Sagnir - 01.06.1999, Blaðsíða 45

44 Sagnir 1999
Hagsagan hefur verið Guðmundi hugleikin síðan á námsárun-
um en cand. mag. ritgerð hans árið 1983 fjallaði um þær miklu
breytingar sem urðu á sambandi ríkisvaldsins og efnahagslífs
í fyrri heimsstyrjöldinni. Guðmundur stundaði doktorsnám
við London School of Economics (LSE) og hélt áfram að
skoða hlutverk ríkisins í nútímavæðingu efnahagslífsins frá
því seint á 19. öld. „Það er auðvitað gamalkunnugt viðfangs-
efni“, segir Guðmundur, „að athuga ríkisafskipti og efnahags-
stefnu, en það sem var nýtt í doktorsritgerðinni var m.a. það
að ég reyndi að meta almennan hlut ríkisins í hagþróuninni og
hvaða árangri löggjöf og opinberar aðgerðir á mikilvægum
sviðum skiluðu í atvinnulífinu.“
Á síðustu árum hafa verið gefin út tvö rit eftir Guðmund
sem vakið hafa athygli. Árið 1997 kom út Hagskinna. Sögu-
legar tölur um hagtölur á Íslandi. Guðmundur segist hafa
fundið fyrir því þegar hann var að skrifa um íslenska hagþró-
un á 19. og fyrri hluta 20. aldar að traustar og samræmdar hag-
tölur um fólksfjölda og efnahagsmál vantaði — mikið af því
sem menn héldu fram var byggt á tilfinningu eða takmörkuð-
um heimildum. „Eftir að ég lauk doktorsprófi vantaði mig
verkefni til að vinna við í eitt ár í Englandi meðan ég beið eft-
ir að konan mín kláraði sitt nám. Ég fékk styrk frá Vísinda-
sjóði til að rannsaka sögulegar hagtölur fram til 1914 og síð-
an þróaðist verkefnið á þann veg að ég leitaði samstarfs við
Hagstofu Íslands um að gefa út sögulega tölfræðihandbók.
Ritið kom loks út 1997 og vorum við Magnús S. Magnússon,
hagsögufræðingur og yfirmaður hagskýrslugerðar á Hagstof-
unni, ritstjórar að verkinu.“
Fyrir stuttu gaf Þjóðhagsstofnun út mikið verk eftir Guð-
mund, Hagvöxtur og iðnvæðing. Þróun landsframleiðslu á Ís-
landi 1870–1945. Markmiðið með bókinni var að nota þjóð-
hagsreikningakerfið til að varpa ljósi á efnahagslíf 19. og fyrri
hluta 20. aldar og meta þannig efnahagsstarfsemina sem er
sambærilegt við það sem notað er í dag, t.d. af Þjóðhagsstofn-
un. Með þessari aðferð bjó Guðmundur til reikninga yfir efna-
hagslífið ár hvert, byrjaði 1870 og hætti við árið 1945 þegar
Sagnfræðin er ekki
lengur „neftóbaksfræði“!
Rætt við Guðmund Jónsson um íslenska
sagnfræði, kennslumál og hagsögu
Eggert Þór Aðalsteinsson
Guðmundur Jónsson, lektor í sagnfræði,hefur verið í forystu íslenskra sagnfræð-inga undanfarin misseri sem ritstjóri
Sögu og Nýrrar sögu og sem afkastamikill fræði-
maður, einkum á sviði hagsögu. Á síðasta ári
stýrði hann málstofu á vegum sagnfræðiskorar
og hagfræðiskorar um hagsögu og var hún um-
ræðuvettvangur fyrir hagfræðinga, sagnfræð-
inga og stjórnmálafræðinga. Guðmundur telur
að eitt helsta gagnið af þessari málstofu hafi ver-
ið að sjá hversu ólíkt menn taka á svipuðum eða
jafnvel sömu viðfangsefnum en í málstofunni
voru hugmyndir um stjórn efnahagsmála rædd-
ar og reynslan af hagstjórn á tímabilinu
1920–1960 metin. Og sem endranær þegar slík
mál ber á góma ræddu menn æskileg afskipti
ríkisins af efnahagsmálum.
Guðmundur Jónsson hefur verið lektor við
Háskóla Íslands síðan 1998.