið minni, sem e.t.v. má fyrst og fremst rekja til
þess að þjóðarbúskapur evrusvæðisins var í betra
jafnvægi fyrir, vægi hlutabréfafjármögnunar er þar
minna, hlutabréfaeign hlutfallslega minni og hag-
vöxtur ekki í jafn miklum mæli sprottinn af örum
vexti og fjárfestingu í hátæknigeiranum. Á þriðja
fjórðungi sl. árs mældist enn hagvöxtur á evru-
svæðinu. Fjárfesting hefur dregist nokkuð saman, en
minna en í Bandaríkjunum. Mest munar þó um að út-
flutningur evrusvæðisins hefur staðist efnahags-
lægðina betur, sem þakka má lágu gengi evrunnar.
48 PENINGAMÁL 2002/1
Mynd 10
1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001
80
85
90
95
100
105
110
115
120
125
1995=100
Iðnaðarframleiðsla á evrusvæðinu 1985-2001
Heimild: EcoWin.
Árstíðarleiðréttar, mánaðarlegar tölur
Mynd 9
1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
0
1
2
3
4
5
6
7
-1
-2
-3
%
Hagvöxtur á evrusvæðinu 1991:IV - 2001:III
Heimild: EcoWin.
Breyting milli ársfjórðunga á árskvarða
Mynd 8
1980 82 84 86 88 90 92 94 96 98 00 01
0
200
400
600
800
1.000
-200
-400
-600
%
Atvinnusköpun í bandaríska einkageiranum
1980-2001
Heimild: Economy.com.