Bændablaðið - 23.10.2014, Side 38

38 Bændablaðið | Fimmtudagur 23. október 2014
Á árunum milli 1930 og 1940
unnu vélaframleiðandinn David
Brown og verkfræðingurinn
Harry Ferguson að hönnun og
framleiðslu á dráttarvél sem
gekk undir nafninu Ferguson-
Brown.
Báðir þessi menn voru miklir
harðhausar og gekk samstarfið
vægast sagt illa. Einungis voru
framleidd ríflega 1.300 eintök af
þessum traktor.
Uppruna David Brown-traktora
má rekja til ársins 1860 þegar enskt
fyrirtæki með sama nafni hóf að
framleiða tannhjól úr tré sem voru
meðal annars notuð í vindmyllur.
Fljótlega fór fyrirtækið einnig að
framleiða tannhjól og úr pottjárni
og stáli og síðar gírkassa.
Ferguson-Brown
Árið 1930 hóf David Brown III
samstarf við írska verkfræðinginn
Harry Ferguson
sem gekk út á að
framleiða drátt ar-
vélar. Báðir menn
voru skapmiklir
og samstarfið gekk
vægast sagt illa.
Þrátt fyrir ágrein-
inginn hóf Brown
framleiðslu á lítilli
20 hestafla vél sem
gekk undir nafninu
Ferguson-Brown.
Ferguson sá aftur
á móti um sölu-
og markaðsmál
vélanna.
Framleiðsla gekk vel í fyrstu en
eftir spurnin var takmörkuð þar sem
vélarnar þóttu dýrar enda tvöfalt
dýrari en Fordson-dráttarvélar á
sama tíma. Ekki voru framleidd
nema ríflega 1.300 eintök af
Ferguson-Brown traktorum.
Undirferli og leyndarmál
Ágreiningur Brown og Ferguson
jókst og neitaði Ferguson að gera
nokkrar umbætur á vélinni og
kenndi lakri framleiðslu Brown um
allt sem miður fór. Þegar Brown
frétti að Ferguson hefði farið til
Bandaríkjanna til að kynna Henry
Ford hugmyndir sínar um nýja
dráttarvél án samráðs við sig hóf
hann í leyni að hanna nýjan traktor.
Traktorinn sem Brown
hannaði fékk nafnið Vaki og gætti
hann þess að í honum væru engir
vélahlutir sem Ferguson hefði
hannað eða ætti einkaleyfi á.
Framleiðsla Vaki hófst um það
leyti sem seinni heimsstyrjöldin
skall á og fram til ársins 1954
voru framleiddar hátt í 60.000
slíkar dráttarvélar.
Stefnt á Bandaríkjamarkað
Árið 1953 setti Brown á markað
tvær minni vélar, DB25 og DB30,
og eina öflugri, VAD6, sem var
ætlað að keppa við Ferguson og
Fordson á markaði.
Sá traktor Brown sem náði
bestum árangri var 990-vélin
og kom á markað árið 1961 og
uppfærð 1967.
Þegar hér var komið sögu
einbeitti David Brown sér nánast
eingöngu að Bandaríkjamarkaði
og ætlaði sér stóra hluti þar.
Svo stóra að árið 1972 neyddist
hann til að selja Case þann hluta
fyrirtækisins sem framleiddi
dráttarvélar. Framleiðslu á David
Brown-dráttarvélum var hætt árið
1988.
Yrkjuvélar fluttu inn fimm DB
Fyrirtækið Yrkjuvélar S.F., sem
var stofnað árið 1950, flutti inn
fimm David Brown-vélar til
Íslands til ársins 1958. Glóbus
hf - Árni Gestsson véladeild
tók síðar við umboðinu og árið
1963 var efnt til hringferðar
um landið til að kynna 880- og
990-gerðirnar. Vinsældir David
Brown-dráttarvéla urðu aldrei
miklar á Íslandi. /VH
Ferguson-Brown –
samstarf í molum
Bændablaðið
Smáauglýsingar 56-30-300
Hafa áhrif um land allt!
