Sagnir - 01.06.1999, Blaðsíða 75

74
Stjrnmlastefna Slobodan Milosevic
Sagnir 1999
stefnu Karadzic og fylgismanna hans.45 Búseta Serba innan
Bosníu-Hersegóvínu var dreifð um allt landið. Ef að
serbnesku sjálfstjórnarhéruðin ættu að geta orðið að einu lýð-
veldi yrði að koma til fólksflutninga og/eða landvinninga-
stríðs.
29. febrúar og 1. mars 1992 var kosið um hvort Bosnía-
Hersegóvína skyldi verða sjálfstætt ríki. Tveir þriðjuhlutar
kjósenda vildu að landið yrði sjálfstætt en Bosníu-Serbar snið-
gengu kosningarnar. Eftir kosningarnar hófust fyrstu alvarlegu
átökin sem stigmögnuðust þar til að stríð braust út á fyrstu dög-
um aprílmánaðar eftir að Bosnía-Hersegóvína var viðurkennd
sem sjálfstætt ríki af Evrópuríkjunum 6. Apríl 1992.46
Milosevic og Stór-Serbía
Eftir kosningarnar í Slóveníu og Króatíu í apríl árið 1990, þar
sem þjóðernissinnar unnu sigur var Milosevic ljóst að hann næði
ekki að tryggja forræði sitt yfir stjórnmálum Júgóslavíu og að
stjórnskipan landsins myndi ekki haldast
óbreytt. Milosevic talaði alltaf fyrir sam-
einingu Júgóslavíu þó að aðgerðir hans
væru í mótsögn við yfirlýsingar hans.
Milosevic hafði snúið sér að myndun
Stór-Serbíu þar sem minnihlutahópar
Serba innan hinna sambandslýðvelda
Júgóslavíu léku lykilhlutverk. Þó að
hann neitaði alltaf hugtakinu „Stór-
Serbía“47 opinberlega, útskýrði Milos-
evic rökin fyrir stefnu sinni á þá leið að
ef Slóvenar og Króatar hafa rétt til að yf-
irgefa Júgóslavíu, á sjálfsákvörðunarrétt-
ur Serba utan Serbíu einnig að vera virt-
ur um fá að lifa áfram innan ríkisins.
Krafa hans hljómaði: „Allir Serbar hafa
rétt til að búa í sama ríkinu.“48 Kröfur
Milosevic væru ef til vill viðunandi sem
heimspekilegar vangaveltur, en í fjölþjóða-
ríki eins og Júgóslavíu, þar sem þjóðernis-
hóparnir bjuggu í návígi var hættulegt að ýta
undir hugmyndir af þessu tagi.
Það var ekkert leyndarmál að hverju leið-
togar Krajina-Serba og Bosníu-Serba stefndu
og þegar stríðið hafði geysað í um það bil ár
viðurkenndu þeir það jafnvel opinberlega.
Goran Hadzic, þá leiðtogi Krajina Serba,
vildi fá viðurkenningu Sameinuðu þjóðanna
á hinu Serbneska lýðveldi Krajina á sátta-
fundi í New York. Hann neitaði ekki að hið
endanlega takmark væri sameining við
Serbíu þannig að Stór-Serbía yrði að veru-
leika.49 Aleksa Buha „utanríkisráðherra“
serbneska lýðveldisins í Bosníu-
Hersegóvínu, viðurkenndi einnig að tak-
markið væri að tengja þau svæði í Bosníu
sem hertekin höfðu verið af Bosníu-Serbum við Serbíu og stofn-
un alserbnesks þings hefði verið þáttur í því ferli.50
Staðhæfingingar um að Bosníu-Múslimar ætluðu að stofna
bókstafstrúarríki í Bosníu-Hersegóvínu áttu ekki við rök að
styðjast. Um leið og margir Bosníu-Múslimar litu einungis á sig
sem meðlimi þjóðernishóps voru þeir einnig þeir Múslimar í
heiminum sem voru hvað vestrænastir í hugsun.51 Izetbegovic
leit á Bosníu-Hersegóvínu sem heimaland Múslima þar sem
Króatar og Serbar byggju einnig. Tveimur árum áður en stríð
braust út sagði hann: „Við stefnum ekki að þjóðríki. Okkar eina
takmark er frjálst samfélag allra borgara. Sumir óska þess að
Bosnía verði Múslimaríki, en það er ekki raunhæf ósk.“52 Fram-
tíðarsýn Milosevic og flokks hans, Serbneska sósíalistaflokks-
ins, var allt önnur, skýr og vel undirbúin. Varaformaður flokks-
ins Mihailo Markovic lýsti henni á flokksþingi 9. október 1991:
Í hinu nýja júgóslavneska ríki verða að minnsta kosti þrjár
sambandseiningar: Serbía, Svartfjallaland og sameinuð
Bosnía og Knin-svæðin þ.e.a.s hin yfirlýstu serbnesku sjálf-
stjórnarhéruð í Bosníu og Krajina-svæðið í Króatíu. Ef
Bosníu-Múslimar óska að vera innan þessa nýja júgóslav-
neska ríkis, hafa þeir leyfi til þess. Ef þeir reyna að segja sig
úr ríkjasambandinu, verða þeir að vita að bosníska Múslima-
ríkið verður umkringt af serbnesku landsvæði.53
Lokaorð
Milosevic, sem komst í valdastöðu inn-
an Júgóslavíu með serbneska þjóðernis-
hyggju að vopni, beitti valdi sínu fyrst
innan Serbíu og síðar í allri Júgóslavíu.
Aðgerðir hans í átt til eflingar mið-
stjórnar í Júgóslavíu undir forystu
Serba og umburðarleysi hans gegn öðr-
um þjóðernishópum gerði aðeins
Serbum kleift að búa innan sambands-
ríkisins Júgóslavíu.
Eftir að kosningar höfðu farið fram í
sambandslýðveldunum var Milosevic
ljóst að honum myndi ekki takast að ná
pólitísku forræði yfir Júgóslavíu. Þá
Þeir Leoníd Bresjnev aðalritari sovéska kommúnistaflokksins og
Tító forseti Júgóslavíu hittust árið 1976 til að ræða sambúð
ríkjanna.