Bændablaðið - 23.10.2014, Side 20

20 Bændablaðið | Fimmtudagur 23. október 2014
Um 10.000 afbrigði nytjaplantna
frá um 100 löndum voru
nýlega send til varðveislu í
fræhvelfingunni á Svalbarða.
Varðveisla erfðaefnis er
gríðarlega mikilvæg til að tryggja
fæðuöryggi í framtíðinni.
Í sendingunni er meðal annars
að finna fjölda afbrigða af plöntum
eins og hveiti, bygg, maís,
jarðhnetum, ýmissa austurlenskra
ávaxtaplantna og grænmetis frá
Afríku. Í hvelfingunni eru fyrir
fræ af um 850.000 afbrigðum
plantna sem geyma í sér þúsunda
ára ræktunarsögu.
Afbrigðin sem fara til geymslu
núna eru meðal annars frá löndum
Búlgaríu, Kólumbíu, Indland og
Taívan.
Undanfarna áratugi hafa
loftslagsbreytingar, eyðing
búsvæða, ófriður, mengun og
einræktun gert það að verkum
að fjöldi ræktunarafbrigða hefur
dregist saman og sum jafnvel dáið
út. Frægeymslunni á Svalbarða,
sem gengur undir nafninu
Dómsdagshvelfingin, er ætlað að
varðveita fágæta stofna nytjaplantna
svo hægt sé að grípa til þeirra við
kynbætur plantna í framtíðinni
gerist þess þörf. /VH
Fræ tíu þúsund afbrigða nytjaplantna send til varðveislu á Svalbarða:
Dómsdagshvelfingin gæti
verið okkar eina von
þekking & tækni
Allt að 69% meira af andoxunarefnum í lífrænt ræktuðum afurðum:
Ræktunaraðferðir hafa áhrif á gæði matvara
Hópur alþjóðlegra sérfræðinga
undir stjórn háskólans í
Newcastle á Bretlandseyjum
segist hafa sannað að lífrænt
ræktaðar afurðir innihaldi allt að
60% meira af andoxunarefnum
en afurðir sem ræktaðar eru
samkvæmt hefðbundnum
ræktunaraðferðum.
Þrátt fyrir ágreining um
gagnsemi andoxunarefna bendir
ýmislegt til að þau geti dregið úr
líkum á hjarta- og æðasjúkdómum
og jafnvel krabbameini. Einnig er
talið að þau geti dregið úr hættu á
æðakölkun og blóðtappa auk þess
að minnka myndun á hrukkum.
Niðurstöður rannsóknanna, sem
eru þær stærstu sinnar tegundar,
voru birtar í British Journal of
Nutrition. Niðurstöðurnar sýna að
með því að breyta um mataræði
og borða eingöngu lífrænt ræktaða
ávexti, grænmeti og korn þurfi
einstaklingar minni skammt
til að taka upp sama magn af
andoxunarefnum en úr sömu fæðu
sem ekki er lífrænt ræktuð.
Rannsóknirnar sýndu einnig að
hlutfall þungmálma var verulega
mikið hærra í ávöxtum, grænmeti
og korni sem var ekki lífrænt
ræktað.
Tilbúinn áburður dregur úr
magni andoxunarefna
Prófessor Carlo Leifert, sem leiddi
rannsóknina, segir að niðurstöður
rannsóknanna séu góð viðbót
í þekkingarbanka neytenda
þar sem upplýsingar um ólíkar
ræktunaraðferðir séu oft og tíðum
ruglingslegar og jafnvel villandi.
Leifert segir að rannsóknirnar
sýni svo ekki verði um villst að
það hvernig matur er ræktaður hafi
ótvíræð áhrif á gæði fæðunnar.
Dæmi um það er að þegar mikið
er notað af tilbúnum nitur- og
fósforáburði dregur það úr magni
andoxunarefna í afurðunum.
Notkun slíks áburðar er ekki leyfð
í lífrænni ræktun.
Meira vítamín og færri kaloríur
Samkvæmt mælingum rann-
sóknar teymisins var styrkur
andoxunarefna í lífrænt ræktuðum
afurðum á bilinu 18 til 69% hærri
en í afurðum ræktaðum samkvæmt
aðferðafræði hefðbundins land-
búnaðar. Einnig var mælanlegt
magn af vítamínum meira í lífrænt
ræktuðum ávöxtum og grænmeti.
Með því að borða lífrænt er
neytandinn því að fá meira af
andoxunarefnum og vítamínum
en minna af kaloríum.
Að meðaltali mældist 48%
minna af þungmálminum kadmíum
í lífrænum afurðum. Kadmíum er
einn þriggja þungmálma, auk blýs
og kvikasilfurs, sem má samkvæmt
reglum Evrópusambandsins
einungis finnast í takmörkuðu
magni í matvælum.
Þar sem notkun á tilbúnum
áburði er óheimil í lífrænni
ræktun mældist magn niturs í
slíkum afurðum mun minna en
öðrum. Hátt niturhlutfall er talið
óæskilegt í matvælum og talið geta
aukið líkur á krabbameini í maga
og öðrum meltingarsjúkdómum.
Víða mældist magn skordýra-
eiturs yfir leyfilegum mörkum
í spínati, höfrum, ferskjum,
appelsínum, jarðarberjum, salati og
eplum, svo nokkur dæmi séu nefnd,
sem ekki voru lífrænt ræktuð.
/VH
Háskólinn á Hólum
auglýsir eftirfarandi
kynbótahross til sölu
1. Svaði IS2009158304 (BLUP 124)
2. Flugnir IS2009158309 (BLUP 117)
3. Alfa IS2008258307 (BLUP 118)
Öll hrossin hafa verið sýnd í kynbótadómi. Skrifleg tilboð
þurfa að berast skrifstofu skólans í síðasta lagi 10. nóvember
nk. Merkt: Háskólinn á Hólum, Guðmundur Eyþórsson –
tilboð í hross. Áskilinn er réttur til að hafna öllum tilboðum.
Frekari upplýsingar hjá sveinn@holar.is.