Frá fundi skógræktarmanna.
Ályktun Skógræktarfélags Íslands og skógræktarfélaga á Vestfjörðum:
Haldlaus rök sögð tefja
vegagerð um Teigsskóg
Skógræktarfélag Íslands telur,
ásamt skógræktarfélögum á
Vestfjörðum, að ekki sé ástæða
til að leggjast gegn vegagerð um
Teigsskóg í Þorskafirði.
Í umræðu um ráðgerðan veg
hefur því m.a. verið haldið fram
að nauðsynlegt sé að varðveita
Teigsskóg. Telja verður að
þetta séu haldlaus rök, notuð
sem yfirvarp. Örlítið brot af
Teigsskógi og skóglendi að
vestanverðu í Þorskafirði fer undir
veg samkvæmt nýjustu tillögu
Vegagerðarinnar, innan við 1%
af heildarflatarmáli skógarins.
Skaðinn er því óverulegur. Við
fyrirhugaðar framkvæmdir verður
jafnmikill birkiskógur ræktaður
innan héraðs til mótvægis
við skerðingu í Teigsskógi.
Birkiskóglendi á sunnanverðum
Vestfjarðakjálkanum minnkar því
ekki við gerð vegarins.
Á Vestfjörðum er að finna marga
fallega birkiskóga. Nýr vegur um
Teigsskóg mun greiða almenningi
leið að Teigsskógi til að njóta hans
og annarra fallegra náttúrufyrirbæra
við utanverðan Þorskafjörð.
Félögin benda á að engir hafi
varðveitt betur sinn upprunalega
birkiskóg en Barðstrendingar. Kjarr
er mjög víða í sýslunni og nánast
ómögulegt að leggja vegi án þess að
fara um kjarrlendi. Undanfarin tvö
ár hefur Vegagerðin unnið að löngu
tímabærum vegabótum vestar í
sýslunni og hefur þurft að ryðja þar
alls um 5 hektara birkiskógar. Til
samanburðar er talið að varanleg
röskun í Teigsskógi og Þorskafirði
verði samtals 6,1 ha, verði farin
sú veglína sem Vegagerð ríkisins
kynnti nýlega.
Mikil breyting á Hálsmelum
á örfáum árum
Hálsmelar kallast melarnir
norðan Vaglaskógar í Fnjóskadal
á hálsinum sem skilur dalinn
og Ljósavatnsskarð. Þar voru
miklar andstæður örsnauðra
mela og gróskumikils birki-
skógarins þegar Hálsmelar voru
friðaðir 1989.
Árið eftir var hafin gróðursetning
í melana undir merkjum
landgræðsluskógaverkefnisins.
Að verkinu stóð Skógræktarfélag
Fnjóskdæla.
Nú hafa verið gróðursettar
um 130 þúsund skógarplöntur á
Hálsmelum, mest lerki. Fólk úr
Fnjóskadal og nágrenni hefur
unnið verkið í sjálfboðavinnu.
Hin seinni ár hefur lítils háttar
verið klippt af tvítoppum og unnið
að annarri umhirðu. Árangurinn
hefur verið mjög góður og er
mikil breyting á svæðinu á örfáum
árum.
Hægt að ná árangri fljótt
Hálsmelar eru lýsandi dæmi um
hve fljótt má ná góðum árangri
með skógrækt á mjög snauðu
landi, sérstaklega á láglendi. Nú
er kominn skógur þar sem var
auðnin ein fyrir aldarfjórðungi.
Land sem áður gaf ekkert af sér
myndar nú verðmætan skóg sem
senn fer að gefa arð. Skjólið,
bætt ásýnd landsins, auðugra
vistkerfi, aukið fuglalíf og fleira
sem jafnan fylgir skógrækt fáum
við í kaupbæti. Þetta kemur fram
á vefnum skogur.is.
Hálsmelar í júlí 1996. Myndir / Skógrækt ríkisins.