Sagnir - 01.06.1999, Síða 70

Stjrnmlastefna Slobodan Milosevic
til afleiðinganna. Hann kom öllum þeim stjórnmálamönnum
frá er gátu staðið í vegi hans, þar á meðal Ivan Stambolic sem
var bolað úr sæti forseta Serbíu undir lok árs 1987. En hann
lét ekki þar við sitja heldur var þeim sem störfuðu innan fjöl-
miðlageirans og studdu ekki þjóðernisstefnu hans sagt upp.7 Í
héruðunum Kosovo og Vojvodína voru menn hliðhollir Milos-
evic settir í embætti og síðar, árið 1989, voru þau svipt sjálf-
stjórnarréttindum sínum eftir breytingar á serbnesku stjórnar-
skránni að undirlagi Milosevic.8
Árið 1989 ávarpaði Milosevic eina milljón Serba er safnast
69
Sambandsríki
á vonarvöl
Í stjórnartíð Títós var Júgóslavíu skipt upp
í sex sambandslýðveldi: Serbíu, Króatíu,
Slóveníu, Bosníu-Hersegóvínu, Makedón-
íu og Svartfjallaland. En einnig tvö sjálf-
stjórnarhéruð, Kosovo og Vojvodínu, sem
mynduðu ásamt Serbíu serbneska ríkja-
sambandið. Júgóslavíu var vísað úr Kom-
inform árið 1948 eftir að Tító neitaði að
beygja sig skilyrðislaust undir pólitík Jós-
efs Stalíns. Júgóslavía varð eftir það að
sanna að kommúnisminn gæti lifað án að-
stoðar Sovétríkjanna. Hún valdi þannig
sinn eigin veg í átt til sósíalismans og
leyfði ákveðna valddreifingu til sam-
bandslýðveldanna, að minnsta kosti form-
lega. Í hverju lýðveldi var þó alltaf sterk
tilhneiging til þjóðernishyggju og völdin
færðust smám saman til sambandslýðveld-
anna frá miðstjórn Kommúnistaflokksins.2
Þessi þróun náði hámarki með stjórnar-
skrárbreytingu árið 1974 þar sem sam-
bandslýðveldin fengu aukin réttindi til að
stjórna eigin málefnum. Skyldu átta full-
trúar sambandslýðveldanna og sjálfstjórn-
arhéraðanna skipta með sér árlega forsæti í
ríkisráði.3 Þó að sjálfstjórnarhéruðin Kosovo og Vojvodína
væru í raun innan serbneska ríkjasambandsins voru þau á
sama tíma fullgildir meðlimir sambandsstjórnar Júgóslavíu og
höfðu, óháð stærð sinni, jafna stöðu á við sambandslýðveldin
í stjórn landsins.4 Með þessum nýju ákvæðum var hornsteinn-
inn lagður að því miðflóttaafli sem síðan óx eftir að persónu-
stjórnar Títós naut ekki lengur við en hann lést árið 1980.
Ójöfn efnahagsstaða sambandslýðveldanna skapaði ítrekað
deilur og óánægju á milli þeirra. Allar efnahagsúrbætur fóru út
um þúfur og kreppa ríkti í landinu. Þessar aðstæður þjökuðu
alla starfsemi sambandsstjórnar landsins sem
reyndi örvæntingafullar úrbætur í efnahagsmálum.
En hún varð að láta í minni pokann fyrir baráttunni
gegn verðbólgu og atvinnuleysi, sem sést af því að
á árunum 1982 til 1989 jókst verðbólgan úr 30% í
400%.5 Við hrun Sovétríkjanna missti Júgóslavía
hernaðarlegt mikilvægi sitt gagnvart Vesturveldun-
um og þar á meðal fjárhagsstuðning þeirra. En
miklu réði að lögmæti einkaréttar Kommúnista-
flokksins á stjórn landsins var nú horfið og þar með
það afl er stóð fyrir einingu Júgóslavíu.6
Þetta var grundvöllurinn fyrir því að Milosevic
átti auðvelt með að kynda bál serbneskrar þjóðern-
ishyggju sem hann svo nýtti sér á áhrifaríkan hátt.
Milosevic ryður sér braut
Serbneskir stjórnmálamenn þekktu mátt serbneskr-
ar þjóðernishyggju en hún var hættulegt vopn að
leika sér með. En Milosevic tók af skarið án tillits
Sagnir 1999
Serbía
Múslimar
Króatar
Enginn meirihluti
Dreifing helstu þjóðernishópa innan fyrrum Júgóslavíu.