Bændablaðið - 23.10.2014, Qupperneq 18

18 Bændablaðið | Fimmtudagur 23. október 2014
Í Bændablaðinu um miðjan
ágústmánuð síðastliðinn var
sagt frá nýrri tækni á Íslandi til
að halda gæsum og álftum frá
ræktarlöndum bænda – ekki síst
vegna ágangs í kornræktarlönd.
Um hljóðkerfi er að ræða þar sem
viðvörunarhljóð fuglategundar eru
spiluð til að fæla viðkomandi tegund
frá tilteknum svæðum. Var búnaðurinn
aðlagaður íslenskum aðstæðum en að
sögn Jónasar Björgvinssonar – sem
á og rekur fyrirtækið Fuglavarnir
og er umboðsaðili kerfanna á
Íslandi – þekkist ágangur álfta í
kornræktarlöndum, hvergi nema á
Íslandi.
„Það eru þó nokkur hljóðkerfi
með álftahljóðum komin í umferð
á Suðurlandi – líklega nálægt
tuttugu tæki. Þótt þessi reynslutími
frá því í ágúst sé stuttur, sýnir það
sig að búnaðurinn virkar á álftina.
Hann virkar þó betur á gæsina í
þeim skilningi að hvert tæki nær
yfir stærra svæði á gæsina; eða allt
að 500–600 metra. Stærð svæðisins
sem álftahljóðkerfið nær yfir er um
200 metrar – eða um fjórir hektarar.
Einnig þarf að stilla búnaðinn
öðruvísi þegar álftin á í hlut, þannig
að aðvörunarhljóðin eru spiluð örar
því álftin er svifasein og værukærari
en gæsin. Við teljum að við flestar
aðstæður sé best að vera með tvö tæki
þótt kornakur sé aðeins átta hektarar
eða stærri. Þá geta tækin farið af stað
sitt á hvað og unnið saman að því að
valda óöryggi hjá fuglinum,“ segir
Jónas.
Kostnaður hefur borgað sig upp
á einu sumri
Að sögn Jónasar hafa sumir sett
kostnaðinn fyrir sig, þótt þeir séu
með viðvarandi vandamál af fugli
og fyrirséð fjárhagstjón. „Til að bera
saman tjón og verð á varnarbúnaði þá
er talað um að einn glataður hektari
með ræktuðu korni geti verið tjón upp
á um 200 þúsund krónur. Eitt stykki
360 gráðu Compact tæki með standi
kostar um 270 þúsund krónur. Sem
er þá um 1,4 hektarar að verðmætum.
Svona tæki getur örugglega varið á
bilinu fjóra til tólf hektara næstu fimm
árin. Það gera alls um 20–60 hektara.
Samtals er það á bilinu fjórar til tólf
milljónir króna. Svo að fjárfestingin er
ótvírætt arðbær. Enda er það svo þegar
hjá mörgum okkar viðskiptavinum að
búnaðurinn hefur þegar borgað sig upp
á einu sumri.
Við gefum einnig bændum kost á að
prófa búnaðinn eða fá hundrað prósent
endurgreiðslu, ef engin árangur næst
yfir sumarið.
Fyrir stærri ræktendur með 50–100
hektara þyrfti að byrja með að lágmarki
5 tæki. Þó er ekki víst að þurfi að
stækka kerfið mikið eða í beinu
hlutfalli við hektaratölu því oft er fugl
að sækja staðbundið í ákveðna hluta
eða jaðra kornakra. Fer það þó mjög
eftir aðstæðum. Klárlega er tjónið oft
mikið hjá stærri ræktendum og getur
numið allt að 10 milljónum króna.
Við ætlum okkur að betrumbæta
álftahljóðkerfið fyrir næsta ár og einnig
er von á nýrri kynslóð tækis sem virkar
enn betur í landbúnaði.“ /smh
Fuglavarnir í íslenskum kornökrum:
Hljóðkerfi með fuglavarnar-
hljóðum hafa gefist vel
– kostnaður við kerfin hefur borgað sig upp á einu sumri
Dagný Bjarnadóttir með verkefni á jaðri listsköpunar og landslagsarkitektúrs:
Nýtir úrgang sem efnivið
í sinni sköpun
Þriðjudaginn 14. október flutti
Dagný Bjarnadóttir fyrirlestur í
húsnæði Garðyrkjufélags Íslands
í Síðumúla þar sem hún fjallaði
um möguleikana á nýtingu
úrgangs sem efniviðar, til dæmis
í listsköpun, til vöruhönnunar og
í landslagsarkitektúr.
Dagný, sem er einmitt landslags-
arkitekt, segir að áhugi hennar á
efninu sé tilkominn bæði úr faglegum
bakgrunni hennar, en einnig frá
hennar hugsjón á sviði endurvinnslu
og umhverfisverndar. „Ég sé í efninu
tækifæri sem ekki eru nýtt og svo
finnst mér að í hönnunarferlinu liggi
mikil tækifæri og ábyrgð til að beina
sjónum að betri og vistvænni nýtingu
auðlinda. Ef hlutur er ekki hannaður
þannig að hann geti skilað sér beint
til baka þaðan sem hann kom eða í
endurnýtanlega hringrás, þá er hann
einfaldlega ekki rétt hannaður – og
þá erum við farin að sóa verðmætum.
Þarna hvílir einmitt okkar ábyrgð og
það krefst hugvits að leysa þetta vel,
þar kemur einmitt hönnunarhugsunin
sterkt inn, þar sem til dæmis hugsunin
ætti að vera frá vöggu til vöggu, en
ekki frá vöggu til grafar.“
Dreymir um útivistarsvæði
gert úr förgunarefni
Dagný segir að þau verkefni sem hún
hefur unnið að og notað úrgang sem
efnivið, séu mörg á jaðri listsköpunar
og landslagsarkitektúrs. „Það eru
enda nánir snertifletir þarna á milli.
