Skírnir - 01.01.1985, Page 277

SKÍRNIR
RÝMI/TÍMI f VERKUM ERRÓS
209
andann til þess að viðurkenna málverkið (og heim þess) innan aðstæðna sem
eru því eiginlegar. En það er ekki hægt að lesa þessar aðstæður því að þær eru
ósýnilegar: heimurinn og listin sem birtir hann eru tekin sem sjálfsögð og vafa-
laus. Með því að „hvolfa" myndinni (og jafnframt breyta henni á augljósan
hátt) er gripið fram í fyrir þessu eintali málverksins; við stöndum ekki lengur
andspænis „glugga sem veit mót öðrum heimi“, heldur frammi fyrir hlut, til-
búnum af mannavöldum, settum saman af ýmsum þáttum og raunverulega
komið fyrir í þessum heimi hér. Allt þetta er skynjað sem atburður sem flækir
áhorfandann í málið, atburður sem gerist á því andartaki sem horft er á
verkið; af því að áhorfandinn, að því leyti sem hann er lesandi verksins,
skynj ar hvað það er að sýna á sama andartaki og það er gert. Með því að svipta
menn þeirri reynslu sem þeir eiga að venjast, er þeim sýnt innra gangverk
merkingarmyndarinnar. Áhorfandinn neyðist til þess að vakna til vitundar um
huglægan þátt sinn í merkingarmyndunarferlinu.10
Með því að benda á og útlista myndræna galla og afbrigðileik
gerir sundurliðunin á innra gangverki myndverksins kleift að
svipta myndina öllum sjónblekkingarmætti. Hún kemur okkur
aðeins fyrir sjónir sem raunverulegur hlutur.
Um leið og við skoðum myndirnar Tableaux tournant afhjúpa
þær þá tækni sem notuð var við gerð þeirra og þeirri hugsun er
lætt að þegar myndirnar og nöfn þeirra eru lesin, að þær séu eftir-
myndir eða stælingar og klaufalega gerðar af ásettu ráði. Þannig
tökum við eftir göllum í gerð verksins jafnvel á undan inntaki þess
eða að minnsta kosti verður sjálf missmíðin inntak myndarinnar
í okkar augum, en ekki frumverk einhvers annars listamanns. En
það verður að taka það fram að breytingarnar koma aldrei í veg
fyrir að við berum kennsl á meistaraverkið, því skynjunarvenjur
okkar eru þannig að við þekkjum aftur stíl myndar hvort sem hún
er á haus eða að einhverju leyti óeðlileg, jafnvel áður en við upp-
götvum viðfangsefnið.
í syrpunni Tableaux tournant vinnur Erró með fræg verk:
myndir eftir Matisse, Van Gogh, Léger, Picasso o. fl., en með því
að láta miðju myndarinnar snúast skapar hann annað sjónarhorn
og þar af leiðandi hreyfingu á myndfletinum. Þannig gerir hann
tvo tímaúreinum,sem hann sýnir samtímis í einu og sama rými.
Mynd líkt og Napoleon III1873, Grandes perruches er aftur á
móti tvöföld samsteypa, tveggja rýmis/tíma. Fyrri hluti myndar-
innar sýnir okkur í raun þessa sögulegu persónu með tvo fóta-
Skírnir- 14