Eins er þetta líka vöruhönnun og
vöruþróun. Mig dreymir um að
gera útivistarsvæði sem væri að
miklu leyti byggt úr förgunarefni,
þar sem hlutirnir væru settir í allt
annað samhengi en þeir komu úr. Að
undanförnu hef ég mjög mikið verið
að vinna með mulið endurvinnslugler
sem yfirborðsefni og sé líka fyrir
mér vöruþróun úr því. Einnig hef
ég hannað bekki úr íslenskum
grisjunarvið undir vörumerkinu fang,
en þeir eru smíðaðir á verkstæðum
Litla-Hrauns, en efnið hef ég fengið
frá skógræktarfélögum á Suðurlandi.
Í sjónvarpsþáttunum Flikk flakk
sem sýndir voru 2012 á RÚV, má líka
sjá endurnýtingu á ýmsum hlutum.
En í þáttunum voru fjórir hönnuðir,
þar á meðal ég, fengnir til að skapa
nýtt torg í tveimur bæjarfélögum á
svæðum sem annars voru illa nýtt
og framkvæma svo hugmyndina á
þremur dögum.“
Ætti að vera hægt
að endurnýta allt
Að sögn Dagnýjar ætti að vera
hægt að endurnýta allt efni úr
neyslusamfélaginu, en í dag sé
staðan sú að efnin séu misverðmæt
og nýtileg. „Mér dettur reyndar
ekki í hug neitt efni sem ekki mætti
nýta. Allt í neyslusamfélaginu á sér
uppruna sem það ætti að geta farið
aftur til, stundum er erfitt að kljúfa
í sundur hluti sem eiga heima hvort
í sinni endurvinnslunni. Ég veit að
plastefni eru misverðmæt og sum svo
ódýr að það svarar ekki kostnaði að
endurvinna þau, sem er galli í sjálfu
sér. Því plastefni sem haldast í sinni
hringrás verða að verðmætum aftur og
aftur, en plastefnum sem er fargað í
náttúrunni eru að sjálfsögðu til mikils
skaða.
Við Íslendingar getum örugglega
gert margt og orðið leiðandi á þessu
sviði ef við viljum. Ég væri til dæmis
sjálf til í að hafa ruslatunnu fyrir plast
heima hjá mér. Í rauninni ætti ekki
að vera til neitt sem heitir sorp ef allt
rataði í réttan farveg, og við myndum
bara tala um efnisflokkun. Ég er sjálf
með moltu og lít á það sem algjör
verðmæti og það væri t.d eitthvað
sem allir ættu að geta flokkað frá og
skilað til náttúrunnar.
Glerið er dálítið vandræðabarn
í endurvinnslumálum hér á Íslandi
og sennilega víðar. Ástæðan fyrir
því að flöskur eru ekki þvegnar og
endurnýttar er vegna þess að það er
ódýrara að búa til nýjar. Í Evrópu er
að ég held orðið bannað að urða gler,
sumar flöskur hjá þeim eru endurnýttar
en annað er brætt aftur, eða mulið og
notað í öðru samhengi. Mér finnst
þetta efni svo ótrúlega fallegt og
mikil sóun á orku að það endi ofan í
jörðinni. Það er bæði hægt að nýta það
í malbik og í þetta yfirborðsefni sem
ég er að vinna og svo uppgötvuðum
við hliðarafurð við vinnsluna, sem er
glersallinn eða duftið sem hægt er að
nota til slípunar á málmum o.fl. Svona
efni er flutt inn til landsins í tonnavís,
sem við gætum hæglega búið til.“
Sementsverksmiðjan hentug til
glervinnslu
„Eftir að ég skoðaði sements-
verksmiðjuna á Akranesi fannst mér
svo upplagt að hún myndi breytast
í þessa glervinnslu, þar væri bæði
hægt að tromla það í efnið sem ég
nota, hægt væri að skilja sallann
frá í slípunina og svo eru ofnar sem
gætu brætt glerið. Mér fannst líka eins
og hringnum væri lokað með því að
breyta henni í glervinnslu, þar sem að
glerið er mikið til unnið úr skeljasandi
eins og sementið sem þar var áður
unnið og þannig værum við að skila
til baka aftur sem búið er að taka úr
náttúrunni annars staðar.“ /smh
Heiðruð fyrir framlag sitt til hestamennskunnar
Við setningu Landsþings hesta-
manna (LH) á Hótel Selfossi
föstudaginn 17. október voru
nokkrir félagar innan LH
heiðraðir fyrir störf sín í þágu
hestamennskunnar.
Það var Illugi Gunnarsson
menntamálaráðherra sem afhenti
fólkinu heiðursnælu.
Á myndinni, talið frá hægri, má
sjá þá sem fengu viðurkenningar.
Fyrstur er Haraldur Þórarinsson,
sem var þá formaður LH, Hólmfríður
Ingólfsdóttir frá Loga, Bjarnleifur
Bjarnleifsson frá Spretti, Jón B. Olsen
frá Mána, Sigrún Sigurðardóttir frá
Fáki, Kristinn Guðnason frá Geysi,
Rosmarie Þorleifsdóttir, sem tók við
viðurkenningunni fyrir mann sinn,
Sigfús Guðmundsson frá Smára,
Hermann Árnason frá Sindra og
loks er þarna Illugi Gunnarsson
menntamálaráðherra.
Um 140 manns sóttu þingið og
á laugardeginum 18. október var
þinginu slitið eftir að Haraldur sagði
af sér sem formaður og öll stjórnin
þar á eftir vegna vals á landsmótsstað
2016. Framhaldsþing verður haldið
8. nóvember. /MHH